ترور فخری زاده ما را به یاد سریال تهران می اندازد!

نویسنده: بشیر اسماعیلی، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد

دیپلماسی ایرانی: «تهران» نام یک‌ مجموعه تلویزیونی اسرائیلی ‌به کارگردانی دانیل سیرکین است که در سال جاری توسط کانال ۱۱ اسرائیل، «سینه فیلیکس» و «اپل تی وی» در سراسر جهان پخش شد. 

داستان این مجموعه درباره برنامه خرابکاری موساد در ایران است که طبق نقشه ای چند مرحله ای، رآکتورهای هسته ای بعد از قطع برق تهران مورد حمله هوایی رژیم صهیونیستی قرار خواهد گرفت. تامارا، دختری که جاسوس موساد است خودش را در تهران به شمایل یکی از کارمندان زن نیروگاه برق تهران در می آورد تا در فرصت مقتضی، برق شهر را به هدف از کار انداختن پدافند هوایی و حمله جنگنده های اسرائیل قطع کند.‌‌ اما در مسیر عملیات تامارا موانعی به وجود می آید و او درگیر حوادث فراوانی می شود و با افراد مختلفی آشنا می شود. در نهایت معلوم می شود که یک زن نفوذی ایران در موساد مأموریت تامارا را به اطلاعات سپاه لو داده و سپاه درصدد است که جنگنده های اسرائیلی را پس از ورود به آسمان ایران به تله بیاندازد. اما نقشه سپاه هم در اثر مداخله یک مامور خودسر اطلاعات سپاه که همسرش را اسرائیلی ها گروگان گرفته اند خنثی می شود و تامارا در آخر به اتفاق یک پسر ایرانی که ظاهراً علاقه ای هم بین آنها پدید آمده است می گریزد. 

سریال به خاطر ضعف در داستان و شخصیت پردازی و بعضا به دلیل عدم تطابق لوکیشن های آتن با تهران مورد نقد واقع شده است. اما قطع نظر از انتقادات وارده، مجموعه تهران گویای دیدگاه سازندگان آن نسبت به ایران است که به جای اینکه از تحقیقات دقیقی راجع به فرهنگ و جامعه ایران نشات گرفته باشد، تحت تاثیر کلیشه های بازنمایی شده است. 

در روزهای پس از ترور شهید فخری زاده، نظرها به سوی این مجموعه تلویزیونی جلب شد؛‌ سریال «تهران»، ترور و خرابکاری را از نظر دستگاه های امنیتی اسرائیل راه موثری برای توقف برنامه هسته ای ایران نشان می دهد و به همین دلیل پس از حادثه اخیر، بسیاری را دوباره به یاد این سریال انداخت. 

آنچه اسرائیل برای فروپاشی درونی ایران روی آن حساب کرده است در این سریال به خوبی نشان داده می شود. از طرفی طبقه متوسط ایران که در سریال شاکی از فقدان آزادی های اجتماعی و اوضاع بد اقتصادی هستند، به عنوان پاشنه آشیل جمهوری اسلامی معرفی می شود. از طرف دیگر نسل جوان ایران فاسد، معتاد، سودجو و متزلزل نشان داده می شود که هیچ اثری از انقلابی گری در آنها نیست. دانشجویان هم عمدتا فارغ التحصیلان بیکاری هستند که برای کسب درآمد مواد مخدر می فروشند و در روابط اجتماعی مثل هیپی ها، بی پروا و عصیان عمل می کنند. سریال تهران به طور آشکاری سعی می‌کند نشان دهد که شکاف میان مردم و حاکمیت در ایران بسیار زیاد است و اغلب مردم ایران با سیاست های حکومت مخالفند. 

از دیگر سو اما هراس اسرائیل از سپاه پاسداران ایران در جای جای سریال خودنمایی می کند. ماموران اطلاعات سپاه باهوش و مصمم تصویر شده اند و در خلال داستان به نفوذ اطلاعاتی سپاه در منطقه و حتی خود اسرائیل هم اذعان می شود. نمایش سکانسی در قسمت آخر سریال که اتاق عملیات سپاه را در حالی که مترصد انهدام جنگنده های اسرائیلی هستند نشان می دهد، حاکی از تایید ضمنی توانایی و کارآیی سپاه پاسداران در حفظ امنیت ملی و توانایی نظامی است. 

در عین حال اگر چه محور اصلی موضوع سریال ، در رابطه با دغدغه های ذهنی اسرائیل پیرامون برنامه هسته ای ایران است، اما در صحنه ای از فیلم به دغدغه های موشکی اسرائیل هم اشاره می شود؛ آن جایی که تامارا از ماموریت خود منصرف شده است اما از رادیوی تاکسی می شنود که سخنران نماز جمعه تهران می گوید اگر اسراییل دست از پا خطا کند حیفا و تل آویو را با خاک یکسان خواهیم کرد؛ سپس چشمش به بیلبوردی در خیابان می افتد که زیر یک تصویر موشک نوشته است: ما از برنامه موشکی دست نخواهیم کشید. چنین می شود که تامارا متقاعد می شود که برنامه را از سر بگیرد و ماموریت خود در تهران را به اتمام برساند. 

از سه موردی که از فحوای سریال « تهران» می توان فهمید اسرائیل در آرزوی رخ دادن آنهاست تحقق دو موردش در ایران منتفی به نظر می رسد. نخست حمله هوایی به تاسیسات اتمی ایران عملا امکانپذیر نخواهد بود؛ هر چند اسرائیل در ۱۹۸۱ به تاسیسات هسته‌ای اسیراک در عراق و در سال ۲۰۰۷ به مجتمع هسته ای (به ادعای اسرائیل) سوریه در دیرالزور حمله هوایی کرده، اما قدرت پاسخگویی ایران و توانمندی در جنگ نیابتی به میزانی است که اسرائیل را از این عمل بر حذر خواهد داشت. در وهله بعد، در سریال بر نارضایی عمومی و احتمال شورش طبقه متوسط در ایران تاکید می شود. اما این مقوله هم در چهار دهه گذشته جواب نداده است و مردم ایران با وجود ترکیبی از فشار تحریم و عملیات روانی، همچنان کشور را از فروپاشی و گسست مصون داشته اند. پس فقط راه سوم می ماند یعنی ترور و خراب کاری! ترور شهید فخری زاده نشان داد آنها به این تنها راه حل باقی مانده متوسل شده اند. 

رژیم صهیونیستی ترس ها و آرزوهای خود را در سریال تهران به نمایش گذاشته است، مجموعه ای که انتشار فصل های بعدی آن در آینده، احتمالا نکات تازه ای را از طرز تلقی آنان درباره ما بدست دهد.