برگ برنده ترامپ از شکست نشست بحرین در انتخابات ۲۰۲۰

گفت و گو از عبدالرحمن فتح الهی، عضو تحریریه دیپلماسی ایرانی 

دیپلماسی ایرانی – کنفرانس دو روزه منامه که به درخواست آمریکا تشکیل شده بود، دیروز چهارشنبه بدون نتیجه و دستاورد چشمگیری در خصوص رونمایی و عملیاتی کردم معامله قرن به کار خود پایان یافت. با خروجی این نشست در سایه عدم حضور گسترده سران و مقامات کشورهای عربی و اسلامی بسیاری بر این باورند طرح مد نظر جارد کوشنر نمی تواند تا قبل از انتخابات ریاست جمهوری 2020 آمریکا رنگ واقعیت به خود بگیرد تا به دستاوردی برای دونالد ترامپ در ایام رقابت ها بدل شود. دیپلماسی ایرانی برای بررسی نتایج و دستاوردهای نشست منامه و تاثیر آن بر تحولات منطقه گفت و گویی را با مجید صفاتاج، کارشناس مسائل خاورمیانه ترتیب داده است که در ادامه می خوانید:

نشست ۲ روزه منامه که بسیاری آن را گام اول در عملیاتی کردن معامله قرن می‌دانند دیروز چهارنشبه به کار خود پایان داد. از نگاه شما اساساً این کارگاه تجاری چه تاثیری بر روند عملیاتی شدن معامله قرن دارد؟ چرا کاخ سفید با یک پوسته اقتصادی به سراغ  یک تنش سیاسی و امنیتی با سابقه ۷۰ ساله رفته است؟

در پاسخ به سوال شما باید عنوان داشت که درسایه خروجی و دستاوردهای نشست منامه  نمی توان به اثربخش بودن این نشست در رابطه با رونمایی و عملیاتی شدن معامله قرن امیدوار بود. چنانی که پیش از این هم بر اساس شواهد، قرائن و مواضع سران و مقامات کشورهای عربی و اسلامی، شکست این نشست با بهتر بگوییم خیانت به آرمان فلسطین از قبل قابل پیش بینی بود. به گونه‌ای که جارد کوشنر به عنوان طراح معامله قرن در سخنرانی افتتاحیه این نشست به صراحت عنوان داشت که سطح مشارکت مقامات و دعوت شدگان به این نشست، به خصوص تجار فلسطینی بسیار کم رنگ بوده است و اتفاقاً همین واکنش‌ها سبب شد تا نشست جدی منامه در حد یک کارگاه اقتصادی دست چندم برگزار شود. لذا در خصوص اثر گذاری این نشست بر عملیاتی شدن معامله قرن باید با دیده شک و تردید نگریست. چون نتایج نشست منامه نشان داد که معامله قرن مرده است.
 در پاسخ به قسمت دوم سوال شما باید اینگونه عنوان داشت که با توجه به سابقه رژیم صهیونیستی و ایالات متحده آمریکا در قراردادهای پیشین با صبغه سیاسی و امنیتی، بی اعتمادی بسیار جدی را در میان طرف‌های فلسطینی ایجاد کرده بود. لذا این بار دونالد ترامپ و جارد کوشنر سعی داشتند با یک بستر سازی اقتصادی و ایجاد یک رفاه نسبی برای آوارگان فلسطینی در اردن، مصر و لبنان زمینه را برای خروج فلسطینیان از سرزمین های خود و عدم بازگشت آنها محقق کنند. در این راستا کاخ سفید سعی داشت با برگزاری نشست منامه از توان و ظرفیت اقتصادی و تجاری کشورهای ثروتمند عربی حاشیه خلیج فارس هم برای تحقق اهداف و برنامه های مدنظر خود در سایه معامله قرن استفاده کند. در این راستا ترامپ و دامادش بنا دارند بر اساس طرح معامله قرن در ۱۰ سال آینده ۵۰ میلیارد دلار در اختیار فلسطینیان قرار گیرد که به قول خودشان قرار است تولید ناخالص داخلی آنها را دو برابر کند. 
البته در این رابطه کماکان ترامپ به جیب کشورهای عربی چشم دوخته است. از این رو واشنگتن امیدوار است که مخارج طرح نام‌برده را کشورهای عربی حوزه خلیج فارس تأمین کنند. پیرو این نکته نیز کاخ سفید با مشارکت اقتصادی عربستان سعودی، امارات متحده عربی و بحرین در تلاش بود که این سه کشور به عنوان سه رکن اساسی در معامله قرن به ایفای نقش بپردازند که البته با عدم حضور گسترده سران و مقامات کشورهای عربی و اسلامی عملا این برنامه کاخ سفید با ناکامی و شکست روبه‌رو شد. لذا در مجموع می‌توان گفت که درسایه خروجی نشست بحرین، معامله قرن پیش از آن که عملیاتی شود، مرده است.

با خروجی این نشست در سایه عدم حضور گسترده سران و مقامات کشورهای عربی و اسلامی بسیاری براین باورند طرح مد نظر جارد کوشنر نمی تواند تا قبل از انتخابات ریاست جمهوری 2020 آمریکا رنگ واقعیت به خود بگیرد تا به دستاوردی برای دونالد ترامپ در ایام رقابت ها بدل شود. آیا کاخ سفید می تواند تا قبل از انتخابات موفقیتی هر چند نسبی را شکل دهد؟

بر اساس یک سنت دیرینه سیاسی در ایالات متحده آمریکا با نزدیک شدن به ایام انتخابات ریاست جمهوری، رئیس جمهور مستقر که یا به دنبال پیروزی در دور دوم انتخابات است و یا حزب متبوعش به دنبال کسب آرای بیشتر برای جایگزین او در پایان کار رئیس جمهوری هستند، تلاش های خود را معطوف به غرب آسیا خواهند کرد. پیرو این نکته با مطرح کردن مواضع و اقداماتی که بیشتر جنبه شعاری و نمایشی دارد به نام افزایش صلح و امنیت در خاورمیانه و در اصل به منظور حفظ منافع رژیم صهیونیستی، کارهایی را شکل خواهند داد تا از یک سو حمایت جدی و قاطع لابی‌های صهیونیستی آمریکا را از خود داشته باشند و از طرف دیگر با این دست اقدامات و موفق نشان دادن خود در عرصه دیپلماسی و سیاست خارجی، افکار عمومی آمریکا را بیش ار پیش به خود جلب کنند. 
از این رو دونالد ترامپ نیز که اساسا هیچ گونه شناخت و درکی از مسئله سیاست خارجی و دیپلماسی ندارد و نتوانسته است در خصوص امنیت رژیم صهیونیستی به دستاورد ملموس و روشنی برسد با نزدیک شدن به ایام انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۰ وی و تیم همراهش سعی دارند تا از هر طریق ممکن بتوانند حمایت لابی‌های صهیونیستی را از خود داشته باشند. لذا اگرچه نشست منامه با مخالفت و عدم حضور بسیاری از سران و مقامات کشورهای اسلامی و عربی همراه شدو به یک شکست و ناکامی مفتزحانه کشیده شد، اما دونالد ترامپ سعی داشت و اصرار داشت با برگزاری این نشست دستاوردی هر چند کم رنگ و کم رمق را برای خود دست و پا کند. از آن سو یقیناً همین نشست حتی با شکست ها و ناکامی های آشکارش یقینا به عنوان یکی از دستاوردهای دونالد ترامپ در انتخابات پیش رو مورد استفاده قرار می گیرد و از آن به عنوان یک حرکت جدی و هوشمندانه برای افزایش صلح و امنیت در خاورمیانه یاد خواهد کرد تا هم بتواند حمایت لابی‌های صهیونیستی آمریکا را از خود داشته باشند و از طرف دیگر با این دست اقدامات و موفق نشان دادن خود در عرصه دیپلماسی و سیاست خارجی، افکار عمومی آمریکا را بیش ار پیش به خود جلب کنند. 

پس با توجه به نتایج این نشست می توان انتظار داشت که با نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری در ایالات متحده آمریکا، دونالد ترامپ اقدامات دیگری را در خصوص معامله قرن انجام دهد؟

به نظر می رسد با این شکست بسیار بزرگ و فاحش در نشست منامه، دونالد ترامپ و تیم همراه او در کاخ سفید در کنار برخی از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس در دیگر جرات و توان انجا اقدام دیگری نخواهند داشت یا حداقل در یک سکوت سیاسی، طرح و مسئله معامله قرن را پیش خواهند برد. چرا که با این سطح از مخالفت های سران و مقامات کشورهای عربی و اسلامی  و نیز حساسیت های موجود در منطقه خاورمیانه، دونالد ترامپ جرات نخواهد کرد در خصوص مسئله معامله قرن اقدامات دیگری را انجام دهد. لذا نهایت تلاش او به همان اقدامات گذشته مانند به رسمیت شناختن بیت المقدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی، انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به قدس اشغالی و همچنین به رسمیت شناختن حاکمیت صهیونیست‌ها بر جولان اشغالی بود. پس اگر دونالد ترامپ بخواهد بعد از نشست منامه و شکست هایی که برای خود رقم زد، اقدام دیگری در خصوص عملیاتی کردن معامله قرن انجام دهد بی‌شک منافع وی در انتخابات پیش رو به خطر خواهد افتاد. چراکه این اقدامات به افزایش التهابات و حساسیت‌ها در منطقه خاورمیانه خواهد انجامید که دستاوردهای او را تحت الشعاع قرار می دهد.