نه دلواپس باشیم نه متوهم

نویسنده: اباصلت کبیری، سرهنگ ارتش و کارشناس ارشد علوم سیاسی

دیپلماسی ایرانی: در وسطِ مسابقه انتخاباتی آمریکا، دموکرات‌ها مجبور به تعویضِ اسبِ زین کرده خود شدند و جو بایدن را به انصراف از ادامه رقابت با ترامپ مجاب کردند. اشتباهاتی که بایدن در چهار سال گذشته انجام داد و مشکلاتی که بر وضع جسمانی او عارض شد، دلیل اصلی این تغییر بود.

درحالی که جمهوری خواهان، شانسِ خود را با بودن دونالد ترامپ، برای پیروزی، بیشتر می بینند، هسته اصلی قدرت در آمریکا، خواهان حضور گاو خشمگین در کاخ سفید نیست. اظهارات نابخردانه و اقداماتِ خارج از عرف ترامپ، در دوران ریاست جمهوری، وجهه جهانی لیبرال دموکراسی آمریکا را زیر سؤال برده است و نظم لیبرالِ جهان را که آمریکا خود را واضع آن می داند، مخدوش می کند. خروج یکجانبه آمریکا از کنوانسیون‌ها و توافقات بین اللملی همانند برجام و تجارت آزاد ترانس پاسیفیک و لغو مشارکت آمریکا در توافق پاریس، حمایت از رادیکالیسم و اقتدار گرایان خاورمیانه، تشدید رقابت با چین، ترور سردار سلیمانی و به رسمیت شناختن اورشلیم به عنوان پایتخت اسرائیل از جمله تصمیمات شخصی و تهاجمی ترامپ بود که به شعله ورتر شدن آتش تخاصم و بی نظمی در جهان می افزود و به انزوای آمریکا دامن زد. حتی خروج او از کاخ سفید نیز به مناقشه و آبروریزی تمام برای آمریکا تبدیل شد.

انتخاب مجدد او می تواند به تجارت، دیپلماسی و دموکراسی، آسیب بزند و حتی آمریکا را درگیر جنگی فراگیر کند. این دور نیست چراکه اسبِ بیمار، از میدان، خارج شده و شانس گاو خشمگین، افزوده گشته است.

با اتفاقات اخیر مبنی بر ترور نافرجام ترامپ و انصراف بایدن، انتخابات نوامبر، در عین تأثیرگذاری بر خود آمریکا، بیشترین تاثیر را بر خاورمیانه و بویژه ایران خواهد داشت.

حالا اما وضعیت منطقه با وضع انتخابات سال ۲۰۱۶، متفاوت است. همگرائی در بین کشورهای خاورمیانه شامل ایران، مصر، ترکیه و عربستان، بیشتر شده است. سران این کشورها نیز به شخصیت متزلزل ترامپ، آشنا شده اند و وعده های وی را چندان جدی نمی پندارند و با بی تفاوتی بیشتری در برخورد با او عمل خواهند کرد.

وضع درخصوص ایران، بغرنج تر است. اثر حضور ترامپ به عنوان چهل و هفتمین رئیس‌جمهور ایالات متحده، برای ایران، می تواند خسارت بار باشد. چنانچه در دور اول ریاست‌جمهوری ترامپ، این‌گونه شد و در حالی که ایرانیان، به چیدن میوه های درخت برجام مشغول بودند او بود که زیر میز زد و از برجام، خارج شد.

فشار حداکثری با تحریم های کمرشکن، بین سال های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۱ کوچکتر شدن اقتصاد ایران به انداره ۱۲درصد را موجب شد و به فقیرتر شدن ایرانیان به اندازه ۱۱درصد افزود. کمر طبقه متوسط، شکسته شد و عقب ماندن ایران از کشورهای منطقه را باعث شد.

رویکردِ این گاو خشمگین در مقابل ایران، بسیار خصمانه خواهد بود و در حالیکه او برجامِ دوره اوباما را بُرد_ بُرد می دانست، خود اما به دنبال توافق بهتری از آنچه اوباما تحصیل کرده بود، هست با این تفاوت که بجای چهره های فرسوده رادیکالی همچون جان بولتون و پمپئو، تصمیم سازیِ عناصر جوانتر و تندوری مانند جی دی ونس و استیون بنن، برای ترامپ، در تیم وی دور از ذهن نخواهد بود.

باوجودی که خطر درگیریِ نظامی با ایران، در صورت مسندنشینی ترامپ، بصورت جدی مطرح خواهد شد، علاقه ی این بیزنسمن به معامله و مذاکره، فرصتی در مقابلِ دولت آتی ایران با ریاست آقای پزشکیان است؛ طرفه اینکه اظهارات ترامپ ناظر بر این امر که به دنبال تغییر رژیم در ایران نیست، مؤید قابل تعامل بودن ترامپ هست.

ترامپ، شیفته کارهای نمایشی است و برای عرض اندام هم که شده، درصدد برای دیدار با سران ایرانی و مذاکره برخواهد آمد. به شرطی که فرصت سوزی که روحانی داشت، صورت نگیرد. فراموش نکنیم ترور سردار سلیمانی، پس از بسته شدن تمام پنجره های دیدار و مذاکره رخ داد. چنانکه دیدار ظریف با مسؤل آمریکائی و دیدارهای روحانی در نیویورک با مسئولین طرف مقابل و همچنین حضور نخست وزیر فقید ژاپن جهت میانجی گری، فرصت هایی بود که پیش از اقدام خصمانه ترامپ در ترور سردار سلیمانی، برای ایران فراهم بود.

بایسته است سناریوهای منطقی برای رویاروئی و تعامل با آمریکای ترامپ، توسط منتخب ملت ایران، نگاشته شود. قدرت ملی کشور با پیروزی پرزیدنت پزشکیان، افزوده شده است. حمایت رهبری و مجلس نیز دست بالا را برای وی و برای کشور به همراه دارد. ترامپ نیز متوجه است که مردم با حاکمیت، آشتی دوباره کرده اند. لذا می طلبد نه دلواپس باشیم و نه متوهم. سناریوها بر مدار فرصت نگری و عزت مداری باید نوشته شود. چه در برابر ترامپ و چه در مقابل کامالا هریس و هر کس دیگر از آمریکا.