تهران به هر قمیتی خواهان حفظ و بقای «چارچوب هماهنگی» است

دیپلماسی ایرانی – پس از حواشی ریز و درشت انتخابات زودهنگام پارلمانی در عراق به واسطه کاهش پررنگ مشارکت و عدم رغبت عمومی به حضور مردم این کشور در پای صندوق انتخابات و تحولات بعد از آن با محوریت شکل گیری جریان چارچوب هماهنگی یا شورای هماهنگی احزاب شیعی منتقد نتایج انتخابات، برگزاری اولین جلسه پارلمان جدید و انتخاب مجدد محمد الحلبوسی به عنوان هم پیمان مقتدی صدر به ریاست مجلس عراق، عملا رقابت سیاسی صدری ها و چارچوب هماهنگی وارد مرحله پیچیده تری شده است.

بی شک برای درک هر چه بهتر از این مرحله پیچیده باید به بررسی دو دیدار مهم روزهای اخیر در عراق پرداخت؛ اول تلاش سردار اسماعیل قاآنی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران برای دیدار با مقتدی صدر که به نظر می رسد این دیدا صوت نگرفته باشد و دیگری هم دیدار هادی عامری، رهبر ائتلاف فتح به عنوان مهره مرکزی نیروهای همسوی ایران با رهبر جریان صدر.

مخرج مشترک هر دو به تلاش برای وارد کردن جریان چارچوب هماهنگی و گفتمانش سیاسی اش به بدنه و ساختار سیاسی دولت آتی عراق باز می گردد. 

پیرو این نکته تلاش قاآنی برای دیدار با صدر را می توان تحرکی از جانب تهران با هدف حفظ و تدام حیات چارچوب هماهنگی به عنوان نیرو و جریان اوپوزیسیون سیاسی عراق در نظر گرفت. خصوصا آن که مقتدی صدر به عنوان جریان اصلی پیروز انتخابات در واکنش توئیتری به تصمیم دادگاه عالی فدرال عراق برای توقف فعالیت هیأت رئیسه مجلس آن کشور بعد از حواشی اولین جلسه مجلس پنجم عنوان داشت: «اگر تصمیم دادگاه عالی فدرال بدون اعمال فشارها بوده باشد این نخستین گام‌ برای شکل‌گیری اپوزیسیون در پارلمان و عدم توسل به خشونت در مقابل تشکیل دولت اکثریت ملی است. امیدواریم که اپوزیسیون برای خدمت به منافع عمومی فعالیت کند و زمانبندی مندرج در قانون اساسی و فراتر از آن، نیاز مردم و تمایل آنها به تسریع در تشکیل دولت را مدنظر قرار دهد تا دولت جدید به مسئولیت‌های امنیتی، اقتصادی، خدمت‌رسانی و بازخواست فاسدین عمل کند. منافع عمومی فراتر و ارزشمندتر از منافع حزبی، فرقه ای و سیاسی است. دولت و اپوزیسیون باید با همکاری یکدیگر عراق را از چنگال اشغالگری، عادی سازی، تروریسم، فساد و سرسپردگی رهایی بخشند همانطور که ما به اخلاقیات دولت اکثریت ملی پایبند هستیم از شما می‌خواهیم اپوزیسیونی ملی باشید.»

این رشته توئیت صدر نشان از این دارد که در خوانش سیاسی وی پارامتری به عنوان پذیرش چارچوب هماهنگی به عنوان جریان اپوزیسیون، مشروعیت دارد. هر چند که این احتمال را نیز باید در نظر گرفت که شاید صدر با هدف گذار از مرحله انتخاب نخست وزیری و تشکیل دولت آتی عراق زیر یوغ خود در این شرایط حداقل به ظاهر طرفدار مشروعیت بخشی به اپوزیسیون سیاسی یا دولت در سایه در قالب یک حرکت تاکتیکی باشد، اما در عین حال باید گفت که هیچ تضمینی وجود ندارد بعد از انتخاب رئیس جمهور، نخست وزیر، چینش دولت و کابینه پیش رو و نهایتا قبضه کامل قدرت در عراق توسط صدری ها، مقتدی با نگرش تمامیت خواهانه خود که بر همگان عیان است دیگر اجازه تداوم حیات سیاسی را به چارچوب هماهنگی در قامت دولت در سایه و اپوزیسیون را بدهد.

البته باید اذعان داشت با توجه به نتایج انتخابات، کاهش شدید کرسی های احزاب منتسب به جمهوری اسلامی در شرایط فعلی عملا دست ایران و نیروهای همسو با تهران در عراق خالی است. لذا فعلا جمهوری اسلامی به هر قیمتی خواهان حفظ و تدوام حیات سیاسی نیروهای خود، ذیل چارچوب هماهنگی است. 

شاید ایران هم احتمال سرکوب چارچوب هماهنگی را در دوره پس از تشکیل دولت و چینش کابینه را به عنوان یک سناریوی احتمالی از سوی مقتدی صدر در نظر گرفته باشد، اما در شرایط کنونی، اولویت بقای نیروهای خود در بدنه مجلس، دولت و در کل ساختار سیاسی عراق با هدف پیشرد منافعش است. 

از این منظر تلاش قاآنی برای دیدار با مقتدی صدر معنای خاصی پیدا می کند. به ویژه که در سایه تلاش برای انجام این دیدار سعی بر آن بود که در رایزنی فرمانده نیروی قدس سپاه با رهبر جریان صدر برنامه ای با هدف یکسان‌سازی مواضع فراکسیون های سیاسی شیعی در دستور کار قرار گیرد تا فراکسیون صدر با چارچوب هماهنگی در داخل پارلمان، یک فراکسیون را تشکیل دهند. 

به هر حال مقتدی صدر که ائتلاف تحت رهبری او توانست ۷۳ کرسی پارلمان را از آن خود کند، حالاسودای قبضه کامل قدرت را بدون دادن سهم و امتیاز جدی به دیگر احزاب و ائتلاف ها در سر دارد. در نتیجه صدر از رهیافت دیدار و گفت گو با قاآنی به نوعی خواستار بازی سیاسی و وقت کشی باشد که در سایه تحرکات موزای و ائتلاف با جریان های همسو هدف غایی خود یعنی تشکیل دولت بدون مشارکت با چارچوب هماهنگی را محقق کند.

در نتیجه صدر با تلاش برای ایجاد شکاف در بلوک شیعی متتقد خود ذیل چارچوب هماهنگی این شرایط و فضای مثبت برای قبضه کامل قدرت را فراهم نماید. لذا با توجه به انچه که ذکر شد دیدار مهم دیگر یعنی دیدار هادی عامری با مقتدی صدر هم می تواند تکمیل کننده این پازل باشد. 

از این رو اگرچه نیروهای همسو با ایران، ائتلاف فتح و شخص هادی عامری به عنوان بخش مهمی از چارچوب هماهنگی با دو هدف حفظ این جریان (چارچوب هماهنگی) در بدنه قدرت و دولت آتی عراق و دوم تعادل و توازن بخشی بین احزاب پیروز با محوریت صدری ها و چارچوب هماهنگی، دست به رایزنی و گفت وگو با مقتدی صدر زده باشد، اما باید این واقعیت را در نظر گرفت که مقتدی صدر شاید در ظاهر امر و با وعده دادن دو یا سه پست وزاتی به ائتلاف فتح صرفا خواستار ایجاد و تعمیق شکاف سیاسی در چارچوب هماهنگی باشد. با توجه به جمیع نکات ذکر شده بی شک روزها و هفته های پیش رو آبستن حوادث زیادی در عراق خواهد بود که می تواند سپهر سیاسی این کشور و همسایگانش را تحت الشعاع قرار دهد.