معنای شراکت‌های راهبردی درازمدت ایران

نویسنده: هدی رئوف

دیپلماسی ایرانی: در سال 2021 ایران توافقنامه شراکت راهبردی 25 ساله با چین را امضا کرد و در اواخر همان سال اعلام کرد قصد دارد توافقنامه مشابهی با روسیه امضا کند. یک ماه پیش نیز تهران توافقنامه شراکت مشابهی با ونزوئلا امضا کرد. علت تمایل ایران به امضای توافقنامه های شراکت درازمدت چیست؟ 

نظام ایران از زمان تاسیس خود تلاش کرد از عناصر قدرت غیرمادی برای ترسیم وجهه ای از خود در خارج که الگوی سیاسی ایران را جذاب و قابل قبول نشان دهد، استفاده کند. ایران به این منظور به مولفه های مختلفی مثل ایدئولوژی تشیع، معرفی خود به عنوان سخنگوی اسلام انقلابی، حمایت از مقاومت ضداسرائیلی در منطقه، و تقویت روابط با کشورهای دشمن آمریکا تکیه کرد. تهران برای دستیابی به اهداف خود از ابزارهای ایدئولوژی و اقتصادی و فرهنگی استفاده کرد و شعار «نه شرقی، نه غربی» را سر داد که به معنای بیطرفی ایران و بی اعتنایی به دو قطب شرق و غرب بود. 

اما در عمل، سیاست ایران در تناقض با مبادی اعلام شده پیشرفت به طوری که امضای توافقنامه ها بین ایران و کشورهای چین، روسیه و ونزوئلا نشان می دهد این کشورها به دنبال ایجاد ائتلافی هستند که نابود کردن نظم جهانی تحت رهبری آمریکا را هدف خود می داند. 

تازه ترین توافق درازمدتی که ایران امضا کرد، توافقنامه شراکت راهبردی 20 ساله با ونزوئلا بود. نیکولاس مادورو، رئیس جمهوری ونزوئلا در این خصوص گفت کشورش پروژه های مهمی برای همکاری با ایران در بخش های انرژی، نفت، گاز، پالایشگاه و پتروشیمی دارد و دو کشور برای اجرای پروژه های دفاعی نیز با یکدیگر همکاری می کنند. در بیانیه دفتر ریاست جمهوری ونزوئلا بر تلاش تهران و کاراکاس برای ایجاد جهان چند قطبی تاکید شده است. 

منافع ایران و ونزوئلا حول این محور دور می زند که هر دو کشور از نظر اقتصادی تکمیل کننده یکدیگرند و از یکدیگر در برابر تحریم های آمریکا حمایت می کنند. رهبر ایران در دیدار با رئیس جمهوری ونزوئلا به ایستادگی ایران و ونزوئلا در برابر فشارهای شدید و جنگ چند بُعدی آمریکا اشاره کرد. 

ایران از مولفه های قدرت غیرمادی برای تشکیل ائتلافی علیه سیطره آمریکا بر نظام بین المللی استفاده می کند و در این مسیر اصل «نه شرقی، نه غربی» را که از زمان تاسیس نظام جمهوری اسلامی در سال 1979 اعلام شد، کنار گذاشته است. تهران عملا به سمت شرق گرایش پیدا کرده است و با توجه به حضور قدرت های بین المللی جدید در منطقه مثل روسیه و چین، چه بسا ایران تلاش می کند نقش ژاندارم خلیج فارس را – البته این بار برای دفاع از منافع چین و روسیه – دوباره برعهده بگیرد.

منبع: ایندیپندنت عربی / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11