بازی مسعود بارزانی با دولت جدید عراق

مهدی بازرگان، روزنامه نگار

دیپلماسی ایرانی: اگر چه نهایتا با دور زدن چارچوب هماهنگی و ائتلاف خلق الساعه نور المالکی و مسعود بارزانی به فاصله ساعاتی پیش از جلسه پارلمان عراق در خصوص تعیین رئیس جمهور، نهایتا کلیدداری کاخ السلام بغداد به عبداللطیف رشید رسید و به دنبالش محمد شیاع السودانی هم نخست وزیر و مامور تشکیل کابینه شد، اما هنوز فضای اختلافی در دولت جدید عراق هم دیده می شود. 

در این راستا ادامه فعالیت وزارتخانه‌های محیط ‌زیست و بازسازی عراق به طور سرپرستی به مثابه ضعف نخست وزیر عراق که سرپرستی آنها را بر عهده دارد، به شمار می رود و تاکنون هم هیچ تفاهمی بین دو حزب اتحادیه میهنی و حزب دموکرات کردستان عراق در خصوص تصدی  وزارتخانه های محیط زیست و بازسازی این کشور صورت نگرفته است. 

در این بین با وجود آنکه به گفته یک از اعضای حزب اتحاد میهنی کردستان عراق، این حزب به محمدشیاع السودانی «اختیار تام» داده است تاموضوع دو وزارتخانه بازسازی و محیط زیست عراق را حل کند، ولی با توجه به تشدید اختلافات میان دو حزب حاکم در اقلیم کردستان، از هم اکنون هم مسئله تکمیل وزرای کابینه السودانی، به دلیل مناقشه این دو حزب بر سر سهم آنها در کابینه با مشکل روبه رو شده است.

ناگفته نماند که عملا لاینحل ماندن مناقشات میان دولت مرکزی بغداد و اقلیم کردستان با محوریت بارزانی ها هم می تواند از جمله چالش های پیش روی دولت السودانی باشد. بنابراین، دولت جدید عراق کار سختی برای رفع این مناقشات دارد.  

در این راستا همزمان با مذاکرات کردی - کردی حزب دموکرات کردستان عراق با اتحادیه میهنی در خصوص تعیین دو پست وزارتی دولت السودانی که هنوز هم به سرانجامی نرسیده است و موجب شده تا به اکنون کابینه جدید عراق تکمیل نشود، مناسبات اربیل - بغداد هم، به خصوص بعد از تحولات و رفراندوم شکست خورده اقلیم جزء مسائلی است که به شدت از جانب مسعود بارزانی پیگیری و مدیریت می‌شود. به گونه‌ای که وی در سایه ائتلاف با نوری المالکی و تحمیل مجدد انتخاب فواد حسین(رئیس دفتر بارزانی) به عنوان وزیر امور خارجه و مشاور نخست وزیر عراق به دولت اسودانی خواستار آن بود تا بتواند سایه خود را مجددا بر دولت جدید عراق هم تداوم بخشد که ذیل آن مهندسی سیاسی مدنظرش در ترسیم روابط اربیل – بغداد را پی بگیرد.  

از این رو به نظر می‌رسد که به هر میزان فضای سیاسی عراق دچار یک پیچدگی و ابهام جدی تری باشد، دایره عمل برای رئیس سابق اقلیم کردستان در خصوص تحقق اهدافش بیش از پیش گسترده تر خواهد بود. لذا مسعود بارزانی سعی می کند با حضور مستقیم و غیرمستقیم در این رقابت های سیاسی که به واسطه ائتلاف با نوری المالکی تقویت شد، شدت ابهام ها را پیرامون آینده تکمیل دولت بغداد افزایش دهد تا بتواند آن چه را مد نظرش است، محقق کند. به همین دلیل بافل طالبانی، رئیس حزب اتحاد میهنی صراحتا از بن بست کامل در گفت وگو با حزب دموکرات کردستان عراق برای توافق بر سر تعیین نامزدهای دو پست وزارتی دولت السوادنی خبر داد. این گفته طالبانی به معنای آن است که سیاست ابهام آفرینی و ایجاد خلاء سیاسی مدنظر مسعود بارزانی، هم در اربیل و هم بغداد نتیجه داده است.  

حال در چنین شرایط اقدام بارزانی ها در اعزام هیئتی از اقلیم کردستان برای آماده سازی در جهت ازسرگیری نشست های بغداد و اربیل، علاوه بر تحقق منافع سیاسی مسعود بارزانی در دولت السودانی می تواند سود و رانت وی از بودجه سال جاری عراق را هم به دنبال داشته باشد. به هر حال قانون بودجه ۲۰۲۲ عراق آماده است و طی ماه های باقی مانده سال اجرایی می شود. اما این تصمیم بارزانی زمانی اهمیت مضاعف پیدا می کند که بداینم اکنون تلاش ها و رایزنی ها برای بررسی بودجه سال ۲۰۲۳ آغاز شده است و اقلیم کردستان در بررسی بودجه سال آینده شرکت خواهد کرد. 

لذا فارغ از آثار مثبت و منفی تلاش ها برای دو اداری شدن اقلیم بین اربیل و سلمانیه، اختلافات با بغداد، تداوم تنش سیاسی برای عدم تکمیل دولت السودانی و ...، باید پذیرفت که مخرج مشترک تمامی این تنش ها و اختلافات به مسعود بارزانی و رئیس حزب دموکرات کردستان عراق باز می گردد که می تواند دولت جدید عراق را هم تحت فشار قرار دهد./شرق