ایران و روسیه با کمک هم تحریم‌ها را بی‌اثر می‌کنند

نویسنده: ماری الیوشینا (Mary Ilyushina) 

دیپلماسی ایرانی: همکاری ایران و روسیه در زمینه تولید پهپادهای طراحی‌شده در ایران در خاک روسیه، توانایی روسیه در تولید داخلی پهپاد را به طرز چشمگیری افزایش داده است. از زمان توافق چند سال پیش میان دو کشور برای انتقال فناوری و راه‌اندازی خط تولید در منطقه تاتارستان، روسیه توانسته است صدها پهپاد را روزانه برای حمله به شهرهای اوکراین تولید و استفاده کند.

ایران می گوید که همکاری های نظامی ایران و روسیه از جمله در زمینه تولید پهپاد به بیش از جنگ اوکراین باز می گردد و هیچ ارتباطی به جنگ جاری اوکراین ندارد.

این همکاری به ایجاد شبکه‌ای پنهان از پرداخت‌ها شامل انتقال طلا و استفاده از کشورهای واسطه برای دور زدن تحریم‌های غرب نیز انجامیده و روابط در هم تنیده‌ای را به وجود آورده و اجرای کنترل‌های صادراتی را برای ایالات متحده و متحدانش دشوارتر کرده است.

گزارش جدیدی که از سوی گروه تحقیقاتی C4ADS منتشر شده، نقش ایران در این مشارکت را برجسته کرده است. این گزارش نشان می‌دهد که روسیه پس از واردات اولیه، به ساخت داخلی پهپاد شاهد-۱۳۶ (که در روسیه به «گران-۲» تغییر نام داده شده) رو آورده است و اکنون نوع جت‌موتور آن به نام «گران-۳» را نیز تولید می‌کند. بنا به این گزارش، اکنون پهپادهای روسی با سرعت بالاتر، در ارتفاعات بیشتر و با محموله‌های انفجاری بزرگ‌تری پرواز می‌کنند. برآورد اوکراین نشان می‌دهد که روسیه قادر است روزانه بین ۳۰۰ تا ۳۵۰ پهپاد بلندبرد تولید کند، در حالی که ظرفیت اوکراین حدود ۱۰۰ پهپاد در روز است. این مساله سبب شده است تا توانایی روسیه در زمینه تولید پهپاد و استفاده از آن بر اوکراین برتری یابد. اوکراین عمده پهپادهای مورد نیاز خود را از ترکیه و سپس اسرائیل تهیه می‌کند و همیشه نسبت به کیفیت پایین آنها در مقابل پهپادهای مورد استفاده روسیه در معرض انتقاد بوده است.

انتقال فناوری تولید پهپاد از ایران به روسیه با استفاده از داده‌های فاش‌شده از شرکت ایرانی «صحرای تندر» ردیابی شده است؛ شرکتی مستقر در تهران که در زمینه حمل نفت و تأمین تجهیزات دفاعی فعالیت دارد. این اسناد که توسط گروه هکری پانا نتورک Prana Network در اوایل سال ۲۰۲۴ افشا شده، حاوی ۱۰ گیگابایت اطلاعات بود و با منابع عمومی، داده‌های موقعیت پروازها و کشتی‌ها و تحلیل قطعات تایید شده‌اند. بر اساس این گزارش، یکی از پرداخت‌ها بین شرکت صحرای تندر و منطقه آلایبوگا انتقال شمش طلا به ارزش ۱۰۴ میلیون دلار را شامل بوده است. از این طریق، طرفین از استفاده از دلار آمریکا خودداری کرده‌اند تا از رهگیری‌های وزارت خزانه‌داری آمریکا و عوامل آن بگریزند. پس از تحریم شرکت صحرای تندر توسط آمریکا در آوریل ۲۰۲۴، این شرکت روند انحلال را آغاز کرد اما احتمال دارد یک نهاد حقوقی جدید جایگزین آن شده باشد. گزارش نتیجه می‌گیرد که این همکاری نشان‌دهنده ناکارآمدی تحریم‌های بین‌المللی در برابر ساختارهای انطباق‌پذیر و پویاست و مقابله مؤثر با آن‌ها به شناخت بهتر روش‌های دور زدن تحریم‌ها مستلزم است.

به این ترتیب ایران و روسیه به متعهدی استراتژیک تبدیل شده‌اند که به نظر می‌رسد بیش از آن که ایران به روسیه نیاز داشته باشد، این روسیه است که به ایران نیاز دارد و به نوعی به آن وابسته شده است. البته که در مناسبات بین‌المللی دو طرف از ظرفیت‌های یکدیگر استفاده می‌کنند و به تقویت جایگاه یکدیگر کمک می‌کنند.

به نظر می‌رسد جنگ اوکراین – فارغ از این که چه کسی آغازگر آن است و مقصر اصلی آن جنگ کیست – سبب شده است تا مناسبات تازه‌ای در صحنه بین‌المللی به وجود بیاید و کشورهایی که غرب تلاش می‌کرد آنها را از جامعه بین المللی دور نگه دارد و با اعمال تحریم و فشارهای بین‌المللی آنها را منزوی کند، به یکدیگر نزدیک شده‌اند و با استفاده از ابزارهای مختلف کمک‌رسان به منافع یکدیگر آنها را به هم نزدیک کرده است، تا آنجا که گسست این روابط ناشدنی به نظر می رسد.

منبع: واشینگتن پست / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱