وقتی که تحریم به دارو و واکسن هم رحم نمی کند

نویسنده: امیر بی پروا، فعال حقوق بشر، پژوهشگر حقوق بین الملل بشر

دیپلماسی ایرانی: در شرایط همه گیری جهانی ویروس کرونا گروه کارشناسان مستقل حقوق بشری ملل متحد در یک اعلان عمومی در تابستان 2020 اعلام کردند که استثنائات مربوط به تحریم برای مقابله با بیماری کرونا کفایت نمی کند و تحریم های مرتبط باید در شرایط همه گیری بیماری برای تقویت دولت های تحت تحریم برای مقابله با بیماری برداشته شوند. 

تحریم های  یک جانبه آمریکا در شرایطی شامل کشورهایی چون روسیه،ایران، ونزوئلا، کوبا، سوریه و... می شود که فرایند مبادلات و دادو ستد بین المللی را برای این کشورها در نظام تبادل بین المللی سخت و دسترسی به خدمات را در پرتو تجارت بین المللی دشوار و بعضا غیر ممکن می کند. مهمتر در شرایط همه گیری بیماری دسترسی به دارو، واکسن، تجهیزات پزشکی و دیگر امکانات مربوط به بهداشت و درمان سخت می شود که باعث ایجاد موانع در پیشگیری و درمان بیماری می شود. برای نمونه در شرایط تحریم شرکت های خارجی  فروشنده دارو و تجهیزات پزشکی به دلیل عدم امکان مبادلات مالی با کشور تحت تحریم و خطرات ناشی از نظام تحریم های ثانویه آمریکا از تجارت با کشور تحت تحریم اجتناب می کنند که این اجتناب مانعی برای بهداشت و درمان و تضمین سلامت عمومی است.

رژیم تحریم مانع فراهم شدن واکسن، دارو،امکانات پزشکی برای افراد انسانی در کشورهای تحت تحریم می شود و حتی مواد اولیه برای تولید دارو به کشورهای تحت تحریم نمی رسد. این عدم دسترسی به دارو و امکانات پزشکی به افزایش انواع بیماری ها و مرگ و میر ناشی از بیماری منجر می شود. در شرایط همه گیری کرونا عدم دسترسی به واکسن منجر به افزایش سرعت ابتلاء و عدم وجود دارو و امکانات درمانی منجر به افزایش مرگ و میر ناشی از کرونا می شود. افزایش بیماری به دلیل عدم دسترسی به واکسن و سایر امکانات نقض حق بر سلامت به عنوان یک حق بنیادی بشری است که در ماده 25 اعلامیه جهانی حقوق بشر و ماده 12 میثاق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مورد شناسایی قرار گرفته که تهدید حق بر سلامت نقض آشکار حقوق بشر است که تحریم ها چه به صورت مستقیم یا غیر مستقیم مانع دسترسی به دارو، واکسن و امکانات پزشکی شوند نقض حق بر سلامت هستند.

مرگ و میر ناشی از کرونا در کشورهای تحت تحریم با وجود رابطه سببیت بین کمبود واکسن، دارو و انواع تجهیزات پزشکی نقض حق بر حیات است زیرا که تحریم به افزایش مرگ ناشی از بیماری کرونا در کشورهای تحت تحریم منجر می شود و نقض ماده 6 میثاق حقوق مدنی سیاسی یعنی حق حیات است که حق بر حیات به عنوان اولین حق انسانی در شرایط تحریم نقض می شود.

مرگ و میر و آسیب ناشی از کرونا در کشورهای تحت تحریم سبب بیماری عده زیادی از افراد و افزایش مرگ ناشی از بیماری می شود که تعداد بالای فوت عنصر گستردگی مرگ ناشی از تحریم است به این معنا که تحریم به افزایش تلفات ناشی از بیماری در کشور تحت تحریم منجر می شود که به صورت سیستماتیک در یک فرآیند پیچیده نسبت به کشور تحت تحریم اعمال می شوند، که آگاهی کشور تحریم کننده نسبت به آثار منفی تحریم وجود دارد؛ لذا با استناد به ماده 7 اساسنامه دیوان بین الملل کیفری که عنصر قانونی جنایت علیه بشریت را تعریف کرده است باید گفت تحریمی که منجر به افزایش بیماری و مرگ ناشی از کرونا به علت عدم دسترسی به واکسن، دارو و امکانات پزشکی می شود عملا یک فعل سیستماتیک است که به مرگ و میر گسترده منجر می شود و نه تنها دولت تحریم کننده بلکه افکار عمومی دنیا نیز بر این مطلب علم دارند لذا این قسم تحریم ها جنایت علیه بشریت هستند.