اسنپ‌بک برای اوکراین

نویسندگان: ساموئل شاراپ، رئیس برجسته سیاست روسیه و اوراسیا و دانشمند ارشد علوم سیاسی در موسسه رند و جرمی شاپیرو، مدیر تحقیقات شورای روابط خارجی اروپا

دیپلماسی ایرانی: آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها در بحث‌های خود در مورد پایان دادن به جنگ اوکراین، به طور فزاینده‌ای بر ارائه ضمانت‌های امنیتی به کی‌یف تمرکز دارند. پس از بیش از یک دهه درگیری با روسیه، از جمله چهار سال جنگ تمام عیار، اوکراین به طور قابل درکی به مسکو برای رعایت هرگونه آتش‌بس اعتماد ندارد. قبل از اینکه کی‌یف آتش‌بس را امضا کند، از شرکای کلیدی خود تضمین می‌خواهد که اگر روسیه دوباره حمله کند، اوکراین به حال خود رها نخواهد شد.

برای برآورده کردن این درخواست، برخی از متحدان پیشنهاد داده‌اند که به اوکراین تضمین‌هایی بر اساس ماده ۵ ناتو داده شود، که اعلام می‌کند حمله به یک کشور ناتو، حمله به همه است. برخی دیگر استقرار نیروهای اروپایی در این کشور را به عنوان راهی برای دادن چنین تضمین‌هایی توصیه کرده‌اند. اما این پیشنهادها فاقد اعتبار هستند. متحدان ناتو قاطعانه از مداخله مستقیم در جنگ فعلی خودداری کرده‌اند، بنابراین هر وعده‌ای که آنها برای مبارزه با روسیه در یک جنگ جدید می‌دهند، به سادگی قابل باور نیست. کرملین این را بهتر از هر کسی می‌داند و چنین بلوف‌هایی مانع آن نخواهد شد.

رهبران آمریکایی و اروپایی می‌توانند یک ضمانت واقعی پس از جنگ به اوکراین ارائه دهند. اما برای انجام این کار، آنها باید به وعده‌های معتبر پایبند باشند. و این به معنای تعهد به نسخه‌ای شدیدتر از رفتار فعلی خود در صورتی است که روسیه توافق آتش‌بس را نقض کند. به عبارت دیگر، اگر مسکو دوباره به اوکراین حمله کند، متحدان این کشور تحریم‌هایی را علیه روسیه اعمال خواهند کرد، حمایت مالی جدیدی به کی‌یف ارائه خواهند داد و به اوکراین کمک نظامی ارائه خواهند داد که فراتر از آنچه در زمان صلح ارائه می‌دهند، خواهد بود. ایالات متحده و متحدانش این تعهدات را به قانون تبدیل می‌کنند و مکانیسم‌هایی ایجاد خواهند کرد که در صورت حمله روسیه، آنها را فعال کند.

البته این تضمین‌ها به تعهدی شبیه به ماده ۵ نمی‌رسند. اما اگر با اقدامات زمان صلح که ارتش اوکراین را تقویت می‌کند (که منبع اصلی بازدارندگی کی‌یف باقی خواهد ماند) ترکیب شوند، همچنان بر محاسبات کرملین تأثیر خواهند گذاشت. به عبارت دیگر، ایالات متحده و اروپا می‌توانند تضمین کنند که هرگونه تجاوز مجدد برای روسیه، حتی بدون مداخله مستقیم، به طرز غیرقابل تحملی پرهزینه باشد.

اعتبار و زودباوری

کشورهای ناتو از زمان آغاز تهاجم مسکو در فوریه ۲۰۲۲ تلاش‌های زیادی برای کمک به کی‌یف در مقاومت در برابر آن انجام داده‌اند. در میان بسیاری از اقدامات دیگر، آنها تحریم‌های شدیدتری را علیه روسیه اعمال کرده‌اند، اطلاعات حیاتی را در اختیار اوکراین قرار داده‌اند و سلاح‌های پیشرفته (از جمله دفاع هوایی) به آن داده‌اند. اما آنها دائماً اعلام کرده‌اند که به جنگ با یک قدرت هسته‌ای بر سر اوکراین حاضر نیستند و از اعزام نیرو خودداری کرده‌اند. آنها همچنین از پیشنهاد عضویت کی‌یف در ناتو خودداری کرده‌اند. و اجازه نخواهند داد که اوکراین از سلاح‌های خود به روش‌هایی استفاده کند که به اعتقاد آنها ممکن است آنها را مستقیماً به جنگ بکشاند.

تعهدات جدید چند کشور اروپایی برای استقرار نیرو در اوکراین پس از توافق آتش‌بس ممکن است نشان دهد که این رویکرد در حال تغییر است. اما هرگونه «نیروهای اطمینان‌بخش»، همان‌طور که رهبران این قاره آنها را می‌نامند، بعید است که نتیجه زیادی داشته باشد. اروپا از جنگیدن به نمایندگی از کی‌یف در این جنگ خودداری کرده است، زیرا انجام این کار در راستای منافع اصلی امنیت ملی این قاره نیست. مردم اروپا نیز دائماً با مداخله مستقیم مخالف هستند. استقرار نیروها پس از آتش‌بس این واقعیت‌ها را تغییر نخواهد داد. اگر فرانسه، بریتانیا یا هر کشور دیگری نیرو اعزام کنند و مورد حمله روسیه قرار گیرند، ممکن است قطار بعدی را سوار شوند.

ایالات متحده و اروپا آماده جنگیدن به نمایندگی از اوکراین نیستند. با این حال، آنها به وضوح مایل به اعمال تحریم علیه روسیه و ارائه سلاح‌های تهاجمی، حمایت مالی و اطلاعاتی به کی‌یف هستند. توافق‌نامه‌های امنیتی دوجانبه که در سال ۲۰۲۴ بین اوکراین و شرکای کلیدی بین‌المللی آن امضا شد، تاکنون چندین عضو ناتو (از جمله واشینگتن) را متعهد کرده است که به طور مداوم چنین کمکی را چه در طول جنگ و چه پس از پایان آن ارائه دهند. اما اوکراین همچنین به وعده‌ای مبنی بر افزایش چشمگیر حمایت شرکایش در صورت تجاوز آینده روسیه و یک فرآیند ساختاریافته برای اطمینان از عمل به این تعهد نیاز دارد. ضامن‌های این کشور باید به مسکو علامت دهند که تجاوز مجدد نه تنها با مقاومت اوکراینی‌ها، بلکه با تشدید گسترده حمایت خارجی مواجه خواهد شد.

تحریم‌ها فوری‌ترین ابزار هستند. به عنوان بخشی از هرگونه توافق مذاکره‌شده با مسکو، ایالات متحده و اروپا احتمالاً موافقت خواهند کرد که برخی از محدودیت‌های اقتصادی خود را کاهش دهند. اما اگر مسکو این توافق را نقض کند، آنها باید دوباره بانک‌های روسی را از سوئیفت (سیستم پیام‌رسانی انتقال بانکی بین‌المللی مستقر در اروپا) بیرون کنند. آنها همچنین باید کنترل کامل صادرات بر کالاهای دو منظوره و پیشرفته را دوباره اعمال کنند، ممنوعیت‌ها بر بدهی‌های دولتی و سرمایه‌گذاری‌های انرژی آن را تمدید کنند و محدودیت‌های قیمتی سختگیرانه‌ای بر صادرات نفت آن اعمال کنند. متحدان اوکراین نیز می‌توانند در صورت ادامه تجاوز روسیه، تحریم‌ها را در سطوح تشدیدشونده اعمال کنند. سطح اول ممکن است هرگونه دارایی روسیه را که در خارج از کشور نگهداری می‌شود، مسدود کند. سطح دوم می‌تواند تحریم‌ها را به حمل و نقل، بیمه و تجارت کالا گسترش دهد. و سطح دیگر می‌تواند تحریم‌های ثانویه را بر نهادهای کشورهای ثالث، به ویژه آنهایی که اقتصاد جنگی روسیه را از طریق خرید نفت و گاز فعال می‌کنند (کاری که واشنگتن و اروپا در جنگ فعلی حاضر به انجام آن نبوده‌اند)، اعمال کند.

البته تحریم‌ها به تنهایی نمی‌توانند تانک‌های روسیه را متوقف کنند. برای این کار، اوکراین به سلاح‌های بیشتری نیاز خواهد داشت. اگر مسکو با آتش‌بس موافقت کند، ایالات متحده و اروپا از سرازیر کردن سیل سلاح‌های تهاجمی به اوکراین دست می‌کشند و سلاح‌هایی را در اختیار آن قرار می‌دهند که امکان یک استراتژی دفاعی – محور مانند جوجه‌تیغی را فراهم می‌کند که پدافند هوایی، سیستم‌های ضد تانک و پهپادها را شامل می‌شود. با این حال، اگر روسیه توافق را نقض کند، شرکای کی‌یف به سرعت جریان کمک‌های تهاجمی را افزایش خواهند داد. آنها باید کشور را پر از موشک‌های دوربردتر، مانند سیستم موشکی تاکتیکی ارتش (ATACMS) از ایالات متحده و سایه‌های طوفان از فرانسه و بریتانیا کنند. آنها باید تحویل هواپیماهای جنگی، زره‌پوش، پهپادهای تهاجمی دوربرد و توپخانه را تسریع کنند. و آنها باید محدودیت‌های فعلی برد را حذف کنند و به کی‌یف اجازه دهند از سیستم‌های اهدایی علیه اهداف نظامی در داخل روسیه استفاده کند، مشروط بر اینکه آن اهداف مستقیماً با تهاجم مرتبط باشند. اشتراک‌گذاری اطلاعات برای هدف قرار دادن نیروهای روسی که در زمان صلح به حالت تعلیق درآمده بود، از سر گرفته خواهد شد.

آخرین ابزار تضمین امنیتی معتبر، کمک مالی است. گذشته از همه اینها، جنگ به همان اندازه که آزمونی برای استقامت اقتصادی است، آزمونی برای عملکرد در میدان نبرد نیز هست و اوکراین برای ادامه حیات در حین جنگ به کمک‌های مالی نیاز خواهد داشت. بنابراین، کشورهای گروه هفت باید یک صندوق تثبیت اوکراین دائمی ایجاد کنند که بتواند کمک‌های مالی به کی‌یف را افزایش دهد. اگر روسیه و اوکراین در صلح باشند، این صندوق هزینه بازسازی اوکراین را پرداخت می‌کند و کمک‌های کلان اقتصادی ارائه می‌دهد. اما اگر روسیه حملات خود را از سر بگیرد، این صندوق حمایت‌های بودجه‌ای در مقیاس بزرگ را توزیع و تولید نظامی را تأمین مالی می‌کند و به اوکراین اجازه می‌دهد تا هر زمان که لازم باشد به جنگ ادامه دهد.

ضمانت بازگشت پول

پس از تهاجم تمام عیار روسیه، کمک‌های خارجی به اوکراین اختیاری و اغلب با تأخیر انجام می‌شد و موضوع بحث‌های سیاسی طولانی بود. برای مؤثر بودن، این ضمانت‌های امنیتی نمی‌توانند به طور مشابه ناپایدار باشند. در عوض، آنها باید به سرعت و به طور خودکار اعمال شوند. بنابراین، ضامن‌های اوکراین باید یک چارچوب مشخص، محرک‌های توافق شده و سازوکارهای مالی و حقوقی ایجاد کنند که تضمین کند هر کشور به تعهدات خود عمل می‌کند.

متحدان اوکراین می‌توانند با تدوین برخی از تعهدات خود به قانون، این کار را انجام دهند. به عنوان مثال، واشینگتن می‌تواند قانونی را تصویب کند که تحریم‌های خودکار علیه روسیه را اعمال کند و در صورت تجاوز مجدد روسیه، بودجه‌ای را برای اوکراین فراهم کند. شورای اروپا باید سازوکار مشابهی را تصویب کند. اتحادیه اروپا معمولاً برای اعمال تحریم‌ها به اتفاق آرا نیاز دارد. اما راه حل‌هایی – یعنی بندهای اکثریت مشروط این نهاد – وجود دارد که کشورهای عضو اتحادیه اروپا می‌توانند از آنها برای اعمال مجدد محدودیت‌ها استفاده کنند.

روند اعمال این ضمانت‌ها باید سریع و مستقیم باشد. اگر کی‌یف، مسکو را به نقض آتش‌بس متهم کند، وزرای أمور خارجه کشورهای ضامن باید ظرف ۴۸ ساعت برای بررسی ادعاهای اوکراین و بررسی اطلاعات از منابع مختلف تشکیل جلسه دهند. با این حال، مگر اینکه اکثریت کشورهای ضامن تصمیم بگیرند که اوکراین اشتباه کرده است، بازگشت سریع تحریم‌ها باید اعمال شود. این سیستم ممکن است قدرت قابل توجهی به کی‌یف بدهد، اما کنار گذاشتن بار اثبات برای بازداشتن کرملین ضروری است. در غیر این صورت، روسیه ممکن است بدون ایجاد عواقب، با تکه‌های کوچک از خط آتش‌بس عبور کند.

برای اطمینان از اینکه اوکراین در صورت حمله مجدد روسیه به سرعت حمایت نظامی مورد نیاز خود را دریافت می‌کند، ایالات متحده و اروپا باید قراردادهای دائمی با صنایع دفاعی خود برای تولید موشک‌های دوربرد، هواپیماهای پیشرفته، سیستم‌های توپخانه و سایر سلاح‌های لازم برای پشتیبانی از کی‌یف امضا کنند. شرکای اوکراین همچنین باید مهمات را در انبارهای تعیین شده در خاک کشورهای هم‌مرز مستقر کنند. به همین ترتیب، ناتو باید اطمینان حاصل کند که مراکز آموزشی در آلمان، لهستان و بریتانیا همیشه جایی برای نیروهای اوکراینی دارند، در صورتی که جنگ از سر گرفته شود و کی‌یف نیاز به آماده‌سازی ذخایر خود برای جنگ داشته باشد.

در نهایت، ایالات متحده و اروپا باید این سیستم را مرتباً بررسی کنند. آنها باید سالی یک بار گزارش مشترکی در مورد وضعیت امنیت اوکراین، سلامت ضمانت‌ها و آمادگی مکانیسم‌های بازگشت تحریم‌ها منتشر کنند. کمیته‌های پارلمانی در کنگره ایالات متحده، پارلمان اروپا و نهادهای قانونگذاری ملی مختلف اروپایی نیز باید جلسات استماع خود را برگزار کنند. انجام این کار به تضمین حفظ مشروعیت دموکراتیک این سیستم – و در نتیجه حمایت از آن – کمک خواهد کرد.

آنچه هست و آنچه هرگز نخواهد بود

تضمین امنیتی مبتنی بر بازگشت تحریم‌ها، تأمین مالی و تسلیحات ممکن است شکوه ماده ۵ ناتو یا جسارت استقرار نیروهای اروپایی در اوکراین را نداشته باشد. اما برای کی‌یف، اینها توهم هستند، نه گزینه‌های واقعی. اوکراینی‌ها نباید به ایالات متحده و اروپا برای انجام کاری در آینده که بارها و بارها در ده سال گذشته از انجام آن خودداری کرده‌اند، تکیه کنند.

در مقابل، این اقدامات دقیقاً به این دلیل معتبر هستند که ناتو قبلاً تمایل خود را برای انجام آنها نشان داده است. به عبارت دیگر، آنها می‌توانند به اوکراین اطمینان دهند که رها نخواهد شد، بدون اینکه امید واهی ایجاد کنند. آنها می‌توانند برای روسیه روشن کنند که یک حمله به طور خودکار مجازات را به دنبال خواهد داشت. و همراه با نیروهای مسلح قدرتمند خود اوکراین (و تدارکات کمک‌های نظامی در زمان صلح)، می‌توانند کرملین را بازدارند و صلح پایدار را تضمین کنند.

منبع: فارن افرز / ترجمه: سید علی موسوی خلخالی