اقتصاد مساله اصلی ایران برای گفت وگو با امریکاست

دیپلماسی ایرانی: شماری از واقعیت های داخلی محاسبات سیاستگذاران اصلی ایران را شکل می دهد. 

ایرانیان نسبت به مداخلات منطقه‌ای تهران تردیدهای عمیقی پیدا کرده اند. این وضعیت با تشدید بحران های اقتصادی داخلی ایران و فشار بیشتر تحریم های امریکا علیه آن عمیق‌تر هم شده است. این سناریو فرصتی را برای جناح‌های مختلف سیاسی در تهران و همچنین قدرت‌های خارجی فراهم می‌کند تا تلاش کنند ایران را به سمت‌های مختلف هدایت کنند؛ یا در مسیر به اصطلاح انقلابی 45 سال گذشته باقی بمانند و یا برای ایجاد تغییر و تمرکز بر ملت‌سازی در داخل تلاش کنند و در عین حال به دنبال تنش‌زدایی با دشمنان دیرینه خارج از کشور مانند ایالات متحده باشند.

اگرچه ایران اعلام کرده که به دنبال همبستگی و ثبات منطقه ای است، اما در واقع اظهارات ایدئولوژیک و سیاست خارجی مداخله جویانه آن که بسیاری از کشورهای منطقه آن را بر نمی تابند با این همبستگی و ثبات منطقه ای که ایران می گوید، در تضاد است. این سیاست‌ها به چنان افت شدید اقتصادی در داخل منجر شده که بر تمام جنبه‌های زندگی مردم تأثیر می‌گذارد، به طوری که تعداد بسیار کمی در تهران منکر این هستند که کاهش انزوای بین‌المللی، برای احیای چشم‌انداز کشور مورد نیاز است. برای بیش از چهار دهه، ایران ایدئولوژی اسلامی خاص خود را به بهای امنیت و رفاه اقتصادی مردمش در اولویت قرار داده است. این بار به نظر می رسد که امتیازات حداقلی برای آرام کردن مخالفان داخلی و مخالفان خارجی کافی نخواهد بود. بدون تغییرات عمده در سیاست، تهران همچنان زیر فشار اسلحه مخالفان خارجی اش خواهد ماند و این موضوع می تواند همچنان بر اقتصاد تحت فشار آن اثر بگذارد.

در حالی که تهران انتخاب ادامه بن‌بست در برابر ایالات متحده را در مقابل مزایای احتمالی تنش زدایی می سنجد، مسئله آمریکا احتمالاً حساس ترین و پیامدترین موضوعی است که آینده جمهوری اسلامی را شکل می دهد. سوء ظن عمیق رهبری ایران به آمریکا، عدم تمایل وی به اعتقاد به امکان گفت وگوهای معنادار با واشینگتن و پایبندی وی به دستور کار اسلام گرایان منطقه ای از اصول راهنما در سیاست خارجی تهران بوده است.

همان طور که در سال‌های 2013 – 2015 اتفاق افتاد، صداها از جمله صدای مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری ایران، به گوش می‌رسد که از مقامات ارشد کشوری می‌خواهند که نیاز به دور جدیدی از گفت‌وگوهای مستقیم با آمریکایی‌ها را بپذیرند. با افزایش درخواست‌های داخلی برای مذاکره باز و مستقیم با واشینگتن، شکاف بین عمل‌گرایان و اصولگرایان به طور فزاینده‌ای مشهود است و اختلافات بر سر سیاست خارجی، از جمله اینکه با جاه‌طلبی‌های منطقه‌ای ایالات متحده و ایران چه باید کرد، در قلب این شکاف قرار دارد. این امر مسئولیت را بر دوش حاکمیت می‌گذارد، که نگران است هر گونه سازش جدی با واشینگتن بر سر تقاضای این کشور برای عقب‌نشینی همه‌جانبه ایران از منطقه، دستور کار آن را در معرض خطر قرار دهد.

این بحث‌ها درباره سیاست خارجی ایران، از جمله پرسش‌هایی درباره هزینه‌های استراتژی «دفاع روبه‌رو» و مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم‌ها و انزوا، همگی به ترکیب نامشخصی از عوامل سیاسی داخلی می‌افزایند.

آسیب‌پذیری‌های داخلی ایران همچنان در حال افزایش است، زیرا تهران در یک استراتژی مخاطره‌آمیز منطقه‌ای و جهانی که در دهه گذشته مشکلات اقتصادی و انزوای بیشتری را ایجاد کرده، در وضعیت آسیب‌پذیری قرار گرفته است. نسل جدیدی از ایرانیان شاهد دگرگونی‌های اقتصادی و اجتماعی در سراسر کشورهای عربی حوزه خلیج فارس بوده‌اند و می‌خواهند که مسیر منطقه‌ای جدیدی شکل بگیرد که بر آینده سیاسی و منطقه‌ای تهران تأثیرات مثبتی بگذارد و برای آنها پیشرفت اقتصادی به ارمغان آورد. آنها نمی خواهند از مردم عرب کشورهای حوزه خلیج فارس کمتر باشند و برای همین برای تحقق آرزوهایشان لحظه شماری می کنند.

منبع: میدل ایست اینستیتیوت / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱

ادامه دارد...

انتشار این مطلب به معنای تایید آن توسط دیپلماسی ایرانی نیست و صرفا در چارچوب مطالب پرونده مربوطه و آگاهی خوانندگان محترم دیپلماسی ایرانی منتشر شده است.