اطلاعاتی درباره وضعیت دفاع موشکی اسرائیل

نویسنده: تام کاراکو Tom Karako، عضو ارشد مرکز واکاوی های راهبردی و بین المللی (مجری)

دیپلماسی ایرانی: 

مقدمه: موشه پاتل که یک خلبان پیشین نیروی هوایی اسرائیل است، او از سال 2016 ریاست سازمان دفاع موشکی اسرائیل را برعهده دارد. سازمانی که مسوول طراحی و مدیریت سامانه های موشکی اسرائیل است. از وی پرسیده شد که تهدیدات کنونی علیه اسرائیل را چگونه ارزیابی می کند و در این سال ها چه تغییراتی در آن رخ داده است. وی پاسخ داد: «ما برای رویارویی برای تهدیدهایی برنامه ریزی می کنیم که بسیار بسیار پیچیده اند. یک صحنه آن رویارویی با حملات برد کوتاهی است که اخیرا هم شاهد آن بودیم. جنبه دیگر آمادگی برای رویارویی با اهداف مانوری، موشک های بالستیک، موشک های کروز و پهپادهاست. ما (از آزمایش موشک خرمشهر ایران) غافلگیر نشدیم. ما سامانه های خود را به گونه ای ساخته ایم که برای چنین تحولاتی در ایران و همه همسایه هایمان آماده باشند. مهمترین چالش این است که چگونه همه سامانه هایتان را یکپارچه و درهم بافته کنید که بتوانند همه انواع این تهدیدها را ردیابی کنند واکنش نشان دهند. این کاری است که روز به روز سرگرم بهینه کردن آن هستیم تا سامانه های ما بهترین عملکرد را داشته باشند.»

وی سپس گفت: «سامانه های ما بسیار پیچیده هستند. ما در ردیابی های خود پیش بینی می کنیم که پرتابه های هوایی در کجا فرود خواهند آمد. اگر در دریا، بیابان یا مناطق غیرجمعیتی فرود بیایند، امکانات دفاعی خود را برای آن هدر نمی دهیم. برای مثال، در نبردهای اخیر غزه، چیزی حدود 25 درصد راکت هایی که به سمت اسرائیل پرتاب می شدند، در خود غزه و اطراف آن فرود آمدند و موجب خرابی و تلفات می شدند. بنابراین، تمرکز دفاع هوایی ما بر این است که به موقع تشخیص دهیم که پرتابه ها در کجا فرود خواهند آمد. ما انواع تهدیدهای آینده را پیش بینی می کنیم و تلاش داریم همیشه دست بالا را داشته و گام هایی را جلوتر باشیم. اولویت اسرائیل در برنامه ریزی دفاعی، در وهله نخست حفظ جان شهروندان است و بعد به مراقبت از تاسیسات و اماکن توجه داریم. با توجه به پیچیدگی سامانه های دفاعی اسرائیل، اگر من جای کسانی بودم که حمله به اسرائیل را طراحی می کنند، از این کار منصرف می شدم اما فکر می کنم انگیزه ها و اهداف دیگری هست که موجب انجام این حملات می شود.» 

رئیس سازمان دفاع موشکی اسرائیل درباره ویژگی سامانه های دفاعی اسرائیل گفت: «سامانه های دفاعی اسرائیل، ویژگی ای چندلایه دارند و ماموریت ما این است که بلوک ها یا اجزای سازنده این سامانه ها را چه در نیروی هوایی و چه در دفاع مستقر در زمین، طراحی کرده و توسعه دهیم. دهه هاست که در این زمینه ها با ایالات متحده همکاری داریم اما به نظرم سرعت کار ما در اسرائیل بیشتر است چرا که همیشه می دانیم که تهدید در این نزدیکی است. به همین دلیل هنگامی که هریک از این اجزای سامانه دفاع موشکی پس از طراحی، نمونه سازی و آزمایش شد، کار تولید آن را آغاز می کنیم. امتیاز بزرگی که در اسرائیل داریم این است که بیشتر افراد عملیاتی ما، پس از پایان دوران خدمت و رسیدن به مرحله بازنشستگی، به مدرسه و دانشکده رفته، مهندسی می آموزند و توسط همه سازمان ها و موسسات دفاعی ما به کار گرفته می شوند تا تجربه های عملیاتی خود را با مهارت های مهندسی که از دانشگاه ها آموخته اند، در هم بیامیزند تا سامانه های ما بهترین کارآیی را داشته باشند. البته این کافی نیست و باید همکاری تنگاتنگ و هماهنگی بین همه نهادها و بخش ها وجود داشته باشد تا بطور روزانه به پیش بینی خلاء ها و نقاط ضعف بپردازیم و آنها را چاره کنیم و هنگامی که شما، نیروهایی را در اختیار دارید که تجربه عملیاتی و مهارت های مهندسی را بصورت یکجا دارند، طراحی و ساخت اجزای تازه سامانه های دفاعی، کار غافلگیرکننده و گیج کننده ای نخواهد بود.» 

پاتل در ادامه می افزاید: «ما سرمایه گذاری بسیار زیادی در زمینه تلاش های آموزشی خود انجام می دهیم. توانمندی های آموزشی، در دل سامانه های ما گنجانده شده اند. بنابراین هر افسری که در این سامانه آموزش می بیند، احساس می کند که در شرایط واقعی نبرد درگیر است پس دقیقا همان احساسی را دارد که باید در یک محیط رزمی واقعی داشته باشد. نکته بعدی این که ما شمار بسیار زیادی از آزمایشگاه های برتر را داریم که کانسپت ها یا مفاهیم عملیاتی خود را در همکاری با سازمان ما توسعه می دهند، تمرین های زیادی داریم چه تمرین هایی که در اسرائیل انجام می شوند و تمرین های زیادی که با نیروهای آمریکایی انجام می دهیم. برداشت ما این است که با تهدیدی چندلایه روبه رو هستیم که در آن انواع سامانه های تکاوری هوایی با بردهای مختلف و در ارتفاع های مختلف به کار گرفته می شوند و سامانه های دفاعی ما باید برای همه این تهدیدها آماده باشند. می توانم بگویم که تا به امروز، در ردیابی، پیش بینی و آمادگی برای انواع تهدیدها علیه اسرائیل از جمله از ناحیه ایران، ما گام هایی را جلوتر هستیم.» 

او درباره رادارهای مورد استفاده در سامانه های دفاعی اسرائیل نیز گفت: «سامانه های دفاع هوایی اسرائیل از خانواده های راداری مختلفی استفاده می کنند که الگوریتم های آنها پیوسته به روز می شوند. اما شبکه ای از این رادارها هستند که به سکوهای موشکی و دیگر سلاح های ضدهوایی متصل نیستند بلکه از آنها برای کمک به مقاصد طراحی، مهندسی، ساخت و به روزآوری سامانه های دفاعی استفاده می شود. بسیار مهم است که شما دقیق ترین الگوریتم ها و سامانه های اشتراک اطلاعاتی را در اختیار داشته باشید. اکنون در سامانه های دفاع موشکی و هوایی اسرائیل، همه چیز به صورت خودکار و در پیوند با فرماندهی و کنترل انجام می شود و البته امکان مداخله اپراتورها هم وجود دارد. ما نقش زیادی را برای دخالت اپراتورها و تصمیم لحظه آخر آنها قائل هستیم و به همین دلیل اپراتورها باید به خوبی آموزش ببینند. نکته اینجاست که همه اپراتورهای ما، مهندس نیستند، جوانانی هستند که به تازگی دوره دبیرستان را پشت سر گذاشته اند. پس باید به خوبی آموزش ببینند تا به هنگام ردیابی یک تهدید، توصیه سامانه خودکار را ببینند و در لحظه کوتاهی قادر به تصمیم گیری باشند که شلیک بکنند یا شلیک نکنند.» 

موشه پاتل سپس گفت: «سامانه دفاع موشکی پیکان1 اسرائیل، در واقع برای مقابله با موشک های اسکاد عراق طراحی شد. بعدها که با تهدید موشکی ایران روبه رو شدیم، نسل های 2 و 3 این سامانه توسعه پیدا کرد تا بتواند از توانایی ردیابی ماورای جو و نیز هدف گیری در همان ارتفاعات بالا برخوردار باشد. اما نسل چهارم سامانه ضدموشکی پیکان، در واقع نوعی تجمیع توانایی نسل های قبلی با توجه به اقتصادی بودن هزینه ساخت در تیراژهای بالاست. این سامانه از توانایی های کاملتری برخوردار است ضمن آنکه هزینه تولید آن مناسب تر است. سامانه ضدموشکی زنجیره داوود برای مقابله با تهدیدهای مانوری همچون موشک های کروز است. در جاهایی که سامانه گنبد آهنین نتواند به خوبی عمل کند، این سامانه می تواند پوشش فراگیرتر و برد طولانی تری را فراهم آورد. در جریان نبردهای اخیر ما از این سامانه ها در کنار هم استفاده کردیم که کارآیی موفقی داشتند. ما همچنین از سامانه دفاع موشکی پاتریوت آمریکایی هم استفاده می کنیم که به خوبی با دیگر سامانه های دفاع هوایی یکپارچه شده است. همچنین سامانه های ردیابی دریایی ما که از جمله بر روی کشتی ها نصب شده اند نیز به خوبی با دیگر سامانه های دفاع هوایی اسرائیل در هم بافته شده اند به گونه ای که از امکانات ردیابی دریایی، فرماندهی و کنترل کشتی ها و توانایی های پرتابی و آتشباری آنها بتوان در جای خود بهره گرفت.» 

وی درباره آمادگی این سامانه در صورت حملات پهپادی نیز گفت: «یک سازمان دفاع هوایی بسیار گسترده اسرائیل، طرح های نوآورانه مبسوطی برای مقابله با حملات گروهی پهپادها تدارک دیده که نمی توانم در اینجا درباره آنها توضیح دهم.»

موشه پاتل سپس تاکید کرد، درس مهمی که در جریان نبردهای واقعی آموخته ایم این است که هرچند سرمایه گذاری روی آزمایشگاه های دفاع هوایی و ضدموشکی بسیار تعیین کننده است اما نمی توان همه چیز را شبیه سازی کرد و هنگامی که در شرایط واقعی نبرد قرار می گیریم، مسائل تا حدودی متفاوت می شود. یکی از فاکتورهایی که توانایی آزمایشگاه ها برای پیش بینی شرایط غیرمنتظره را تقویت می کند این است که همه آزمایشگاه های دفاع هوایی هم به هم لینک شوند، اشتراک اطلاعاتی داشته باشند و یکپارچه عمل کنند. اسرائیل در زمینه یکپارچه کردن و درهم بافتن سامانه های دفاعی، تجربه فوق العاده ای دارد و هم اکنون همکاری های مشترکی میان اسرائیل و آمریکا برای انتقال این تجارب و نیز درهم بافتن سامانه دفاع موشکی گنبد آهنین در سامانه های دفاعی ارتش ایالات متحده در جریان است. همچنین اسرائیل در حال حاضر و پس از پیوستن فنلاند به ناتو، در حال درهم بافتن الگوریتم های خود در سامانه فرماندهی و کنترل فنلاند است در شرایطی که آنها هم سرگرم یکپارچه کردن فرماندهی و کنترل خود با ناتو هستند. درباره آلمان نیز این امکان وجود دارد که آنها از تجارب ما استفاده کنند اما به نظر می رسد که این گام هایی مربوط به آینده است.»

موشه پاتل، رئیس سازمان دفاع موشکی اسرائیل همچنین ابراز عقیده کرد که «من فکر می کنم که آینده (دفاع هوایی) بر پایه انرژی هدایت شده directed energy شکل می گیرد. این است که مهندسان انرژی جنبشی kinetic energy ما بیکار ننشسته اند. در زمینه انرژی های هدایت شونده، محدودیت های زیادی وجود دارد اما هنگامی که بحث درباره هزینه های ردیابی است، انرژی هدایت شده، یک راه حل به شمار می رود که باید روی آن سرمایه گذاری کنیم. اسرائیل پیشرفت عظیمی در این زمینه داشته است. در زمینه تهدیدهای هایپرسونیک (مافوق صوت) هم سازمان های صنایع نظامی ما، توانمندی های لازم را دارند.»

 وی در پایان درباره همکاری های موشکی اسرائیل با ایالات متحده نیز گفت: «در چشم انداز آینده، با همکاری ایالات متحده، نقشه راهی برای 2030 و فراتر از آن داریم که برای بهینه سازی سامانه های ردیابی، فرماندهی و کنترل – و هماهنگی که با توجه به پیچیدگی نبردهای آینده یک عامل بسیار بسیار مهم است – سرمایه گذاری کرده ایم و آنها را مدرن سازی می کنیم. به هرحال، سرخط راهنمای کار ما این است که همیشه جلوتر از تهدیدها حرکت کنیم.»

منبع: سی اس آی اس / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11