نگاهی به مواضع رافائل گروسی در نشست شورای حکام
ساز ناکوک آقای «مدیر»
دیپلماسی ایرانی: نشست فصلی هزار و ۶۷۴ شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از دیروز چهارشنبه ۲۲ نوامبر(یکم آذر) آغاز شده و تا ۲۴ نوامبر (سوم آذر) ادامه خواهد داشت؛ نشستی که با توجه به انبوده اختلافات تهران و آژانس و نیز با در نظر گرفتن وضعیت شکننده منطقه پس عملیات طوفان الاقصی و آغاز جنگ حماس و اسرائیل و به دنبال آن انجام حملات مکرر به مواضع و پایگاه‌های ایالات متحده آمریکا در منطقه می‌تواند به شکل مستقیم روی نشست فصلی شورای حکام اثر مخرب داشته باشد و یک فضای ضدایرانی را تزریق کند تا جایی که احتمال وقوع هر سناریویی علیه تهران وجود دارد.
علی رغم آنکه هفته گذشته برخی از رسانه‌ها عنوان داشتند به واسطه فشار دولت بایدن، کشورهای غربی به سمت صدور قطع نامه علیه ایران نخواهند رفت، اما طیفی از کارشناسان معتقدند با توجه به وضعیت کنونی نمی توان این دست ادعاهای رسانه‌ای را به طور کامل درست دانست. در همین رابطه و بر اساس گزارش رویترز به نقل از چهار مقام آمریکایی، «در وضعیت کنونی احتمالاً یک بیانیه قاطع، اما غیرالزام‌آور تصویب خواهد شد که ایران را به تصویب اقدامات جدی‌تر در نشست سال آینده شورای حکام تهدید می‌کند.»
این خبرگزاری (رویترز) هفته گذشته به نقل از مقامات غربی آگاه نوشت که احتمالاً در نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قطع نامه ای علیه برنامه هسته‌ای ایران تصویب نخواهد شد؛ چراکه دولت جو بایدن در حال حاضر درگیر جنگ غزه بوده و در سال میلادی آینده نیز انتخابات ریاست جمهوری را در پیش دارد. همچنین یک مقام ارشد اروپایی به رویترز گفته که، «در حال حاضر نمی‌توانیم علیه ایران قطع نامه‌ای تصویب کنیم؛ زیرا این کار ممکن است آنها را به غنی‌سازی ۹۰ درصدی (اورانیوم لازم برای ساخت سلاح هسته‌ای) وادار کند.» علاوه بر این، دو دیپلمات دیگر غربی گفتند که تنها اقدام ممکن در ماه‌های آتی، حمایت از تلاش‌های سازمان بین‌المللی انرژی اتمی برای تقویت نظارت بر برنامه هسته‌ای ایران خواهد بود.
اگرچه به گزارش رویترز، قدرت‌های غربی در ماه سپتامبر ایران را تهدید به تصویب یک قطع نامه الزام‌آور کرده بودند، اما مقامات ارشد غرب اذعان دارند که در حال حاضر این امر ناممکن است. البته به گفته ایرنا، شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نشست فصلی خود به بحث درباره پیامدهای خطرات ناشی از استفاده یا تهدید به استفاده از سلاح هسته‌ای توسط اسرائیل نیز خواهند پرداخت. به نقل از منابع مطلع، این سوژه قرار است ذیل آیتم «سایر موضوعات» در جلسه شورا مورد بحث و بررسی قرار گیرد.
بیانیه گروسی در نشست شورای حکام
آنطور که گزارش فصلی آژانس بین المللی انرژی اتمی پیرامون پرونده فعالیت‌های هسته‌ای ایران با ادبیاتی نسبتا تند ادعاهایی را علیه تهران مطرح کرده بود، انتظار می‌رفت که نشست فصلی شورای حکام آژانس با فشار به ایران همراه باشد. کما اینکه در همین راستا رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیروز چهارشنبه، یکم آذر، در آغاز نشست فصلی شورای حکام طی بیانیه‌ای آغازینش، ادعاهایی را درباره موضوع هسته‌ای ایران مطرح کرد. محوریت و اهم نگرانی گروسی روی اقدام سه ماه پیش تهران بلرای اخراج بازرسان اروپایی آژانس بود، هم چنانی که مدیرکل آژانس در بیانیه خود در رابطه با موضوع برنامه هسته‌ای ایران به آخرین گزارش خود راجع به راستی آزمایی و نظارت در ایران در پرتو قطع نامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد (۲۰۱۵) استناد کرد و در گزارشی به اعضای شورای حکام مدعی شد که، «ذخایر اورانیوم غنی‌شده تا پنج درصد، غنی‌شده تا ۲۰ درصد و اورانیوم غنی‌شده تا ۶۰ درصد همگی از زمان بازدید ما در ماه سپتامبر افزایش یافته است؛ افزایش ذخایر ۶۰ درصدی با همان میزان ادامه دارد.»
مدیرکل آژانس به سفرش به تهران و بیانیه مشترک با سازمان انرژی اتمی ایران هم رجعتی زد و این را هم ادعا کرد که، متاسفانه که هیچ پیشرفت دیگری در اجرای بیانیه مشترک امضا شده در تهران در چهارم مارس حاصل نشده است.» گروسی همچنین در ادامه ادعاهای خود، عنوان کرد که ایران باید اختلاف موجود در ارزیابی موازنه مواد هسته‌ای مربوط به تأسیسات تبدیل اورانیوم (UCF) را برطرف و کد ۳.۱ اصلاح شده را که یک تعهد قانونی برای ایران است، اجرا کند. این مسائل پادمانی باقیمانده ناشی از تعهدات ایران ذیل توافقنامه پادمان جامع است و باید حل و فصل شود تا آژانس در موقعیتی باشد که تضمین دهد برنامه هسته‌ای ایران منحصراً صلح‌آمیز است. مدیر کل آژانس با ادعای اینکه من به‌طور جدی نگران هستم که اجرای بیانیه مشترک چهارم مارس به بن‌بست رسیده است، گفت که، «راه پیش رو باید شامل اجرای صادقانه و مشارکتی تعهداتی باشد که ما توافق کردیم.»
گروسی در ادامه بیانیه خود لحن تندتری نسبت به تهران گرفت و لغو ناگهانی تعیین چند بازرس باتجربه آژانس از سوی ایران را محکوم کرد. این دیپلمات هسته ای موضع ایران را بی‌سابقه و مغایر با همکاری‌های مورد نیاز و مورد انتظار برای تسهیل اجرای موثر موافقت‌نامه جامع پادمان و در تضاد با روح همکاری مورد توافق در بیانیه مشترک مارس ۲۰۲۳ دانست.مدیرکل آژانس در بخشی دیگر از گزارش خود، با پیش کشیدن، پاسخ محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و معاون رئیس‌جمهور به نامه‌ای از او (گروسی) مبنی بر اینکه اسلامی در حال بررسی احتمالات برای رسیدگی به درخواست ذکر شده در نامه است، ابراز امیدواری کرد که این دست اقدامات به حل سریع اختلافات و براروده شدن انتطظارات کمک منجر شود.
تکرار مواضع ضدایرانی در نشست خبری
اما این پایان کار گروسی در خصوص طرح مواضعش علیه تهران نبود مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیروز (چهارشنبه) در یک کنفرانس خبری در پاسخ به سوالی درباره تصمیم اخیر تهران برای عدم تمدید مجوز فعالیت چند تن از بازرسان آژانس در ایران و تاثیر آن بر فعالیت‌های دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل موضوعاتی را طرح کرد و عنوان داشت که، حذف نام بازرسان باتجربه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یک ضربه بسیار جدی به توانایی ما برای انجام وظایفمان به بهترین سطح ممکن است. گروسی این را هم افزود که، «به‌طور قطع ما به انجام وظایف خود ادامه می‌دهیم اما آنها بازرسان باتجربه ما، به‌ویژه در حوزه غنی‌سازی را هدف قرار داده‌اند. اینکه بازرسان ما بتوانند به این سطح از تجربه، مهارت و دانش برای انجام وظایف خود دست پیدا کنند زمان زیادی لازم دارد.» این دیپلمات آژانس در ادامه تاکید کرد که اگرچه آژانس به کار خود ادامه می‌دهد، اما حذف این بازرسان تاثیر منفی بر روند فعالیت‌های آنها در ایران به بهترین شکل ممکن داشته است.
مدیرکل آژانس اتمی همچنین ابراز امیدواری کرد که بتواند این تصمیم را تغییر دهد و برای آن تلاش خواهد کرد. آنگونه که ایسنا گفته، جمهوری اسلامی ایران به تازگی چند تن از بازرسان تبعه سه کشور اروپایی را که به‌طور مرتب رفتار سیاسی تند علیه ایران دارند از فهرست بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایران حذف کرده و مجوز ادامه فعالیت آنها را تمدید نکرده است که این امر با واکنش آژانس مواجه شد. گروسی با بیان این نکته که، به‌طور قطع ما به انجام وظایف خود ادامه می‌دهیم این اتهام را مجددا تکرار کرد که تهران بازرسان باتجربه ما، به‌ویژه در حوزه غنی‌سازی را هدف قرار داده‌اند. گروسی باز هم روی اقدام ایران برای اخراج بارزسان اروپایی اژانس مانور سیاسی داد و عنوان داشت، «اینکه بازرسان ما بتوانند به این سطح از تجربه، مهارت و دانش برای انجام وظایف خود دست پیدا کنند، زمان زیادی لازم دارد.»
مدیر کل آژانس در ادامه تاکید کرد که اگرچه آژانس به کار خود ادامه می‌دهد، ولی به زعم او، حذف این بازرسان تاثیر منفی بر روند فعالیت‌های آنها در ایران به بهترین شکل ممکن داشته است. این دیپلمات ارشد هسته ای همچنین ابراز امیدواری کرد که بتواند تصمیم ایران برای اخراج بارزسان را تغییر دهد و برای آن تلاش خواهد کرد. گروسی در نسشست خبری دیروز خود و در پاسخ به سوال دیگری که در آن خبرنگار ادعا کرد افزایش انباشت اورانیوم غنی شده در ایران در مقایسه با ماه سپتامبر نقض توافقنامه پادمانی به شمار می‌آید، تاکید کرد که این، نقض توافقنامه پادمانی نیست ولی مشکلاتی در این زمینه وجود دارد.
مدیرکل آژانس این را هم اظهار داشت که، «ما به انجام وظایف خود در نظارت بر و بازرسی تمام تاسیاست هسته‌ای در ایران ادامه می‌دهیم و قادریم به‌طور دقیق میزان ذخایر اورانیوم غنی شده را تعیین کنیم اما باید بگویم که مشکلاتی هم وجود دارد.» گروسی همچنین در پاسخ به سوالی درباره مختصر بودن گزارش اخیر آژانس در مقایسه با گزارش قبلی و اینکه چرا در این گزارش به‌طور دقیق به حجم ذخایر اورانیوم غنی شده ایران در تاسیسات مختلف اشاره‌ای نشده است، تاکید کرد که، «آژانس در حال انجام وظایف خود به بهترین نحو است و اندازه این ذخایر را به‌طور کلی اعلام می‌کند و این به معنی ضعف گزارش آژانس نیست، بلکه فرمت گزارش تغییر کرده است.» او همچنین در پاسخ به این پرسش که چرا باوجود نیاز به افزایش تعداد بازرسان آژانس اتمی در ایران، این کشور در حال ایجاد محدودیت‌هایی در این زمینه است، مدعی شد که جمهوری اسلامی ایران در چندین مورد تعهدات هسته‌ای خود ذیل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را زیر پا گذاشته و همچنین بیانیه مشترک ۴ مارس ۲۰۲۳ را به‌طور کامل اجرا نمی‌کند، اما در رابطه با توافقنامه جامع پادمانی باید بگویم که ما را آن را به‌طور کامل اجرا می‌کنیم.
آن طور که ایسنا از این نشست خبری گزارش داد، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در پاسخ به سوالی دیگر درباره کاهش تعداد بازرسان در ایران تصریح کرد، «همان‌طور که گفتم حذف تعدادی از بازرسان ما از فهرست بازرسان فعال در ایران بر روند کارمان تاثیر گذاشته اما مانع از ادامه آن نشده است. ما در حال گفت‌وگو با طرف ایرانی درباره این موضوع هستیم که امیدواریم که بتوانیم اوضاع را بهبود بخشیم.»
گروسی در پاسخ سوالی پیرامون ادعایش در سخنرانی نشست شورای حکام آژانس اتمی مبنی بر اینکه هیچ پیشرفتی در اجرای بیانیه مشترک آژانس با ایران حاصل نشده است و اینکه آیا او از چنین توافقی پشیمان است، پاسخ منفی داد و در ادامه به ذکر این نکات پرداخت که، «به طور قطع من از هیچ اقدامی که به حل‌وفصل مسائل کمک کند، پشیمان نمی‌شوم.» گروسی در ادامه جواب خوئ سعی داشت توپ را در زمین ایران بیندازد و در همین راستا عنوان داشت که، «نباید فراموش کرد که اجرای بیانیه مشترک چهار مارس آغاز شده، اما ادامه آن از سوی ایران متوقف شده است. با این حال دستاوردهایی هم داشته‌ایم، از جمله توانستیم تعداد قابل قبولی از دوربین‌های نظارتی را دوباره نصب کنیم و همچنین تعدادی تجهیزات اندازه‌گیری آنلاین را مرتبط کردیم که اکنون فعال هستند. تمامی اینها اهمیت دارند.» گروسی در پایان این را هم گفت که در این سند تعهداتی در نظر گرفته شده که تا زمانی که ایران از آنها عقب‌نشینی نکند، اجرا خواهند شد.
پاسخ تهران
در مقابل آنچه که آژانس بین المللی انرژی اتمی طی گزارش فصلی خود مطرح کرده بود و همچنین در پاسخ به مواضع رافائل گروسی در بیانیه آغازین نشست فصلی شورای حکام و نشست خبری دیروز در خصوص پرونده فعالیت‌های هسته‌ای ایران و اختلافات تهران و آژانس، پیش از این تهران موضع خود را اعلام کرده بود. در همین باره محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران درباره شایعات مربوط به اخراج بازرسان هسته‌ای آژانس خاطر نشان کرد: کسی اخراج نشده است. بازرسان تبعه سه کشور اروپایی که مرتب رفتار سیاسی تند علیه جمهوری اسلامی دارند را از لیست حذف کردیم. اصلاً سه یا چهار نفر از آنان چندین سال است به ایران نیامده‌اند. آژانس انرژی اتمی ۱۲۷ بازرس تأییدشده در ایران دارد و این چند نفر، عددی نسبت به کل بازرسانی که در ایران دارد، نیست. معوان رئیسی، طرح ادعاهی علیه تهران را رفتار سیاسی و عملیات روانی دانست. چرا گه به زعم اسلامی، فشار آنان این است که ایران یک‌طرفه همه مفاد برجام را اجرا کند و آنان هیچ‌گونه از تعهدات خود را انجام ندهند.
رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، فعالیت هسته ای کشور را همواره طبق ضوابط آژانس می داند و به گفته او همه فعالیت‌های ما تحت نظارت آژانس قرار دارد و هیچ بخشی از فعالیت‌های ما دور از دسترس و اطلاع آژانس نیست. البته محمد اسلامی، قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم ها را مصوب مجلس یازدهم را هم چنان پابرجا تلقی می کند و تاکید دارد که، هر زمان غرب تحریم‌ها را لغو کنند، طبیعی است که ما هم تمام مفاد برجام را اجرا می‌کنیم./شرق
نظر شما :