پهپادی ایرانی که از اروپا تا امریکا و آسیا شیفته آن شده‌اند

نویسنده: جروم براهی، تحلیلگر دفاعی و مستندساز در آرمی رکوگنیشن (Army Recognition) است. او در نوسازی نیروی دریایی، هوانوردی، پهپادها، خودروهای زرهی و توپخانه تخصص دارد و تمرکزش بر تحولات استراتژیک در ایالات متحده، چین، اوکراین، روسیه، ترکیه و بلژیک است. 

دپیلماسی ایرانی: ام ۹ (M9)  توسط شرکت چینی لونگ (Loong) به عنوان یک پهپاد سنگین، با دوام بالا، با موتور نفتی و بال دلتا ارائه شده که برای نقش‌های شناسایی، ضربتی، حمله تاکتیکی و تمرین هدف‌گیری هوایی طراحی شده است. بدنه M9 با استفاده از سیستم پرتاب منجنیق با کمک راکت، از طریق قالب‌گیری یکپارچه فیبر کربن ساخته شده تا استحکام ساختاری را در عین پایین نگه داشتن جرم کلی حفظ کند و طراحی آن شامل مقاومت در برابر باران ملایم برای پشتیبانی از عملیات در محیط‌های متنوع است. محفظه بار داخلی می‌تواند تا ۵۰ کیلوگرم بار را در یک محفظه داخلی قابل تنظیم، از جمله کلاهک‌ها، جا دهد، در حالی که سیستم پیشران از یک مخزن سوخت ۱۰۸ لیتری استفاده می‌کند که حداکثر برد ۱۶۲۰ کیلومتر را فراهم می‌کند، که برای پروازهای طولانی مدت یا ضربتی عمیق مناسب است. علاوه بر این، M9  یک ردیاب نور مرئی دوگانه برای ردیابی هدف، همراه با یک هدایت مبتنی بر حسگر برای پشتیبانی از پروفایل‌های عملیاتی مختلف، ادغام می‌کند.

Loong M9 دارای طول بال ۲.۵ متر، طول ۳.۵ متر، وزن خالی ۶۲.۵ کیلوگرم و حداکثر وزن برخاست ۲۰۰ کیلوگرم است که آن را در کلاس مهمات سنگین پرسه زن قرار می‌دهد. سرعت واماندگی آن ۴۰ متر بر ثانیه، سرعت کروز ۵۳ متر بر ثانیه و حداکثر سرعت ۶۲ متر بر ثانیه است که با نرخ صعود ۵ متر بر ثانیه، محدودیت‌های زاویه اوج و غلتش ۱۵ و ۲۸ درجه و حداقل شعاع چرخش ۴۵۰ متر پشتیبانی می‌شود. M9 برای مقاومت در برابر بادهای سطح ۷ (تقریباً ۵۰ تا ۶۱ کیلومتر بر ساعت) طراحی شده است و بین منفی ۲۵ درجه سانتیگراد و ۶۰ درجه سانتیگراد کار می‌کند و دارای رتبه حفاظتی IP54 برای مقاومت در برابر محیط است. موتور این پهپاد یک واحد EFI با حجم ۵۵۰ سی‌سی است که دارای یک ژنراتور استارتر با قابلیت تولید ۱۰۰۰ وات در ۲۸ ولت و با استفاده از یک پروانه ۳۳ اینچی می‌باشد، در حالی که مصرف سوخت آن بین ۱۰ تا ۱۲ لیتر در ساعت اعلام شده است. به گفته لونگ، حداکثر مداومت پروازی این پهپاد به هشت تا نه ساعت می‌رسد، در حالی که گفته می‌شود حداکثر ارتفاع پروازی آن به ۴۵۰۰ متر می‌رسد.

لونگ ام۹ (Loong M9) یک مجموعه هدایت و ارتباطات را با تأکید بر مقاومت در برابر تداخل و توانایی کار در طول جنگ الکترونیکی، با قابلیت‌هایی مانند بازگشت بدون GPS، شناور ماندن بدون GPS، پشتیبانی از فرود دقیق و یک لینک داده ضد پارازیت که از جهش فرکانسی پهنای باند به همراه یک سیستم موقعیت‌یابی ماهواره‌ای چند آرایه‌ای و چند باندی استفاده می‌کند، ادغام کرده است. نوع شناسایی M9 دارای یک دوربین مادون قرمز تله فوتو با زاویه دید عریض با سه لنز پرایم و یک حالت عملیات شبانه با کمک هوش مصنوعی به نام AI Super Night Scene است که توسط آنچه لونگ به عنوان یک باتری هوشمند با دوام طولانی توصیف می‌کند، و همچنین عملکردهای پرواز هوشمند اضافی که ویژگی‌هایی مانند "فریاد زدن و پرتاب کردن" را شامل می‌شود، پشتیبانی می‌شود، که احتمالاً نشان می‌دهد M9 می‌تواند صدا پخش کند یا محموله‌های سبک وزن را آزاد کند. برای مأموریت‌های تهاجمی، این پهپاد از ردیابی دوگانه جست‌وجوگر نور مرئی و حالت تهاجمی با مختصات ثابت استفاده می‌کند، در حالی که هدایت نهایی از زوایای حمله بین ۱۵ تا ۷۰ درجه پشتیبانی می‌کند. تقویت‌کننده موشک، نیروی ضربه‌ای کل ۲۰ کیلونیوتن را در دمای ۲۰ درجه سانتیگراد با مدت زمان سوختن ۲.۰±۰.۲ ثانیه، برای وزنی که بیش از ۲۳ کیلوگرم نباشد (بدون احتساب براکت) فراهم می‌کند.

شرکت Loong UAV، پهپاد Loong M9 را در سبد محصولات بزرگ‌تری قرار می‌دهد که شامل پهپادهای شناسایی، پهپادهای تهاجمی، پهپادهای انتحاری FPV، سیستم‌های کنترل زمینی، دستگاه‌های ناوبری، تجهیزات انفجار هوایی، مکانیسم‌های رهاسازی بمب، لینک‌های داده، گیمبال‌ها و سخت‌افزارهای تشخیص و شبیه‌سازی سیگنال می‌شود. فهرست محصولات Loong 8T برای شناسایی با دید توپ، Loong 3، Loong 4P، Loong 5، Loong 5H، Loong 7 و Loong 15 برای پهپادهای تهاجمی رزمی و همچنین سری Loong M2 برای پهپادهای انتحاری FPV و همچنین Loong M5 5000 و Loong M10 را شامل می‌شود. این طیف نشان می‌دهد که سازنده از کلاس‌های وزنی و پروفایل‌های ماموریتی متعددی پشتیبانی می‌کند و نشان‌دهنده روندی است که در آن شرکت‌های چینی، مانند AVIC، در حال ساخت خانواده‌های پهپاد مدولار برای خدمت به بازارهای داخلی و صادراتی هستند، از پهپادهای کوچک FPV گرفته تا هواپیماهای بدون سرنشین جنگی (UCAV). Loong M9 همچنین مستقیماً با پهپاد شاهد-۱۳۶ قابل مقایسه است که به دلیل استفاده گسترده روسیه از آن در اوکراین، شهرت قابل توجهی کسب کرده است. در اوکراین، صدها پهپاد با بهره‌گیری از هزینه کم، برد بلند و رد راداری کوچک، در حملات متمرکز به زیرساخت‌ها و شبکه‌های انرژی به کار گرفته شده‌اند.

شاهد-۱۳۶ حاصل تلاش بلندمدت ایران برای توسعه طیف وسیعی از پهپادها به عنوان پاسخی به دشمنان برتر از نظر فناوری بود که از انباشت تدریجی تجربه ایران در تولیدات قبلی مانند شاهد-۱۳۱ بهره می‌برد. این پهپاد که توسط صنایع هوایی شاهد توسعه یافته بود، ابتدا در درگیری‌های مربوط به نیروهای حوثی در یمن ظاهر شد، قبل از اینکه نیروهای ایرانی مستقیماً از آن استفاده کنند و بعداً زمانی که روسیه آن را علیه اوکراین به کار گرفت، به طور گسترده شناخته شد. شک و تردیدهای اولیه در مورد برنامه‌های پهپادی ایران پس از آنکه شاهد-۱۳۶ با وجود تحریم‌ها و منابع صنعتی محدود، هم عملکرد دوربرد قابل اعتماد و هم تأثیر عملیاتی قابل توجهی را نشان داد، کاهش یافت. طراحی این پهپاد بر پایه یک بدنه بال دلتا با یک پروانه فشاری نصب شده در عقب، یک موتور بنزینی کوچک برگرفته از یک مدل آلمانی و یک کلاهک تقریباً ۴۰ تا ۵۰ کیلوگرمی با جرم کل حدود ۲۰۰ کیلوگرم است. برد آن که بین ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ کیلومتر تخمین زده می‌شود و سرعت کروز حدود ۱۸۵ تا ۲۰۰ کیلومتر در ساعت، امکان حملات عمیق به زیرساخت‌ها یا سایت‌های پدافند هوایی را فراهم می‌کند، در حالی که از GPS ساده و ناوبری اینرسی به جای حسگرهای پیچیده یا پرهزینه استفاده می‌کند. این رویکرد، تولید انبوه، قابلیت توسعه و استفاده نامتقارن در مقیاس بزرگ را ترجیح می‌دهد، که در درگیری‌های اخیر از اوکراین تا خاورمیانه مؤثر بوده است.

شاهد-۱۳۶ به طور گسترده مورد تقلید قرار می‌گیرد زیرا با ارائه قابلیت حمله دقیق دوربرد با قیمت واحد پایین، که با قطعات موجود در بازار و فرآیندهای تولید ساده حاصل می‌شود، جنگ مقرون به صرفه را تغییر شکل می‌دهد. مقرون به صرفه بودن آن امکان استقرار در تعداد زیاد را فراهم می‌کند و حملات اشباع را ممکن می‌سازد که واحدهای مدافع را به استفاده از رهگیرهای گران‌قیمت مجبور می‌کند و یک مبادله اقتصادی نامطلوب برای مدافع ایجاد می‌کند. تاکتیک ازدحام که به دلیل هزینه پایین آن امکان‌پذیر است، بارها پدافند هوایی اوکراین را تحت فشار قرار داده است و نشان می‌دهد که چگونه حجم زیادی از پهپادهای ارزان قیمت می‌تواند مزیت تکنولوژیکی حریف را خنثی کند. سادگی و قابلیت اطمینان طراحی، الزامات آموزشی و نیازهای نگهداری را کاهش می‌دهد، در حالی که هدایت نقطه‌ای GPS بدون توسل به سیستم‌های پیشرفته یا گران‌قیمت، دقت کافی را فراهم می‌کند. طبق گزارش‌ها، برخی از انواع جدیدتر با هدف‌گیری انتشار رادیویی از رفتار ضد تشعشع استفاده می‌کنند که نشان می‌دهد بدنه اصلی هواپیما را می‌توان با تغییرات محدود در انواع ماموریت‌های متعدد تطبیق داد. این ویژگی‌ها به کشورهایی با ظرفیت صنعتی متوسط یا محدود اجازه می‌دهد تا سلاحی تولید کنند که در دسترس، مقیاس‌پذیر و به انجام عملیات طولانی مدت قادر باشد.

از دیدگاه عملیاتی، Shaed-136 بیشتر مورد تقلید قرار می‌گیرد زیرا قابلیت‌های حمله دوربرد را متنوع می‌کند و آنها را در دسترس بازیگرانی قرار می‌دهد که به طور سنتی فاقد موشک‌های کروز یا نیروهای هوایی دوربرد بودند و به این دلیل که با امکان حملات عمیق علیه اهداف استراتژیک با استفاده از پلتفرم‌های ارزان و قابل مصرف به جای موشک یا جت‌های جنگنده، تعادل حمله – دفاع را تغییر می‌دهد. نیروهای مسلح به طور فزاینده‌ای نیاز به استفاده از سیستم‌های مشابه را هم برای انجام حملات دوربرد و هم برای آموزش علیه آنها درک می‌کنند، زیرا شاهد-136 نشان داده است که سلاح‌های نسبتاً ساده می‌توانند به مرور زمان فرسایش زیادی را بر مدافعان تحمیل کنند. صنایع دفاعی در سراسر ایالات متحده، چین، فرانسه، بریتانیا و سایر مناطق اکنون درگیر تلاشی رقابتی برای توسعه پهپادهای مشابه هستند که نشان می‌دهد شاهد-۱۳۶، از قضا، به یک معیار تبدیل شده است. در درگیری‌های طولانی مدت مانند درگیری در اوکراین، ذخایر بزرگی از پهپادهای الهام گرفته از شاهد می‌تواند به تدریج حتی ارتش‌های پیشرفته از نظر فناوری را نیز تضعیف کند، که جذابیت استراتژیک این نوع پهپاد را تقویت می‌کند. اگرچه بسیاری از پهپادهای شاهد رهگیری می‌شوند، اما ارزش آنها در اثر تجمعی حملات مکرر گروهی و فشار اقتصادی که تحمیل می‌کنند، نهفته است.

اکنون، طیف گسترده‌ای از کشورها طرح آیرودینامیکی، مفهوم ماموریت یا فلسفه تولید آن را کپی یا اقتباس کرده‌اند که به تکثیر گسترده در مناطق مختلف منجر شده است. روسیه از Geran-2، که در واقع همان شاهد-۱۳۶ تغییر نام یافته است، استفاده می‌کند و در عین حال این سیستم‌ها را در تأسیسات آلباگا در مقیاسی به سرعت در حال افزایش تولید انبوه می‌کند. ایالات متحده کپی‌هایی مانند MQM-۱۷۲ Arrowhead و LUCAS را تولید کرده است، در حالی که نمونه‌های اولیه دیگری در سراسر جهان ظاهر شده‌اند. در اتحاد جماهیر شوروی سابق، اوکراین پهپادهای Batyar و Gupalo-N را به کار می‌گیرد، بلاروس Nomad را مستقر می‌کند، در حالی که لهستان پهپاد PLargonia را هم به عنوان هدف و هم به عنوان یک پهپاد تهاجمی بالقوه ساخته است. در شرق آسیا، تولیدکنندگان چینی پهپادهایی مانند DFX-50، DFX-100 و Sunflower-200 را تولید کرده‌اند، در حالی که کره شمالی سیستم بزرگی را که از نظر شکل و ماموریت شبیه به شاهد است، به نمایش گذاشته است. در خاورمیانه، عربستان سعودی X-1500 را توسعه داده، ترکیه Azab را در اندازه‌های مختلف تولید کرده، اسرائیل از Delta-RS2 استفاده کرده، مصر Jabbar-150 را به نمایش گذاشته و هند نیز برنامه‌هایی را برای مهمات دوربرد و پرسه زن در کلاس 150 کیلوگرم آغاز کرده است.

منبع: آرمی رکوگنیشن / ترجمه: سید علی موسوی خلخالی