غرب می رود به اوکراین پشت کند

دیپلماسی ایرانی: ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو در اوایل هفته گذشته هشدار داد که نباید انتظار پایان سریع جنگ در اوکراین را داشت، زیرا ارتش اوکراین درگیر یک ضد حمله برای عقب راندن نیروهای روسیه است. وی تاکید کرد بیشتر جنگ‌ها بیشتر از زمانی که پیش‌بینی می‌شد طول می‌کشند. و به همین دلیل است که ما باید برای یک جنگ طولانی در اوکراین آماده شویم.

جنگ در فوریه 2022، با حمله نیروهای مسلح روسیه به اوکراین آغاز شد و ارتش اوکراین از اواسط  ژوئن ضد حمله ای را برای عقب راندن نیروهای روسی در جنوب و شرق شروع نموده  اما دستاورد عملیات آزادسازی مناطق محدودی بوده است. در این شرایط ینس استولتنبرگ می گوید همه ما خواهان یک صلح سریع هستیم و در عین حال ما باید بپذیریم از سویی اگر رئیس جمهوری زلنسکی و اوکراینی‌ها جنگ را متوقف کنند، کشورشان دیگر وجود نخواهد داشت و در سوی دیگر چنانچه رئیس جمهوری روسیه سلاح های خود را زمین بگذارد، به صلح خواهیم رسید و شکی نیست که دیر یا زود اوکراین در ناتو خواهد بود. البته در نشست سران ناتو در ویلنیوس، رهبران ائتلاف توافق کردند که اوکراین پس از برآورده شدن شرایط خاص می تواند به ناتو بپیوندد و رهبران آمریکایی و آلمانی تاکید کردند که از جمله این شروط، اصلاحات برای حفاظت از دموکراسی و حاکمیت قانون است، امری که اولین شوک غرب به زلنسکی پس از دو سال مقاومت در برابر روسیه بود.

در شرایط جدید که ساز ناکوک حمایت غرب از اوکراین تقویت می شود، نشست تاریخی وزرای امور خارجه اتحادیه اروپا دوشنبه گذشته در کیف برگزار شد که اولین نشست در نوع خود خارج از مرزهای اتحادیه بود که هدف آن نشان دادن حمایت اتحاد اروپا در برابر تجاوز روسیه و همبستگی تزلزل ناپذیر با اوکراین بود؛ اما در پس این نمایش قدرت دیپلماتیک در خاک اوکراین، همه چیز در غرب، با نمایش خستگی از جنگ و شکاف‌های فزاینده در وحدت اتحادیه اروپایی و ناتو شرایط آینده را سخت می نمایاند.

در این اواخر بد بیاری اوکراین رو به افزایش است و در پایان هفته گذشته دو ضربه سنگین دریافت کرد. اولین مورد، پیروزی حزب Smer و رهبر آن، روبرت فیکو، پوپولیست با تمایلات طرفدار روسیه در انتخابات اسلواکی در روز شنبه بود که پایان دادن به همه کمک های نظامی به اوکراین را موضوع مبارزات انتخاباتی خود قرار داده است. شعار او نه گلوله برای اوکراین بود، موضعی که پس از اعلام نتایج، زمانی که تصریح کرد که اسلواکی مشکلات بزرگ‌تری نسبت به اوکراین دارد و متعهد شد در بروکسل و پایتخت‌های اروپایی از راه حل دیپلماتیک دفاع کند.

ضربه دوم، بسیار سخت‌تر، از سوی ایالات متحده وارد شد، جایی که جمهوری‌خواهان در کنگره از یک سو موفق شدند 300 میلیون دلار آموزش رزمی ارتش اوکراین اختصاص یافته را مسدود کنند و از پرداخت 6 میلیارد دلار کمک نظامی به اوکراین از توافق بودجه دولتی جلوگیری کنند. 

این تحولات ناخوشایند پس از وخامت روابط دوجانبه بین دو متحد قوی یعنی لهستان و اوکراین رخ می دهد و در واقع موضوع به زمانی بر می گردد که اتحادیه اروپا تصمیم گرفت ممنوعیت اعمال شده در بهار برای صادرات غلات از اوکراین را تمدید نکند و این ممنوعیت پس از آن اجرا شد که پنج کشور عضو – رومانی، لهستان، مجارستان، اسلواکی و بلغارستان – بروکسل را برای اعمال تحریم از ترس بی ثبات کردن بازار داخلی کشاورزی تحت فشار قرار دادند. در همین راستا یک مقام مجارستانی گفته است  قبل از 15 سپتامبر، سه کشور لهستان، مجارستان و اسلواکی  تهدید کردند که تحریم‌های خود را اتخاذ می‌کنند؛ البته  نخست وزیر لهستان، متاووس موراویسکی، مسئله غلات را به سیستم الیگارشی اوکراین و نیاز به حفاظت از منافع کشاورزان لهستانی مرتبط دانسته و حقیقت این است که بازار کشاورزی اوکراین تحت تسلط الیگارشی ها و چند هلدینگ بزرگ است که دارای املاک گسترده هستند، در حالی که تولیدات کشاورزی اروپا جزیره ای است. 

در مجموع تنش بین ورشو و کیف بالا گرفته و این تنش ها در مجمع عمومی سازمان ملل به اوج رسید، جایی که زلنسکی اعلام کرد که لهستان و دیگران از سیاست های تحریم غلات روسیه حمایت می کنند و ظاهرا برخی از دوستان ما در اروپا  فدای همبستگی قاره‌ای و بازی‌های مسکو هستند؛ امری که خوشایند لهستان نبود و رئیس جمهوری این کشور، آندری دودا، بیانیه ای صادر کرد و اوکراین را با غریقی مقایسه کرد که هر کسی را با خود به پایین می کشد. همچنین دیدار برنامه ریزی شده بین دو رئیس جمهوری در حاشیه مجمع عمومی لغو شد و در بازگشت زلنسکی با هیچ یک از مقامات لهستانی ملاقات نکرد، اما از فداکاری های داوطلبان لهستانی تشکر کرد. 

این مناقشه در بحبوحه تلاش اوکراین برای خروج تولید غلات از این کشور پس از محکومیت روسیه توافق با میانجیگری سازمان ملل متحد و ترکیه که یک کریدور امن برای کشتی های حامل غلات اوکراینی ایجاد کرد، رخ می دهد. در همین حال، یک مسیر جایگزین ایجاد شده است که سواحل غربی دریای سیاه را دنبال می کند و با عبور از آب های سرزمینی رومانی، بلغارستان و ترکیه به تنگه بسفر می رسد. تاکنون تنها دو کشتی از این مسیر استفاده کرده‌اند، اما روس‌ها تمایلی به حمله در آب‌های سرزمینی برخی از کشورهای عضو ناتو نشان داده‌اند. این مسیر جدید همچنین به تخلیه غلات در بنادر اسماعیل و رنی دانوب کمک می کند تا از آنجا بتوانند به بندر کنستانزا رومانی برسند. 

بدشانسی اوکراین ادامه یافته و کار به جایی می رسد که مقامات لهستان اعلام کردند دیگر هیچ سلاحی را به اوکراین منتقل نخواهد کرد زیرا از این پس خود را به مدرن ترین سلاح ها به عنوان بخشی از یک طرح نوسازی نظامی برای مقابله با روسیه تجهیز خواهند کرد. 

به هر حال ظهور ناسیونالیسم  لهستانی قابل انتظار بود چرا که  انتخابات پارلمانی در لهستان در 15 اکتبر برگزار می شود و حزب اصلی حاکم، قانون و عدالت (PiS) در نظرسنجی‌ها همچنان  در صدر قرار دارد ولی در حال از دست دادن جایگاه خود است و کشاورزان نقش مهمی در انتخابات پیش رو دارند؛ و با این که تنها چند ماه پیش صحبت از انتقال مرکز ثقل اروپا به شرق، مرکز ثقل اتحاد بین لهستان و اوکراین به عنوان هسته جدیدی از قدرت بود  باید گفت که تنش های کنونی بین دو شریک سابق به طور جدی وحدت اروپا در حمایت از اوکراین را تهدید کرده است و در نتیجه متحدان غربی و  بروکسل، از ورشو خشمگین هستند.

در مجموع باید اذعان کرد که از سویی مراکز پنهان و هویدای قدرت در غرب در اندیشه ترغیب زلنسکی به سوی صلح هستند که وجه پنهان آن در دیدار کسینجر با زلنسکی و دیگر تلاش های سیاسی مخفی مشهود است و وجه هویدای آن در موارد تشریح شده در بالا بود و از سوی دیگر نیز عقلای روسی نیز با توجه به تضعیف جایگاه این کشور در تعاملات منطقه ای و بین المللی بویژه مناطق پیرامونی بویژه قفقاز جنوبی و آسیای مرکزی پایان این منازعه را با نوعی توافق آبرومندانه ترجیح می دهند.