عربستان پشیمان از ترک لبنان

نویسنده: مایکل یونگ 

دیپلماسی ایرانی: دور پنجم گفت وگوهای ایران و عربستان در بغداد مثبت بود و دو کشور ممکن است به زودی در هئیت دیپلمات ها وارد گفت وگو شوند. این مسئله به نوبه خود بر اوضاع لبنان بی تاثیر نخواهد بود. 

به نظر می رسد موضع عربستان در قبال لبنان از زمان بازگشت سفرای کشورهای خلیج فارس به بیروت دستخوش دگرگونی شده است. در یازدهم آوریل، ولید بُخاری، سفیر عربستان، برای شخیصت های بزرگ لبنان و چند نماینده خارجی، از جمله سفرای ایالات متحده و فرانسه که در گذشته برای مشارکت دوباره پادشاهی در لبنان تلاش کرده بودند ضیافت افطاری ترتیب داد. در این افطار دو پیام عمومی و خصوصی وجود داشت. پیام عمومی این بود که سعودی های بازگشته اند و هنوز می توانند در میان لبنانی ها نفوذ قابل ملاحظه ای داشته باشند. حزب الله که در غیبت سعودی ها تلاش کرد جایگاه چیره ای در فضای سیاسی لبنان بیابد باید این پیام را به خوبی دریافت کرده باشد.

پیام خصوصی و ظریف تر متوجه جامعه سنی بود. بخاری با دعوت از همه نخست وزیران پیشین سنی به این نکته اشاره کرد که رابطه سعودی با جامعه همچنان قوی است، قوی تر از وقتی که نخست وزیر سابق، سعد الحریری، خود را به عنوان سخنگوی اصلی لبنان با ریاض معرفی کرده بود. این واقعیت که بخاری بعدها نماینده پارلمان، فواد مخزونی، مخالف حریری، را پذیرفت تنها بر این نکته تاکید می کند که اکنون رویکرد عربستان به جامعه سنی لبنان گسترده تر از گذشته است. عربستان احتمالا به همه سنی ها و وابستگان آنها در لبنان حتی سنی های متحد در سوریه و سنی های حامی حزب الله نیز روی خوش نشان می دهد.

سعودی ها و دیگر کشورهای خلیج فارس به همراه مصر و اردن به این نتیجه رسیدند که نباید بیش از این لبنان را به عنوان پایگاه ایران در نظر  بگیرند و رها کنند. با منزوی کردن لبنان به خاطر روابطش با تهران تنها فرصت برای ایران فراهم شد تا اقتدار خود را در آنجا مستحکم کند. آمریکایی ها و فرانسوی ها هم به نتیجه مشابهی رسیده اند.

از سوی دیگر، بحران اقتصادی لبنان زمینه را برای سست شدن سیطره ایران و حزب الله هموار کرد. ایالات متحده، فرانسه، کشورهای عربی و همچنین سازمان های بین المللی همگی برای رسیدگی به یک فاجعه در حال ظهور، به لبنان شتافتند.

هنوز برای قضاوت زود است. اینکه آیا سعودی ها تمایل دارند از لیست های انتخاباتی مخالفان حزب الله در انتخابات 15 می حمایت کنند یا نه هنوز مشخص نیست. هدف عربستان بازی با خط قدیمی 8 مارس و 14 مارس نیست بلکه می خواهد طیفی از نامزدها را حول ایده حفظ پیوندهای لبنان با جهان عمدتا سنی عرب و جلوگیری از تضعیف آن توسط حزب الله بسیج کند.

این اقدام عربستان می تواند بازیگران سیاسی مختلف را وارد گروه بندی های گسترده ای کند و پیرامون توافقی برای دو کردن حزب الله از تلاش هایش برای جدا کردن لبنان از حامیان عربش متحد سازد. حزب الله می تواند مجبور به پذیرش این موضوع شود که دولت های عربی باید در مورد لبنان اظهار نظر کنند. 

این صف بندی ها حتی می تواند اکثریت مجلس آینده را تعیین کند. منطقی است که سنی هایی که روابط خوبی با حزب الله دارند در موضوعات ویژه منطقه ای با حزب الله هم نظر نباشند. این نیروهای سیاسی همچنین می توانند زمینه ای برای تعیین نخست وزیر آینده مورد قبول رهبران عرب و کابینه های آنها باشند.

محدود کردن هژمونی ایران و مجبور کردن حزب الله به در نظر گرفتن منافع حامیان منطقه ای همتایان عمدتا سنی اش، نظامِ متعادل تری را ایجاد می کند. کشورهای عربی اذعان دارند که ایران را نمی توان از لبنان بیرون راند اما نمی شود که کشور از مدار کشورهای عربی نیز بیرون برود زیرا اکثریت مردم با این رویکرد مخالف هستند. با این حال، رقابت منطقه ای می تواند صحنه سیاسی داخلی را فلج کند مگر اینکه این رقابت پویا باشد و بتواند لبنان را به ثبات برساند.

منبع: کارنگی / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11