ریاض، بیروت را به سمت تهران هل می دهد

نویسنده: محمد میکاییل عابدین، دانشجوی رشته علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه مارمارا استانبول

دیپلماسی ایرانی: حدود چهار سال پیش، عربستان سعودی و سه کشور دیگر (امارات، بحرین و مصر) اقدام به قطع روابط و تحریم قطر کردند. در پی این اتفاق، چهار کشور مذکور، شروط سیزده گانه ای را روبه روی قطر قرار دادند و اعلام کردند که علت اصلی قطع روابط با قطر، نزدیکی این کشور به ایران است. آل سعود در آن زمان فکر می کرد که با تحریم قطر، این کشور برای جلب رضایت ریاض شروط سیزده گانه را خواهد پذیرفت و روابطش را با ایران آن طور که حاکمان سعودی می خواستند تنظیم خواهد کرد. اما هیچ چیز مطابق خواست آنها پیش نرفت. چرا که نه تنها قطر روابطش با تهران را قطع نکرد، بلکه تحریم های عربستان دولت قطر را مجبور ساخت که هر چه بیشتر به جمهوری اسلامی نزدیک تر شود. نهایتا بیش از سه سال خصومت با قطر، هیچ دستاوردی برای کشورهای تحریم کننده نداشت و آنها مجبور شدند خودشان به دست بوسی امیر قطر بروند.

حال داستان مشابهی در حال تکرار است. عربستان چند روز روابط خودش را با لبنان قطع کرد، و وزیر امور خارجه آن کشور نیز دلیل این امر را «تسلط حزب‌ الله لبنان» بر «صحنه سیاسی لبنان» دانست. اگرچه بسیاری معتقدند این اتفاق در مرحله اول در واکنش به سخنان «جرج قرداحی»، وزیر اطلاع رسانی لبنان مبنی بر «بیهوده بودن جنگ یمن» رخ داده است.

حاکمان سعودی نخست باید بدانند که حق ندارند به دلیل فعالیت یک حزب در کشوری دیگر، به آن کشور حمله ور شوند. سخنان وزیر امور خارجه عربستان علنا نقض قوانین بین‌المللی، حاکمیت سیاسی و استقلال لبنان است. فعالیت حزب‌الله لبنان یک مسئله داخلی است که مربوط به دولت و مردم آن کشور می شود، و کسی اجازه ندارد که در امور داخلی لبنان دخالت کند.

چهار سال پیش زمانی که ریاض به عمل مشابهی در برابر دوحه اقدام کرد، بسیاری از کارشناسان این اقدام را به نوعی «حماقت سیاسی» تشبیه کردند. چرا که عربستان به جای دور کردن قطر از ایران، با دستان خودشان آن را به ما نزدیک تر کرد. مهمتر از آن، علاوه بر اینکه نتیجه تحریم های سعودی، اتحاد بیشتر دولت قطر با ایران بود، این عمل آنها جامعه قطر را هم‌ رنجاند و باعث شد جبهه گیری منفی در میان ساکنین این جزیره کوچک نسبت به عربستان به وجود آید.

حال عربستان، سرخورده از شکست های خفت بار در یمن و ناتوانی آن در تصاحب لبنان، تلاش دارد به خیال خودش آنچه را که چهار سال پیش در برابر قطر به دست نیاورد، در برابر لبنان به دست آورد. آنها انتظار دارند که لبنانی ها مطیع عربستان باشند و فکر می کنند که می‌توانند با این کار حزب‌الله را در خانه خودش تسلیم کنند.

قطع روابط با عربستان، لبنان را بیش از پیش به ایران نزدیک تر خواهد کرد. لبنان همین الآن در شرایط سیاسی چندان جالبی نیست و نه ماه تمام را بدون دولت سر کرده است. وضعیت فاجعه‌بار اقتصاد آن هم باعث می شود که بیروت عظم بیشتری برای همکاری با ایران داشته باشد. در کنار آن، عربستان دچار خطای محاسباتی فاحشی هم شد، که آن هم نادیده گرفتن تاثیر اقدامات خصمانه خود روی افکار عمومی لبنان است.

مردم لبنان همانطور که قابل پیش‌بینی بود، تاب نداشتند که شاهد زورگویی های رژیم سعودی و دخالت آشکار آنها در امور داخلی کشورشان باشند. همین باعث شد که مردم لبنان در فضای مجازی اعتراضات گسترده ای به این اعمال سعودی ها نشان دهند و از حاکمیت ملی کشور خود و استقلال آن دفاع کنند. همچنین، در شرایطی که لبنان شرایط وخیم اقتصادی را می گذراند و هرچه بیشتر به کمک های بین‌المللی نیازمند است، اعمال تحریم و قطع یک جانبه روابط از سوی ریاض بار دیگر به ما ثابت می کند که چه چیزی در سر سعودی ها می‌گذرد.

در زمانی که ایران با ارسال تانکرهای سوخت ناجی مردم لبنان می شود، عربستان تنها به دلیل سخنان یک وزیر (که آن هم قبل از تصدی وی گفته شده) روابطش با بیروت را قطع کرده و سپس با قلدری تمام خواستار کنار رفتن حزب‌الله می شود. مردم لبنان این وضع را می‌بینند و تفاوت دوست و دشمن را تشخیص می‌دهند.

با این وضعیت، می توان گفت که تکرار سناریوی شکست ریاض در برابر قطر، این بار در لبنان دور از تصور نیست. عربستان خودش دارد مرتکب خطا می شود و فضا را برای افزایش هرچه بیشتر نفوذ سیاسی – اجتماعی ایران در لبنان و روابط اقتصادی –تجاری دو کشور باز می کند. ما نباید این فرصت تاریخی را از دست بدهیم و در شرایط کنونی روابطمان با لبنان (مخصوصا از نظر اقتصادی) را در سایه نبود عربستان گسترش دهیم و از دولت و مردم این کشور پشتیبانی کنیم.

 در پایان لازم است که سوال کلیدی از خودمان بپرسیم:

"در شرایطی که ایران و عربستان در حال مذاکره هستند تا روابط خودشان را از سر بگیرند، چنین اقداماتی از سوی ریاض در برابر متحد ایران چه معنایی دارد؟ اینکه سعودی‌ها از یک سو به سمت ما دست آشتی دراز می کنند و از سمتی دیگر به متحدان ما در لبنان اعلان جنگ می دهند چه معنایی دارد؟ آیا ما نباید در حمایت از یاران خود، مسئله لبنان را به مذاکرات خود با عربستان وارد کنیم و یا در رویکرد خود در برابر آنها تجدید نظر کنیم؟"