تحریم ها بر مناقشات سازمان ملل سایه انداخته است

نویسنده: ابوالقاسم دلفی، سفیر پیشین ایران در فرانسه

دیپلماسی ایرانی: در حالی که شورای امنیت سازمان ملل متحد به عنوان حافظ صلح و امنیت جهانی طی دو هفته اخیر نتوانست به توافقی در خصوص محتوای پیش نویس قطعنامه کرونا دست یابد، با تلاش برخی کشورها، مجمع عمومی این سازمان با تصویب قطعنامه ای و با اشاره به جلب همکاری های بین المللی، و اصل چندجانبه گرایی، اولین اقدام عملی خود پس از شروع و فراگیر شدن بحران کرونا در جهان در مورد Covid ۱۹ را اعلام کرد .

بانیان قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل شش کشور سوئیس، اندونزی، سنگاپور، نروژ، لیختن‌اشتاین و غنا را شامل می شدند که طی آن با تاکید بر ضرورت احترام کامل به حقوق انسانها، تمامی انواع تبعیض نژادی، نژادپرستی و بیگانه ستیزی را در جریان بحران کرونا رد کردند. 

همچنین این قطعنامه که با ۱۸۸ رای از  ۱۹۳ رای اعضا مجمع عمومی سازمان ملل مورد تایید قرار گرفت، بر نقش محوری سازمان ملل در بحران بهداشتی و اقتصادی جاری که جهانی شده است، تاکید دارد. همان گونه که در جریان بحث های مربوط به پیش نویس قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل شاهد اختلافات اعضای دائم این شورا در زمینه چگونگی اشاره به منشاء کرونا و برخی دیگر موضوعات مندرج در پیش نویس بودیم، در جریان تصویب قطعنامه مجمع عمومی نیز مشاجرات یاد شده همچنان ادامه داشت و پنج کشور روسیه، آفریقای مرکزی، ونزوئلا و نیکاراگوئه که همگی به نوعی با تحریم‌های غرب درگیر هستند، از پیوستن به اجماع شورای امنیت امتناع کردند و از پیش نویس طرح پیشنهادی مسکو که با تاکید بر موضوع همکاری، صراحتاً لغو تحریم‌های بین‌المللی را خواستار شده بود، حمایت کردند.

علی القاعده نقش و جایگاه کشورمان در موضوعات مربوط به تحریم های ظالمانه بین المللی و تداوم آن در شرایط بحرانی مقابله با کرونا، باید برجسته تر و پررنگ تر از همیشه در این گونه تحولات بین المللی، خود را  نشان دهد.

روسیه که به دلیل درگیری های اوکراین به تحریم های سخت غرب دچار شده، معتقد است که تحریم ها مانع جدی برای مبارزه با کرونا هستند.

در مقابل این حرکت روسیه و برخی از حامیانش، ایالات متحده، اتحادیه اروپایی، بریتانیا، گرجستان و  اوکراین برای عدم موفقیت قطعنامه پیشنهادی روسیه بسیار تلاش کردند. برخلاف مصوبات شورای امنیت، قطعنامه های مصوب مجمع عمومی الزام‌آور نبوده، لیکن دارای ارزش سیاسی فراخور خود هستند .

از جمله مضوعاتی که علاوه بر اختلاف دیدگاه‌ های سیاسی موجود در بین اعضای دائم شورای امنیت، موجبات عدم اجماع برای تصویب قطعنامه ها و موضوعات مرتبط با بحران جهانی کرونا و تبعات ناشی از آن را منجر شد، وجود این نگاه تردیدآمیز در بین دارندگان حق وتو در شورای امنیت (به خصوص چین و روسیه) است که چگونه شورا به عنوان مسئول صلح و امنیت جهانی، می تواند به یک موضوع مربوط به حوزه سلامت و اقتصاد بین‌المللی بپردازد .
 
به دنبال ناکامی روسیه در پیشبرد پیش نویس پیشنهادی خود، نمایندگی دائم این کشور در سازمان ملل با انتشار بیانیه ای، سیاسی کاری امریکا، اروپا، انگلیس، اوکراین و گرجستان را شدیداً مورد انتقاد قرار داد و این کشورها را قهرمانان سیاست مبتنی بر رژیم های تحریم قلمداد کرد .
 
به موازات مناقشات سیاسی حاد در شورای امنیت در خصوص بحران جهانی کرونا و طرح موضوع لغو تحریم های کشور های مختلف، شاهد تلاش‌ها و اقداماتی از سوی دبیرکل سازمان ملل برای بهره برداری از شرایط موجود برای خاموش کردن پاره‌ای از درگیری‌های نظامی در نقاط مختلف جهان بودیم. آقای گوتیرش در ۲۵ مارس در پیامی درخواست آتش‌بس فوری در تمامی درگیری های نظامی در دنیا به منظور فراهم‌سازی شرایط مناسب تر برای حفاظت از افراد آسیب پذیر در برابر ویروس کرونا را کرد و متعاقب آن مارتین گریفیت، فرستاده سازمان ملل در یمن از پاسخ مثبت حوثی ها و دولت مورد حمایت عربستان در یمن در استقبال از آتش بس برای مبارزه بهتر با کرونا قدردانی کرد. 

همچنین استفان دوجاریک، سخنگوی سازمان ملل ضمن استقبال از آتش‌بس پنج شنبه شب و اعلام شده توسط نیروهای دموکراتیک سوریه FDS  و تعهد آنها به اجتناب از عملیات نظامی در شمال شرق سوریه هم استقبال کرد و به نقل از دبیر کل از سایر طرف‌های درگیر در سوریه خواست که از بر قراری آتش بس حمایت کنند. 

برقراری آتش بس موقت در کامرون از طرف نیروهای دفاع از کامرون جنوبی و نیز پذیرش پیشنهاد دبیرکل سازمان ملل از طرف دولت فیلیپین و حزب کمونیست این کشور، از جمله سایر موارد درگیری های نظامی در کشور های مختلف بود که تحت‌الشعاع بحران ویروس کرونا تبدیل به آتش بس موقت شد.  

در همین راستا و  متعاقب مکالمه تلفنی روسای جمهوری امریکا و فرانسه به عنوان دو عضو دائم شورای امنیت که کشورهایی شان با شرایط بسیار سختی در مقابله با کرونا درگیر هستند، ماکرون در یک پیام توییتری از آماده بودن یک ابتکار جدید و مهم برای مقابله با بحران فراگیر کرونا خبر داد. اگرچه با توجه به اختلاف نظرهای اعضای دائمی شورای امنیت در موضوع محتوای پیش نویس قطعنامه ناکامان شورا را نمی‌توان به طور قطع به تلاش های ماکرون و ترامپ مرتبط دانست، ولیکن پس از تماس تلفنی روسای جمهور فرانسه و تونس که ریاست دوره‌ای فعلی شورای امنیت را در نیم سال اول سال ۲۰۲۰ به عهده دارد، سفیر تونس در سازمان ملل پیش نویس طرح پیشنهادی قطعنامه شورای امنیت در خصوص هماهنگی های فعالیت های بین المللی برای مقابله با کرونا را منتشر کرد.

نکته پایانی اینکه روند تحولات بین المللی در شورای امنیت و مجمع عمومی سازمان ملل، ضرورت توجه بیش از پیش بازیگران داخلی و بین المللی کشورمان را برای بهره برداری و تاثیرگذاری در این روند و افزایش فشار بین المللی بر هیئت حاکمه امریکا به منظور تفهیم ضرورت لغو تمامی تحریم‌ های ظالمانه ترامپ علیه کشورمان در فضای منبعث کووید - 19 را دو چندان کرده است.