بازی همزمان مقتدی صدر با واشنگتن و تهران

عبدالرحمن فتح الهی، عضو تحریریه دیپلماسی ایرانی

دیپلماسی ایرانی – اگر چه مقتدی صدر و جریان متبوعش از همان روزهای آغاز تجاوز ایالات متحده به خاک عراق مخالفت و حتی تقابل صریح خود را با تداوم و استمرار حضور نظامیان آمریکایی در خاک این کشور اعلام داشته و به این واسطه سیاسبت ضد آمریکایی مقتدی صدر در طول 16 سال گذشته مشهود بوده، اما با نگاهی عمیق می توان دید که وی (صدر) در برهه هایی، حال به صورت ناخواسته در جریان منافع کاخ سفید در کشور عراق حرکت کرده است؛ اگر نگوییم در در پشت پرده تمام آمریکا ستیزی های این سال های صدر، نوعی هم پیمانی محرمانه با کاخ سفید نهفته باشد. به خصوص این روزها که مقتدی صدر با یکه تازی های خود برای تداوم و تشدید اعتراضات مردمی در عراق و سمت و سو دهی به جریان تظاهرات، همان برنامه و طرح مطلوب آمریکایی ها را پیاده می کند. اما در عین حال نکته مهمی که نباید نادیده گرفت این است که به نظر می رسد که مقتدی صدر در بستر نقش آفرینی خود در جریان اعتراضات مردمی عراق نوعی از سیاست یک بام و دو هوا را در قبال جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا در پیش گرفته باشد. در این راستا رهبر جریان صدر شامگاه دوشنبه جاری با صدور بیانیه ای در واکنش به اظهارنظر اخیر کاخ سفید پیرامون تظاهرات اعتراض آمیز در بغداد و شمار دیگری از استان های واقع در مرکز و جنوب عراق عنوان داشت که در صورت دخالت آمریکا در امور کشورش، با تظاهرات میلیونی به حضور آن پایان خواهد داد. 

این در حالی است که اگر چه مقتدی صدر داعیه تقابل با دخالت آمریکا در امور عراق را سر می دهد، ولی وی با دمیدن بر آتش اعتراضات و موج سواریش روی مطالبات مردمی، عملا بازی مد نظر کاخ سفید را پیاده می کند که دامنه آن به تعرض و حمله به اماکن دیپلماتیک ایران مانند کنسولگری جمهوری اسلامی در کربلا و یا سر دادن شعار علیه برخی مقامات و شخصیت های داخلی کشور و یا نیروهای همسو با ایران در عراق انجامید؛ حتی برخی اخبار حکایت از این دارد که کشته شدن برخی از فرماندهان محور مقاومت در عراق از جریانات منتسب به مقتدی صدر بوده است، آن هم در شرایطی که رهبر ائتلاف سائرون با سفر خود به ایران در ماه محرم امسال این تداعی را به وجود آورد که اکنون جریان صدر نیز به جرگه محور مقاومت با محوریت و مرکزیت ایران پیوسته و به نوعی با حضور خود در کنار مقام معظم رهبری به قدرت بالا و نفوذ پررنگ تهران در منطقه غرب آسیا اعتراف و اذعان کرده است، به ویژه که در داخل برخی جریانات عمدتا تندرو و اصولگرا با تحلیل های خود این ظن را تقویت کرده بودند. اما گویا مقتدی صدر بر خلاف باور برخی جریانات داخلی با این بازی دو گانه خود، نه به دنبال همراهی و همسویی با تهران و جریام مقاومت، بلکه به دنبال آن است که، هم از امیتاز نزدیکی با جمهوری اسلامی ایران نهایت استفاده سیاسی و دیپلماتیک را ببرد و هم، خواسته یا ناخواسته، در مسیر ریل گذاری شده واشنگتن، البته با پوسته استکبار ستیزی و ضدیت با دخالت ایالات متحده در جریان انتخابات زودهنگام در عراق طی طریق کند.  

به هر حال عدم ثبات سیاسی مقتدی صدر و به تبع آن جریان متبوعش در عراق بر کسی پوشیده نیست، همین خصوصیت از رهبر ائتلاف سائرون، یک شخصیت به شدت فرصت طلب می سازد که از هر طریقی به دنبال کسب منافع، تداوم قدرت و تشدید و گسترش نفوذ خود در عراق است و در این راه نیز از هیچ طرح و برنامه ای فرو گذار نیست. از این رو رفت و آمدهای اخیر مقتدی صدر به ایران، آن هم ذیل "رهبری" جریان اعتراضات مردمی عراق -البته به زعم خودش- که اکنون متناسب با اهداف واشنگتن، روابط تهران – بغداد را نشانه رفته است و در کنار آن با حفظ وجهه آمریکا ستیزی به منظور تداوم و تقویت نفوذ خود در میان جامعه عراق، تنها و تنها حکایت از بازی همزمان رهبر جریان صدر با جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا دارد. البته به نظر می رسد این بازی برای مقتدی صدر نمی تواند زمان چندان طولانی ادامه داشته باشد، چون یقینا بازیگری و بازیگردانی چنین سناریویی، آن هم در قامت اجرای سیاست یک بام و دو هوا با واشنگتن و تهران خارج از توان، جایگاه و وزن سیاسی کسی نظیر مقتدی صدر است.