روسیه در حال ایجاد «جامعه روسی» در قره باغ

دیپلماسی ایرانی: تحولات قره باغ و تحرکات روسیه و ارمنستان این منطقه را وارد مرحله تازه ای کرده است. بعد از وقوع آتش بس و بازستاندن سرزمین هایی که مطابق قوانین بین المللی متعلق به آذربایجان بودند و بعد از حدود 30 سال به سرزمین مادری خود، آذربایجان پیوستند، اکنون به نظر می رسد تحولات زیرپوسی تازه ای در جریان است که می تواند اتفاقات تازه ای را در نواحی قره باغ رقم بزند. در این رابطه قابل حسینلی، کارشناس علوم سیاسی گفت وگویی را با تلگراف انجام داده است که در ادامه می خوانید: 

آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا بار دیگر با الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان تماس گرفت. بلینکن در تماس تلفنی از مذاکرات صلح آذربایجان و ارمنستان حمایت کرد. پیش از این وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا از طرفین خواسته بود تا به زودی توافقنامه صلح امضا کنند. آیا فکر می کنید ایالات متحده می تواند روند صلح را پیش ببرد؟ 

فکر می کنم می تواند به توافق منجر شود. اما تنها در صورتی که ایالات متحده بتواند مبارزه ای علیه شبکه آژانس روسی در ارمنستان ترتیب دهد. علاوه بر این، برای این منظور، هم روسیه و هم "ستون پنجم" آن باید موانع روند صلح در ارمنستان را برطرف کنند. روسیه امروز در ارمنستان یکه تازی می کند. شبکه آژانس‌های روسیه از همه رده‌ها در ارمنستان توانسته اند بخشی از مردم را در پوشش مخالفان به گروگان تبدیل کنند و آنها را علیه پاشینیان قرار دهند. با روحیه افکار عمومی، پاشینیان نیز فعالیت خود را در روند صلح کاهش داد و از دیدگاه های قبلی خود در این زمینه کناره گیری کرد. به ویژه، او شروع به پافشاری بر "وضعیت قره باغ کوهستانی" کرد. اما او پیش از این چنین نگفته و گفته است که «وضعیت قره باغ کوهستانی» باید در چارچوب قانون اساسی آذربایجان حل شود. اکنون از یک سو اپوزیسیون ارمنستان به تحریک روسیه و تا آرنج غرق در خون و از سوی دیگر نخست وزیری است که از دست دادن قدرت می ترسد و سعی می کند نظرات خود را با افکار عمومی منطبق کند. پاشینیان اتهامات غیرواقعی را به آذربایجان وارد می کند. به خصوص در مورد مسائل بشردوستانه. گویا ما «اسیران جنگی» را غیرقانونی نگه می داریم و غیره. با توجه به جنایات ارمنستان علیه آذربایجان، سخنان او اهمیتی ندارد. ارمنستان نه تنها به دلیل عدم صدور مین و نقشه در مناطق آزاد شده، بلکه به دلیل نسل کشی در شهرک های مسالمت آمیز در وضعیت بسیار بدی قرار دارد. عناصر جنایتکار مانند سرژ سرکیسیان، رابرت کوچاریان، سیران اوهانیان و آرتور وانتسیان در پوشش مخالفان سعی در کنترل زندگی سیاسی – اجتماعی ارمنستان دارند. البته از پایگاه های نظامی روسیه در گیومری و اربونی دستورالعمل و پشتیبانی دریافت می کنند. به عبارت دیگر روسیه اوضاع ارمنستان را پیچیده کرده است. در عین حال جلساتی را بدون نتیجه تشکیل می دهد. این شامل دیدار بایراموف و میرزویان در دوشنبه با مشارکت لاوروف نیز می شود. من فکر نمی کنم که چنین جلساتی با میانجیگری روسیه لحن مثبتی به این روند بدهد. زیرا روسیه می خواهد روند صلح را که در نتیجه تلاش های آمریکا و اتحادیه اروپا پایه گذاری شده است، از بین ببرد. این کشور با ایجاد بی ثباتی در منطقه به دنبال حفظ نفوذ خود در منطقه است. زیرا اگر آمریکا و اتحادیه اروپا به منطقه بیایند به معنای پایان روسیه در منطقه خواهد بود و آنها مجبور به ترک قفقاز جنوبی خواهند شد. 

روسیه در کنار ارمنستان در قره باغ گام های برهم زننده ای برمی دارد. "جامعه روسی" ایجاد شده در قره باغ فعال تر شده است. این «رهبر جامعه» جلسات مختلفی در منطقه برگزار می کند و پیام های خاصی می دهد. اهداف روسیه در پشت این بازی چیست؟  

قبلاً در خانکندی «جامعه روسی» ایجاد کردند و اکنون در آقدره «مرکز روسی» را افتتاح کردند. ما از منطقه ای صحبت می کنیم که تعداد ارامنه کمتر از تعداد انگشتان دست است. آنها "جامعه روسی" را ایجاد می کنند که در آن یک روسی وجود ندارد. روس ها در انجام کارهای مضحک، بی اساس و پر از تقلب مهارت دارند. اکنون چنین اقدامات تجزیه طلبانه در قره باغ انجام می شود. آنها آشکارا ادعا می کنند که "قره باغ کوهستانی سرزمین روسیه است". آنها با ایجاد یک «جامعه روسی» در آنجا تلاش می کنند شرایطی را برای توزیع پاسپورت روسی به مردم ساکن در این منطقه در آینده و شکل گیری تصورات اسطوره ای مبنی بر «منطقه روسی» ایجاد کنند. آبخازیا و ترانس نیستریا همین کار را در منطقه انجام داده اند و اوستیای جنوبی نیز در حال برنامه ریزی برای انجام همین کار است. این گام های جدایی طلبانه روس ها که مملو از ساختگی است، مستقیما علیه حاکمیت آذربایجان است. ما این را نمی پذیریم. آذربایجان همراه با برادر، ترکیه، در برابر این ترفند روسیه موضع سختی اتخاذ خواهند کرد. 

اوضاع منطقه پیچیده است. از یک سو غرب است که خواهان صلح است و از سوی دیگر روسیه است که سعی دارد اصول خود را دیکته کند. در این صورت آیا منطقه یا قفقاز جنوبی می تواند به عرصه جدیدی برای تقابل ژئوپلیتیکی غرب و روسیه تبدیل شود؟ 

قبلاً تبدیل شده است. روسیه در منطقه است. آذربایجان همراه با روسیه عمل نمی کند، بلکه سیاست مستقلی را دنبال می کند. علاوه بر این، قزاقستان، ازبکستان و تا حدودی ترکمنستان نیز اخیراً شروع به برداشتن گام‌های مستقل از آذربایجان کرده‌اند. سفر قاسم جومارت توکایف، رئیس جمهوری قزاقستان به آنکارا و توافقات حاصل شده در این چارچوب، در خدمت بازسازی معماری ژئواستراتژیک آینده منطقه خواهد بود. به عبارت دیگر، آذربایجان و کشورهای آسیای مرکزی قبلاً بر سر پروژه عظیمی برای صادرات منابع هیدروکربنی به بازارهای غربی به توافق رسیده اند. اجرای این توافق به زودی آغاز خواهد شد. این باید به حذف کامل حوزه نفوذ روسیه در منطقه منجر شود. روسیه در منطقه مستاصل است و سعی دارد با مداخله در منطقه زمان به دست آورد. اما فکر می کنم در آینده نزدیک، مثلاً یکی دو ماه دیگر، روند استقرار پایگاه های نظامی ترکیه در منطقه (آذربایجان) آغاز شود. این پایگاه ها طیف وسیعی از نیروها را از نیروی هوایی گرفته تا کماندوهای کوهستانی و نیروهای ویژه را پوشش خواهند داد. نسبت دولت و قدرت در منطقه به نفع آذربایجان و ترکیه تغییر خواهد کرد. در چنین شرایطی، مقاومت یا اقدامی برای روسیه بسیار دشوار خواهد بود. علاوه بر این، به دلیل حمایت ایالات متحده و اتحادیه اروپا در منطقه، روسیه مانند اوکراین درمانده خواهد شد و مقاومت به تدریج کاهش خواهد یافت. منطقه در حال تغییر شکل است و تلاش های جدی برای برقراری نظم جدید در حال انجام است. مشکلات و موانعی وجود خواهد داشت، اما منطقه از آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی به ترکیه بازطراحی خواهد شد. در این زمینه حق داریم بگوییم که قفقاز جنوبی میزبان استقرار نظم جدیدی خواهد بود.