ترور دانشمند ایرانی گزینه های بایدن را محدود کرد

نویسنده: سیلوی لانتیوم

دیپلماسی ایرانی: تحلیل گران معتقدند ترور دانشمند برجسته هسته ای ایران نه تنها باعث تشدید تنش ها در منطقه می شود، بلکه برنامه های جو بایدن، رئیس جمهور منتخب آمریکا، برای از سرگیری گفت و گو با جمهوری اسلامی را نیز به شدت پیچیده می کند. 

ایران اسرائیل را در این عملیات تروریستی مقصر می داند و دشمن قسم خورده خود در منطقه را به این مساله متهم کرده که با ترور دکتر فخری زاده 59 ساله به دنبال ایجاد «هرج و مرج» بوده است. البته مقامات ایران اعتقاد دارند که اسرائیل بدون چراغ سبز ایالات متحده دست به چنین کاری نمی زده است. به گزارش وزارت دفاع ایران، در این عملیات خودروی دکتر فخری زاده در جاده ای خارج از تهران توسط افراد مسلح هدف گرفته شده است.

واشنگتن تا این لحظه هنوز به طور رسمی درباره این عملیات اظهارنظری نکرده است. اما دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، چندین مرتبه اظهارات دیگران درباره این حادثه را بازتوییت کرده که یکی از آنها مبنی بر این بود که این دانشمند «برای سال ها» تحت تعقیب موساد، آژانس اطلاعاتی اسرائیل، بود.

ترامپ در سال 2018 ایالات متحده را از توافق هسته ای چند جانبه با ایران خارج و یک کارزار «اعمال فشار حداکثری» علیه این کشور آغاز کرد و به نظر می رسد مصمم است این کارزار را تا زمان ترک سمت خود در ماه ژانویه ادامه دهد. مایک پومپئو، وزیر أمور خارجه، که اخیرا به اسرائیل سفر کرده اخیرا از تحریم های اقتصادی جدید علیه برخی از شرکت های چینی و روسی متهم به حمایت از برنامه موشکی ایران خبر داده است. یک مقام ارشد آمریکایی که با پومپئو به منطقه خاورمیانه و خلیج فارس سفر کرده بود، در ابوظبی گفت: «این دولت تا 20 ژانویه روی کار است و به سیاست های خود ادامه خواهد داد. من امیدوارم که این اهرمی که دولت برای به دست آوردن آن سخت تلاش می کند، برای هدف خوب وادار کردن ایران به رفتار مانند یک کشور عادی مورد استفاده قرار بگیرد.»

«اقدام مجرمانه»

از دیدگاه برخی از تحلیل گران آمریکایی، ترور دکتر فخری زاده یک اقدام خطرناک بوده که با هدف تاثیرگذاری بر نیت بایدن برای دادن پیشنهاد «یافتن راهی معتبر برای بازگشت به دیپلماسی» به ایران به عنوان گامی در جهت پیوستن مجدد ایالات متحده به توافق هسته ای، صورت گرفته است. 

جان برنان، رئیس سابق سازمان سیا، در توئیتی نوشت که ترور این دانشمند «یک عمل جنایتکارانه و بی محابا» بوده است و خطر «اقدام تلافی جویانه مرگبار و دور جدیدی از درگیری های منطقه ای» را در پی دارد. برنان که از سال 2013 تا 2017 در زمان ریاست جمهوری باراک اوباما و معاونت جو بایدن ریاست آژانس اطلاعاتی ایالات متحده را بر عهده داشت، ایران را ترغیب کرد تا منتظر بازگشت «رهبر مسئولیت پذیر آمریکایی» در صحنه جهانی باشد و در برابر اصرار برای پاسخ به مقصر شناخته شده مقاومت کند.

در حالی که ایالات متحده در حال انتقال یک گروه ناو هواپیمابر به رهبری ناو «نیمیتز» به خلیج فارس بود و اصرار داشت که این مساله هیچ ارتباطی با ترور دکتر فخری زاده نداشته است، آلمان درباره «تشدید جدید تنش ها» در منطقه هشدار داد. سخنگوی وزارت امور خارجه آلمان به خبرگزاری فرانسه گفت: «ما از همه طرف ها می خواهیم از هرگونه اقدامی که منجر به تشدید تنش ها شود، پرهیز کنند؛ در این لحظه به هیچ وجه تشدید تنش ها را نمی خواهیم. در هفته های باقی مانده تا روی کار آمدن دولت جدید در ایالات متحده، گفت و گوهای موجود با ایران باید حفظ شود تا مشکلات از طریق مذاکره بر سر برنامه هسته ای ایران حل شوند.»

بن فریدمن، کارشناس دفاع در دانشگاه جورج واشنگتن، نیز دیدگاه مشابهی را به اشتراک گذاشت و گفت: «این ترور، اقدامی خرابکارانه علیه دیپلماسی و منافع ایالات متحده بود و احتمالا به تندروهای ایرانی که خواهان سلاح هسته ای هستند، کمک خواهد کرد.» (ایران هر گونه تمایل به داشتن سلاح هسته ای را رد کرده است.)

از دیدگاه بن رادز، مشاور سابق أوباما، هم این ترور یک «اقدام ظالمانه» با هدف «تضعیف دیپلماسی بین دولت های آمریکا و ایران» بوده است. او افزود: «زمان آن فرا رسیده است که این تشدید بی وقفه تنش ها متوقف شود.»

با این حال، برخی از تحلیل گران هم معتقدند ترور دکتر فخری زادی در ایران می تواند یک اهرم فشار برای دولت آمریکا باشد و ممکن است در مذاکرات احتمالی بین واشنگتن و تهران مفید واقع شود. مارک دوبوویتز، مدیر بنیاد دفاع از دموکراسی ها که از شاهین های جنگ طلب علیه ایران به شمار می رود، تاکید کرد: «هنوز نزدیک به دو ماه تا روی کار آمدن جو بایدن زمان باقی است؛ ایالات متحده و اسرائیل فرصت زیادی برای تحمیل صدمات شدید به ایران و ایجاد اهرم فشار برای دولت بایدن دارند.»

منبع: آسیا تایمز / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34