عراق بحران زده، همچنان بیمناک از تنش ایران و ایالات متحده

عبدالرحمن فتح الهی، عضو تحریریه دیپلماسی ایرانی 

دیپلماسی ایرانی – عراق که از اولین روز ماه جاری میلادی(اکتبر) خود را درگیر کم سابقه ترین موج گسترده و جدی اعتراضات مردمی دیده است که با آغاز دور دوم این اعتراضات از جمعه گذشته می توان به آن لقب قیام مردمی داد، همچنان بیمناک از مسئله یا ابرچالش تنش در مناسبات ایران و ایالات متحده آمریکا است. به گونه ای در بحبوحه بحران های این روزهای عراق برهم صالح، رئیس جمهوری این کشور در مصاحبه اخیر خود با نشریه "اکسیوس" دوباره از نگرانی بغداد در خصوص تبعات منفی و مخرب تداوم و تشدید تنش در مناسبات تهران – واشنگن گفت. در این راستا سید عمار حکیم، رئیس جریان حکمت ملی عراق نیز که طی ماه های اخیر، به ویژه بعد از خروج دونالد ترامپ از برجام در 12 می سال گذشته میلادی که به تندتر شدن آتش تنش تهران- واشنگتن انجامید، تلاش های جدی دیپلماتیکی را ذیل سفرهای منطقه ای برای کاهش تنش در روابط ایران و ایالات متحده داشته است، از تکاپوهای دیپلماتیک و "وساطت سیاسی" دیگر بازیگران مانند عمران خان، نخست وزیر پاکستان در سفر به تهران به همین منظور حمایت کرد.  

اگر چه تلاش های نخست وزیر پاکستان حول تنش تهران – ریاض بود، اما به نظر می رسد که نمی توان تنش در مناسبات ایران و ایالات متحده را منفک از تخاصم تهران – ریاض تصور کرد. چرا که هر دوی این تنش ها بر همدیگر اثرگذار و از همدیگر اثرپذیرند. از این رو ترمیم و کاهش تنش در هر کدام از این دو سر تخاصم (ایران – آمریکا و ایران - عربستان) می تواند بسترساز حل و فصل و یا حداقل کاهش تنش در دیگری شود. البته در این میان عراق با در نظر داشتن شدت تنش ها در مناسبات تهران – واشنگتن که به نظر میانجی ناپذیر می آید و یا حداقل حل و فصل آن را از توان و وزن سیاسی و دیپلماتیک خود خارج می داند، تمرکزش را بر روی کاهش تنش و ترمیم در مناسبات عربستان سعودی با ایران گذاشته است تا از این طریق بتواند دیگری را هم حل کند. اما در این میان سوال مهمی که مطرح می شود این است که چرا بغداد که این روزها در آتش و خون به سر می برد، همچنان مسئله تنش در مناسبات ایران و آمریکا را در اولویت خود می داند.

برای پاسخ به این سوال تنها کافی است نگاهی به جریان اعتراضات مردمی عراق در روزهای اخیر، به ویژه دور دوم اعتراضات که از جمعه گذشته آغاز شد، داشته باشیم تا به وضوح دریابیم که اگر چه اعتراضات مردمی عراق بر مبنای مطالبات برحق اقتصادی و معیشتی استوار است، اما دلیل و عامل تداوم و تشدید خشونت ها در جریان این اعتراضات، سمت و سودهی به موج تظاهرات و تغییر مطالبات از خواسته های اقتصادی و معیشتی به برخی درخواست های معناردار یقینا ریشه در تنش عربستان سعودی و ایالات متحده آمریکا با جمهوری اسلامی ایران دارد که سبب شده تا ریاض و واشنگتن با موج سواری بر جریان اعتراضات مردمی عراق و حتی در لبنان، ماهی خود را از آب گل آلود بحران این روزها در این دو کشور صید کنند. پیرو این نکته سفارتخانه های آمریکا و عربستان سعودی در جریان اعتراضات مردمی به ویژه در عراق تلاش های بسیاری در جهت تشدید بحران به کار بستند تا شرایط برای ایجاد جنگ داخلی در این کشور به عنوان متحد راهبردی ایران شکل گیرد و از این طریق مهمترین بازوی نفوذ جمهوری اسلامی در منطقه غرب آسیا قطع شود.  

لذا دولتمردان عراقی در سایه اشراف و آگاهی کامل بر همین نکته است که معتقدند مادامی که شاهد کاهش تنش و تخاصم در مناسبات آمریکا و عربستان با ایران نباشند، عراق همچنان به زمین سوخته تداوم و تشدید این تنش ها بدل خواهد شد. با این اوصاف عراق به جبر شرایط، علاوه بر پیگیری تلاش های سیاسی و دیپلمتیک خود به منظور کاهش تنش در مناسبات عربستان سعودی با جمهوری اسلامی ایران از هر گونه تکاپوی دیپلماتیک دیگر بازیگران، اعم از بازیگران منطقه ای و فرامنطقه در این راستا، حتی در شرایط بحرانی کنونی در عراق استقبال می کند./ آرمان ملی