ایده اسرائیلی در چارچوب آمریکایی متفاوت!
سرانجام در غزه آتش بس می‌شود؟
نویسنده: صابر گلعنبری، کارشناس ارشد روابط بین الملل
دیپلماسی ایرانی: واکنش دو طرف جنگ به سخنان جو بایدن قابل تامل است؛ در حالی او با رونمایی از «طرحی اسرائیلی» برای توافق با حماس، آن را به پذیرش طرح فراخواند که خود اسرائیل به عنوان پیشنهاد دهنده آن، واکنشی سرد و بعضا اعتراضی به سخنان بایدن نشان داد.
دفتر نتانیاهو با صدور بیانیه‌ای تاکید کرد که جنگ جز با تحقق همه اهداف آن پایان نمی‌یابد. در عین حال اما حماس ضمن استقبال از اظهارات بایدن گفت که به کلیات سخنان او درباره توقف جنگ، عقب نشینی از نوار غزه، بازسازی آن و مبادله اسرا به دیده مثبت می‌نگرد.
آنچه بایدن از آن به عنوان طرح اسرائیل برای توافق یاد کرد و واکنش دولت نتانیاهو نسبت به آن منعکس کننده یک پارادوکس است؛ از این منظر که اگر این طرح اسرائیلی است که باید دولت نتانیاهو موضع حمایتی می‌گرفت؛ اما قضیه معکوس شد.
همین تناقض و ابهام بعضا رسانه‌ها و شبکه اجتماعی در اسرائیل را در وضعیتی گیج کننده و شوک‌آور فرو برده و پرسش‌های متفاوتی را برانگیخته است؛ تا جایی که برخی اسرائیلی‌ها به ویژه در میان راست افراطی، نتانیاهو را به تبانی و دور زدن شرکای خود متهم و گفتند که او به دور از چشم آن‌ها و اطلاع جامعه اسرائیل برای پایان جنگ ساخت و پاخت کرده است. در این راستا هم برخی بیانیه دفتر نتانیاهو را صرفا یک بازی سیاسی دانسته که منعکس کننده واقعیت نیست.
عده‌ای نیز اظهارات بایدن و تاکید مکرر او بر پایان جنگ بدون هیچ اشاره‌ای به آینده سیاسی نوار غزه را دراماتیک و به معنای پذیرش ماندن حماس در قدرت پس از جنگ دانستند.
اما این معما و ابهام چگونه حل می‌شود؟
از بیش از یک هفته گذشته، رسانه‌های اسرائیلی به نقل از منابع دولتی از ایده‌های جدید اسرائیل برای رسیدن به توافق و کوتاه آمدن در مواردی خبر دادند و گفته شد که اسرائیل می‌خواهد آن را از طریق میانجیگران برای حماس بفرستد.
طرف فلسطینی در این مدت، ایده‌های اسرائیل را جدی نگرفت و معتقد بود که صرفا یک تاکتیک مذاکراتی برای رهایی از فشار جهانی است.
خبری از محتوای پیشنهاد جدید اسرائیل نبود تا این که جمعه شب بایدن در سخنان خود از وجود ابتکاری اسرائیلی خبر داد. این طرح هم مانند طرح مصری قطری که قبلا با هماهنگی آمریکا ارائه شد و حماس با آن موافقت کرد، سه مرحله دارد و هر مرحله آن هم 42 روز است و بایدن تاکید داشت که به توقف کامل جنگ و عقب نشینی از نوار غزه منجر می‌شود. حالا فارغ از این که این طرح چه تفاوتی با طرح مصر و قطر دارد، اما به نظر می‌رسد آنچه جمعه شب بایدن از آن سخن گفت ایده‌های اسرائیلی با چارچوب و افزوده‌ای آمریکایی است و ناخرسندی اسرائیلی‌ها هم از اینجاست.
دولت بایدن از مدتی قبل به این جمع بندی رسید که این جنگ باید تمام شود و در عین حال می‌داند که نتانیاهو به دنبال خرید زمان برای طولانی‌تر کردن جنگ است و پیشنهادهای اسرائیل هم تاکتیکی در این راستاست. از این رو، گویا بایدن و دولتش برای پایان دادن به بازی نتانیاهو، راه چاره را در اعلام رسمی همان ایده‌های اسرائیل (اصلاحاتی بر طرح مصر و قطر) در چارچوبی آمریکایی، آن هم از طرف عالی‌ترین مقام این کشور یعنی جو بایدن دیده تا از این طریق راه بهانهجویی را بر نتانیاهو ببندد و آن را در تنگنای پذیرش توافقی منتهی به توقف جنگ قرار دهد.
اما چارچوبی که آمریکا در قالب آن ایده‌های تل آویو را مطرح کرد، مبتنی بر ضرورت توقف جنگ و آتش بس دائمی است که سازگار با خواسته‌های حماس و ناسازگار با سیاست دولت نتانیاهو است.
در این میان هم درخواست آمریکا از حماس برای پذیرش این طرح علی الظاهر به معنای انداختن توپ در زمین آن است، اما در لوای آن احتمالا هدف تسهیل پذیرش خود طرح در همان قالب آمریکایی آن از جانب اسرائیل نیز مطرح است. استقبال سریع حماس علی رغم وجود ملاحظاتی، از سخنان بایدن نیز معطوف به درک تنگنای پیچیده نتانیاهو و با هدف تعمیق آن و بازگرداندن توپ به زمین اسرائیل است.
به احتمال زیاد در آینده نزدیک مذاکرات آتش بس از سرگرفته می‌شود و همچنان که بایدن هم گفت طبیعی است که درباره جزئیات طرح پیش‌گفته مذاکره شود و در این مذاکرات نیز به احتمال زیاد، حماس ملاحظاتی را که در واکنش به سخنان رئیس جمهوری آمریکا از بیان آن اجتناب کرد، مطرح خواهد کرد. این ملاحظات هم احتمالا بیشتر معطوف به اطمینان از عقب نشینی کامل از نوار غزه به ویژه وادی غزه حد فاصل میان شمال و جنوب آن و منتهی شدن مراحل توافق به توقف کامل جنگ است. به هر حال، باید منتظر ماند و دید چه می‌شود و این که نتانیاهو و دولت او با وضعیت جدید چگونه کنار می‌آیند. آیا به سمت توافق حرکت می‌کنند یا ...؟
نظر شما :