همکاری ایران و روسیه برای رهایی از فشارهای غرب

نویسنده: آلوارو اسکالونیلا

دیپلماسی ایرانی: احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد ایران تمایل تهران را برای تقویت همکاری‌ها با مسکو در سطوح مختلف اعلام کرده است. ایران و روسیه برای مقابله با تحریم‌های شدیدی که بر اقتصادهای آسیب دیده آنها فشار می‌آورد، اتحاد خود را تقویت کرده‌اند. در ماه های اخیر دو کشور کنار هم ایستاده اند. روسیه به نخستین سرمایه گذار خارجی در ایران تبدیل شده است.

احسان خاندوزی توضیح داد: «ما روابط خود با روسیه را راهبردی تعریف می‌کنیم و در بسیاری از زمینه‌ها به ویژه در روابط اقتصادی با یکدیگر همکاری می‌کنیم.»

همکاری های صعودی دوجانبه دو کشور به مرحله جدیدی رسیده است. در ده ماهه اول سال 2022، صادرات روسیه به ایران 27 درصد و واردات روسیه از ایران 10 درصد افزایش یافت، آنها شروع به حذف دلار از تجارت دوجانبه کردند و تفاهم نامه ای امضا کردند که بر اساس آن روسیه در ایران سرمایه گذاری خواهد کرد.

در این رابطه دینا اسفندیاری تحلیلگر مجله فارین افرز می نویسد: «روسیه  40میلیارد دلار در طرح های گازی ایران که 6.5 میلیارد دلار آن قبلاً در ماه نوامبر بسته شده بود، سرمایه گذاری می کند.»

خاندوزی خاطرنشان کرد: «چشم‌انداز همکاری در زمینه انرژی‌های نو و انرژی‌های تجدیدپذیر و سایر انرژی‌ها از جمله انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای، علاقه و انگیزه زیادی برای توسعه روابط اقتصادی با روسیه ایجاد می‌کند.» 

پیش از این دو طرف برای تکمیل ساخت نیروگاه اتمی بوشهر در خاک ایران همکاری کردند، طرحی که پس از پیروزی انقلاب 1979 نیمه تمام مانده بود.

روسیه، یکی از امضاکنندگان توافق هسته ای با ایران است و از تلاش های دولت بایدن برای احیای برجام استقبال کرده است. اما روسیه به سرعت از مذاکرات برای کسب امتیازاتی در اوکراین استفاده کرده است. فقدان توافق نهایی بین ایرانی ها و امریکایی ها، با وجود تلاش های شدید اتحادیه اروپا برای میانجیگری، مذاکرات را به بن بست کشانده است. این وضعیت همراه با تشدید تحریم ها علیه تهران توسط واشنگتن و بروکسل، در نهایت مانع تنش زدایی ایران با غرب شد و انزوای آن را شدیدتر کرد.

قطع کامل ارتباط ایران و روسیه با غرب در نهایت به نزدیکی آنها منجر شده است. فشار چین که توانست با بهره گیری از موقعیت ضعیف آنها را در مدار خود قرار دهد، نیز نقش تعیین کننده ای در نزدیک شدن دو کشور در زمینه تجارت، انرژی و مسائل سیاسی داشته است.

با این حال، مشارکت بسیار ضعیف تر از آن چیزی است که در نگاه اول به نظر می رسد. اسفندیاری یادآوری می کند: «هیچ دوستی بین روسیه و ایران که دارای تاریخ پرفراز و نشیب بی اعتمادی و خیانت هستند، وجود ندارد. اما اتفاقات تاریخی اغلب به اتحادهای پایدار و مهم منجر می شود، و پیوند بین مسکو و تهران ممکن است از این قاعده مستثنی نباشد. به هر حال، بعید است که شروط مشارکت از بین برود. جنگ روسیه در اوکراین ادامه خواهد یافت و ایران نیز هیچ نشانه ای از اعتدال را نشان نمی دهد. بنابراین، هیچ یک از دو کشور نمی توانند امیدی به خروج از انزوای بین المللی داشته باشند.»

او خاطرنشان می کند که مشکلاتی وجود دارد، اما هر دو کشور برای حل آنها تلاش می کنند. آنها تا جایی که می توانند همکاری می کنند و موانع را نادیده می گیرند. آنها به مخالفت با نفوذ غرب، محافظت از خود در برابر انزوا و ایجاد ائتلاف های جایگزین نظم تحت رهبری امریکا در هر کجا که ممکن باشد، ادامه خواهند داد. ممکن است به یکدیگر اعتماد نداشته باشند و به یکدیگر علاقه نداشته باشند، اما آنها می دانند که چگونه با هم کار کنند.

منبع: آتالایار / تحریریه دیپلماسی ایرانی