مواضع متضاد امریکا، اروپا و روسیه در قره باغ

نویسنده: ناصر زیدان

دیپلماسی ایرانی: منطقه کوهستانی قره باغ که در مرکز کشور آذربایجان واقع شده، یکی از میراث‌های شوروی است که پیرامون آن مشکلات راهبردی وجود دارد و منطقه‌ای است که یک مشکل «درازمدت» از آن سرچشمه می گیرد و باید همانطور که آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا گفت، با آن با آرامش برخورد کرد.

جنگی که باکو در ۱۹ سپتامبر برای بازگرداندن حاکمیت کامل آذربایجان بر این منطقه اعلان کرد، نخستین جنگ نبود و قبلا در سال‌های ۱۹۹۲ و ۲۰۲۰ در منطقه میان باکو و ایروان جنگ‌هایی رخ داد. نخستین جنگ پس از ایستادگی مسکو در کنار ارمنستان به تثبیت استقلال این منطقه در چارچوب حاکمیت آذربایجان منجر شد. اما جنگ ۲۰۲۰ معادله را به نفع باکو تغییر داد و این منطقه به یکی از استان‌های آذربایجان تبدیل شد.

بازتاب‌های منطقه‌ای و بین‌المللی رخدادهای قره‌باغ در حال شدت گرفتن است و از ظهور صف‌بندی‌های جدید در منطقه خبر می‌دهد و همچنین به احتمال بروز تنش‌های گسترده در منطقه قفقاز اشاره می‌کند. فرانسه، آلمان و اتحادیه اروپا همبستگی خود را با ارمنستان پنهان نمی‌کنند و همانطور که در بیانیه های صادر شده از سوی مقامات این کشورها آمده، خواستار مداخله بین المللی برای توقف تهاجم آذربایجان هستند، در حالی که ترکیه معتقد است آنچه در حال رخ دادن است اقدامات حاکمیتی آذربایجان در راستای حفظ امنیت داخلی کشورش است و قوانین بین المللی به دولت باکو حق انجام این اقدامات امنیتی را می‌دهد؛ زیرا این منطقه در داخل خاکش قرار دارد. این در حالی است که روسیه همچنان اوضاع را زیرنظر دارد.

مطمئنا روسیه امروز با روسیه سال ۲۰۲۰ قبل از شروع جنگ در اوکراین متفاوت است. در این جنگ کشورهای اروپایی در مقابلش ایستاده و از اوکراین قاطعانه حمایت می‌کنند. بر اساس این تحولات، مسکو ممکن است موضع همدلانه خود با ایروان را که کشورهای اروپایی از آن حمایت می‌کنند، تغییر دهد. روسیه ریسک از دست دادن همکاری خود با آنکارا را نمی پذیرد.

در مورد آمریکا نیز باید گفت که این کشور تاکنون موضع گیری قاطعانه‌ای در قبال رویدادهای جاری نداشته و خویشتنداری در برخورد با مشکلات درازمدتی را خواستار شده است که امروز به وجود نیامده‌اند. به نظر می‌رسد موضعش تا حدودی با موضع متحدان اروپایی این کشور که به ثبات در منطقه قفقاز علاقمند هستند، متفاوت است؛ زیرا این منطقه کریدوری برای خطوط لوله مهم گاز و نفت است که اروپا را تامین می‌کند.

مهم این است که عملیات نظامی آذربایجان در این منطقه سریعا پایان یافت بعد از این‌که گروه های مسلح تصمیم گرفتند اسلحه خود را تحویل دهند و مذاکرات را با باکو درخصوص ادغام این منطقه در آذربایجان آغاز کنند. این در حالی است که شمار زیادی از اهالی این منطقه تصمیم گرفتند در خانه های خود نمانند و به ارمنستان به عنوان سرزمین مادری خود پناه ببرند. ایروان، پایتخت ارمنستان نیز شاهد تظاهرات علیه نخست وزیر این کشور بود.

منبع: الخلیج / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11