توازی غریب میان سیاست خارجی ترامپ و ایران

نویسنده: جان آلترمن (JON B. ALTERMAN)

دیپلماسی ایرانی: به نظر می رسد دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده امریکا و رهبران ایران رقبای سرسختی هستند و  از هر فرصتی برای تحقیر یکدیگر استفاده می کنند. با این حال، آنها  در سیاست امور خارجه از غریزه مشابهی پیروی می کنند. شاید آنها رقبای جذابی برای هم باشند، اما واقعیت این است که هیچ یک از طرفین آرزوی جنگ با یکدیگر را ندارند.

هر دو طرف فعالانه در جستجوی راه های غیر قابل پیش بینی هستند. هر دو مصمم هستند تا چرخه اخبار را به دست بگیرند. وقتی یکی به چپ می رود دیگری باید به راست برود. هر دو با اقداماتی که دنیا را مبهوت می کند، برای اعمال فشار استفاده می کنند. همه اینها نه اتفاقی، بلکه با طراحی قبلی است و بارها و بارها اتفاق افتاده است.

هر دو ناقض مفهوم نظم بین المللی مبتنی بر قانون اند. آنها از جایگاه های متفاوتی به شک و تردیدهای خود می نگرند. ترامپ اغلب کشورهای خارجی را مفت خورهایی می داند که از حمایت ایالات متحده بهره مندند، اما برای منافع مشترک تلاش زیادی نمی کنند. رهبران ایران نیز بیشتر کشورهای دنیا را همدستان ایالات متحده می بینند که درصدد تضعیف و تحقیر ایران هستند. در رویکرد هر دو، بحران زمینه ساز فرصت است. خیلی بهتر است که نظم چیزها به هم بخورد و آنگاه از دل تلاش گروه ها برای برقراری دوباره ثبات منافعی حاصل شود.

هر یک از طرفین، بی وقفه خلاقیت به خرج می دهند. ایران عمیقا در نیروهای نامتقارن سرمایه گذاری کرده است، در هر چیزی، از نیروهای نیابتی گرفته تا گروه های چریکی و هکرهای رایانه ای، که به این کشور اجازه می دهد تا با ابرقدرتی مبارزه کند که قدرتش یک سر و گردن بالاتر از رقیب ایرانی اش است. هر دو طرف فکر می کنند که مبارزه بخشی از نظم طبیعی امور در گذشته، حال و آینده بوده و هست.

دونالد ترامپ چارچوب فکری بسیاری از مردم پیرامون ریاست جمهوری آمریکا را در هم شکست. او متحدین را سرزنش و از دشمنان تعریف می کند. حساب توییتری رئیس جمهوری هم درست مثل افکارش هیچ رمز و رازی ندارد، و رابطه بین توئیت های رئیس جمهوری و سیاست خارجه ایالات متحده همواره محل گمانه زنی های گسترده است.

هر دو طرف سعی می کنند یک منطقه توافق احتمالی ترسیم کنند، اما تصور شرایطی که تحت آن، هم ترامپ و هم ایرانی ها از اقدامات طرف مقابل راضی باشند، دشوار است. این بدان خاطر است که هر یک از طرفین عمیقا در مورد اراده طرف مقابل تردید دارد.

با همه این اوصاف، هیچ یک از طرفین غیر منطقی به نظر نمی رسد و هر یک سعی می کند پاسخ هایش را به گونه ای کالیبره کند تا گرفتار یک جنگ نشود. هر یک از اینکه به نیروهای طرف مقابل حمله کند، نفرت دارد.

پس وضعیت آنقدرها هم بد نیست. موقعیتی که نگرانی را بر می انگیزد اما ناامیدی را نه. دو طرف در یک رویارویی محصور شده اند، اما چندان تمایلی به بیرون آمدن از آن ندارند. این وضعیت دلخواه نیست، اما پایدار است، و گستره ای از احتمالات  و فرصت ها را ارائه می دهد که ممکن است گزینه های بدی نباشند.

منبع: مرکز مطالعات امنیتی و بین المللی / تحریریه دیپلماسی ایرانی