اصل ساده دیپلماسی و نبود شرایط مذاکره با آمریکا

هادی محمدی، دکترای روابط بین الملل و روزنامه نگار

دیپلماسی ایرانی: چند روزی است که سرخط همه خبرهای داخلی و خارجی و حتی گفت وگوهای محافل دوستانه و خانوادگی بحث مذاکره یا عدم مذاکره با آمریکاست و هر کسی از نگاه و وضعیت خود به موضوع می پردازد و نسخه می پیچد. 

در این میان کم نیستند افرادی که معتقد به مذاکره بدون پیش شرط با آمریکا بوده و تصور دارند که با گرفتن عکس یادگاری با ترامپ یا آغاز مذاکرات ایران و ایالات متحده آمریکا در همین شرایطی که آنها به سقف تحریم های خود رسیده اند می توان بسیاری از مشکلات اقتصادی کشور را از پیش رو برداشت. البته بیشتر این افراد هم قبول دارند که اصل اولیه برای هر مذاکراتی آمادگی دادن امتیازات است تا براساس آن امتیازاتی هم گرفت. اما بیایید واقع بینانه و بدون هر پیش زمینه فکری یا اعتقادی و صرفا برمبنای اصول اولیه دیپلماسی به موضوع بنگریم. 

فرض کنیم همین امروز جمهوری اسلامی ایران اعلام کند حاضر است بدون پیش شرط با ایالات متحده آمریکا به مذاکره بنشیند. دستور کار این مذاکره چه خواهد بود؟ در مقابل رفع هر کدام از تحریم های آمریکا ما چه امتیازاتی باید بدهیم؟ آن چه امروز در دست قرار دارد سه گام هسته ای بابت کاهش تعهدات برجامی است که آنها هم در شرایط فعلی تحت فشار بودن ایران، نمی توانند امتیاز زیادی بگیرند یا تحریم زیادی را لغو کنند. 

حالت دیگر مذاکره بر سر توان دفاعی و نفوذ منطقه ای ایران است که جدای از این که به لحاظ منفعت ملی درست یا غلط است به لحاظ اصول دیپلماسی کار صحیحی نیست که شما مذاکرات و تحریم ها و توافقی را که ریشه در یک موضوع دیگری مثلا این جا پرونده هسته ای، دارد به موضوع دیگری ربط دهید. فن دیپلماسی می گوید اگر قرار بر تغییر موضوع مذاکرات باشد حتما باید امتیازات جدید و متفاوت هم گرفته شود کما این که حسن روحانی، رئیس جمهوری کشورمان نیز در سخنرانی نیویورک گفت که اگر بیشتر می خواهید باید بیشتر بدهید. بر همین مبنای ساده اما مهم دیپلماسی است که می گوییم شروع مذاکرات در حالتی که تحریم ها پابرجاست یا به قول مسئولان «مذاکره در حالت فشار»، تنها به اعطای امتیاز، آن هم امتیازاتی خلاف منافع ایران می انجامد و ثمره ای برای ما و حل مشکلات اقتصادی که از اهداف اصلی در مذاکرات است ندارد. 

به همین دلیل است که خواسته اولیه ما برای مذاکرات پایان دادن به تحریم ها اعلام شده تا پس از ایجاد توازن، بتوان حرف از مذاکرات زد.