عراق پس از ترور سردار سلیمانی

نویسنده: احمد زید آبادی، روزنامه نگار

دیپلماسی ایرانی: نیروهای متنفذ و جریان مسلط بر دولت عراق، از اینکه خاک کشورشان به صحنه کشمکش ایران و آمریکا تبدیل شود، همواره اظهار نگرانی کرده‌اند.

این نگرانی در ماجرای ترور سردار سلیمانی و موشک باران پایگاه نظامی آمریکا از سوی نیروهای ایرانی، به اوج خود رسید، اما به نظرم عراقی‌ها می‌کوشند تا از این حوادث به عنوان راهی برای خلاص کردن خود از منازعه بی‌پایان ایران و آمریکا استفاده کنند.

دولت مستعفی عادل عبدالمهدی در جریان اوجگیری درگیری بین ایران و آمریکا تقریباً به یکسان از هر دو کشور فاصله گرفت و ضمن محکوم کردن اقدامات آنها در خاک عراق، به شورای امنیت سازمان ملل نیز از هر دو شکایت کرد.

این موضع از سوی آیت‌الله سید علی سیستانی هم تکرار شد. آقای سیستانی بدون آنکه نامی از آمریکا و ایران ببرد، عملیات آنها را در خاک عراق تقبیح کرد و به زیان مردم آن کشور دانست.

دولت عراق به دلیل ضعف نظامی و ساختاری، بخصوص در مقابل لشکر رعب‌انگیز و دهشت‌افکن داعش، به کمک آمریکا و ایران نیاز پیدا کرد، اما هرگز تمایلی به تبدیل شدن به میدان رقابت بین ایران و آمریکا در منطقه را نداشت.

دولت عبدالمهدی برای مدت‌ها کوشید تا از طریق ایجاد توازن در روابط‌ش با تهران و واشنگتن و بویژه میانجیگری بین دو کشور، از گرفتار شدن خود بین دو سنگ آسیاب پیشگیری کند، اما با بالا گرفتن سطح درگیری بین ایران و آمریکا در خاک عراق در هفته‌های اخیر، عملاً خود را در شرایط بسیار سخت و ناگواری دید.

این موقعیت سخت اما به نوبه خود فرصتی در اختیار دولت عراق قرار داد تا برای کاهش نفوذ ایران و آمریکا در آن کشور وارد عمل شود.

ظاهراً اجماعی بین جناح‌های سیاسی و مذهبی عراق در حال شکل‌گیری است که حوزه عمل دو کشور متخاصم را در خاک خود محدود و بی اثر کنند.

بر همین اساس، مجلس عراق از یک طرف خواستار خروج نیروهای آمریکایی از آن کشور شده و از طرف دیگر درصدد کنترل قاطع گروه‌های متحد ایران در عراق برآمده است. 

در این میان، طرف ایرانی در برآورد نهایی شاید خود را بیش از آمریکا در روندی که عراق در پیش گرفته است، بازنده بپندارد چرا که کاهش یا قطع نفوذ ایران در عراق به معنای خروج کامل عراق از دایره‌ای است که جمهوری اسلامی آن را "محور مقاومت" می‌نامد.

به نظرم عراقی‌ها از این به بعد در جهت حفظ منافع خود، زبان صریح‌تری به کار خواهند گرفت و مرز پررنگ‌تری بین سیاست‌های خود بخصوص با ایران ترسیم خواهند کرد. اگر جمهوری اسلامی این وضعیت تازه را به درستی درک نکند، ممکن است با چالش جدیدی در روابط خارجی خود روبه رو شود.