رقابت هوش مصنوعی آمریکا و چین

دیپلماسی ایرانی: رقابت بین ایالات متحده و چین در توسعه و استقرار فناوری‌های هوش مصنوعی به یکی از مهم‌ترین مسائل ژئوپلیتیکی قرن بیست‌ویکم تبدیل شده است. هر دو کشور سرمایه‌گذاری‌های عظیمی در تحقیق و توسعه هوش مصنوعی، زیرساخت‌های محاسباتی، و جمع‌آوری داده‌ها انجام داده‌اند.

آمریکا با تکیه بر شرکت‌های فناوری پیشرو مانند گوگل، مایکروسافت و انویدیا، برتری خود را در نوآوری‌های هوش مصنوعی حفظ کرده است. این کشور همچنین از طریق سیاست‌های محدودکننده، مانند کنترل صادرات فناوری‌های پیشرفته، تلاش می‌کند تا پیشرفت چین را مهار کند.

چین با بهره‌گیری از شرکت‌هایی مانند هوآوی، بایدو، و تنسنت، و همچنین حمایت گسترده دولت، در حال توسعه زیرساخت‌های هوش مصنوعی و جمع‌آوری داده‌های عظیم است. چین به‌ویژه در زمینه‌هایی مانند نظارت مبتنی بر هوش مصنوعی و فناوری‌های 5G پیشرفت‌های چشمگیری داشته است.

رقابت آمریکا و چین، کشورها را در موقعیت دشواری قرار داده است. بسیاری از دولت‌ها نگران وابستگی بیش از حد به فناوری‌های خارجی، چه از آمریکا و چه از چین، هستند. این نگرانی‌ها شامل موارد زیر است:

داده‌ها به‌عنوان "نفت جدید" در اقتصاد دیجیتال شناخته می‌شوند. کشورها به‌طور فزاینده‌ای به دنبال کنترل داده‌های تولیدشده در قلمرو خود هستند تا از حریم خصوصی شهروندان و امنیت ملی محافظت کنند.

شبکه‌های 5G، مراکز داده و کابل‌های زیردریایی اینترنت به‌عنوان ستون‌های اصلی اقتصاد دیجیتال، تحت تأثیر رقابت دو قدرت قرار دارند. برای مثال، نفوذ هوآوی در شبکه‌های 5G بسیاری از کشورها را وادار به ارزیابی ریسک‌های امنیتی کرده است.

کشورهایی مانند هند، اتحادیه اروپا، و برزیل در حال توسعه سیاست‌هایی برای تقویت خودکفایی دیجیتال هستند، از جمله سرمایه‌گذاری در فناوری‌های بومی و وضع قوانین برای محلی‌سازی داده‌ها.

چالش‌های حاکمیت دیجیتال:

دستیابی به استقلال دیجیتال با موانع متعددی همراه است:

هزینه‌های بالا: توسعه زیرساخت‌های دیجیتال بومی، مانند مراکز داده یا فناوری‌های هوش مصنوعی، نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان است که بسیاری از کشورها توان مالی آن را ندارند.

وابستگی به غول‌های فناوری: حتی کشورهای پیشرفته از نظر فناوری، مانند اعضای اتحادیه اروپا، به شرکت‌های آمریکایی یا چینی برای خدمات ابری، نرم‌افزارها، و سخت‌افزارها وابسته‌اند.

تقسیم‌بندی دیجیتال: رقابت آمریکا و چین ممکن است به ایجاد یک "جهان دیجیتال دوپاره" منجر شود، جایی که کشورها مجبور به انتخاب بین اکوسیستم‌های فناوری غربی یا چینی شوند. این تقسیم‌بندی می‌تواند همکاری جهانی در زمینه فناوری را مختل کند.

استراتژی‌های کشورها برای حفظ حاکمیت دیجیتال:

برای مقابله با این چالش‌ها، کشورهای مختلف رویکردهای متفاوتی اتخاذ کرده‌اند:

اتحادیه اروپا: اتحادیه اروپا با وضع قوانین سختگیرانه حفاظت از داده‌ها (مانند GDPR) و سرمایه‌گذاری در پروژه‌هایی مانند GAIA-X (برای ایجاد زیرساخت ابری مستقل)، به دنبال کاهش وابستگی به شرکت‌های خارجی است.

هند: هند با سیاست‌های محلی‌سازی داده‌ها و حمایت از استارتاپ‌های فناوری بومی، در تلاش است تا به یک قدرت دیجیتال مستقل تبدیل شود.

کشورهای کوچک‌تر: برخی کشورهای کوچک‌تر، مانند سنگاپور و سوئیس، با ایجاد محیط‌های نظارتی منعطف و جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی، به دنبال تبدیل شدن به مراکز دیجیتال منطقه‌ای هستند.

کشورهای در حال توسعه: بسیاری از کشورهای در حال توسعه در آفریقا و آسیا با انتخاب دشواری مواجه‌اند: پذیرش فناوری‌های ارزان‌تر چینی یا فناوری‌های گران‌تر اما امن‌تر غربی.

چشم‌انداز آینده:

رقابت آمریکا و چین در هوش مصنوعی احتمالاً در سال‌های آینده تشدید خواهد شد و کشورها را بیش از پیش تحت فشار قرار خواهد داد تا در مورد مالکیت و کنترل زیرساخت‌های دیجیتال خود تصمیم‌گیری کنند. بدون همکاری بین‌المللی و استانداردهای مشترک، خطر ایجاد یک چشم‌انداز دیجیتال پراکنده و نابرابر افزایش می‌یابد.

ایجاد چارچوب‌های بین‌المللی برای مدیریت داده‌ها، امنیت سایبری، و توسعه هوش مصنوعی می‌تواند به کاهش تنش‌ها و تقویت اعتماد کمک کند.

شرکت‌های فناوری، چه در غرب و چه در چین، نقش کلیدی در شکل‌دهی به آینده دیجیتال ایفا خواهند کرد. با این حال، دولت‌ها باید اطمینان حاصل کنند که منافع این شرکت‌ها با اولویت‌های ملی هم‌راستا باشد.

رقابت هوش مصنوعی بین آمریکا و چین، کشورها را وادار کرده است تا به‌طور جدی درباره مالکیت و کنترل زیرساخت‌های دیجیتال خود بازنگری کنند. در حالی که این رقابت فرصت‌هایی برای نوآوری و توسعه فناوری فراهم می‌کند، خطراتی مانند وابستگی بیش از حد، ناامنی سایبری، و تقسیم‌بندی دیجیتال را نیز به همراه دارد. برای حفظ حاکمیت دیجیتال، کشورها باید ترکیبی از سرمایه‌گذاری‌های استراتژیک، سیاست‌های نظارتی هوشمند، و همکاری‌های بین‌المللی را دنبال کنند. در غیر این صورت، ممکن است در جهانی دیجیتال که تحت سلطه چند قدرت بزرگ است، به حاشیه رانده شوند.

منبع: چتم هاوس / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱