خودداری عراقی ها از تبدیل شدن کشورشان به جولانگاه نیروهای آمریکایی
روابط عمیق تهران – بغداد مانع از تحقق اهداف کاخ سفید علیه ایران خواهد شد
گفت و گو از عبدالرحمن فتح الهی، عضو تحریریه دیپلماسی ایرانی
دیپلماسی ایرانی – در مصاحبه ای که شبکه CBS با دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا داشته وی بر اهمیت حفظ حضور نظامی آمریکا در عراق گفته و در ادامه تأکید کرده بود که به این ترتیب واشنگتن می‌تواند به این دلیل که ایران به مشکل واقعی آمریکا بدل شده است، آن را از نزدیک و از طریق نیروهای نظامی خود در عراق زیر نظر داشته باشد. همین سخنان کافی بود تا واکنش های گاه تند مقامات عراقی از برهم صالح، رئیس جمهور عراق تا عادل عبدالمهدی، نخست وزیر این کشور مبنی بر استقلال و عدم استفاده از خاک عراق برای چنین مسائلی را در پی داشته باشد. اما این مواضع تا چه اندازه می‌تواند بر مناسبات واشنگتن و بغداد اثرگذار باشد؟ دیپلماسی ایرانی برای پاسخ به این مسئله، گفت وگویی را با محمد حسن البحرانی، روزنامه نگار عراقی و کارشناس مسائل خاورمیانه صورت داده است که در ادامه می خوانید:
مواضع دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده مبنی بر زیر نظر گرفتن ایران از طریق نیروهای نظامی آمریکایی مستقر در خاک عراق واکنش های تندی را در میان شخصیت‌ها، مقامات و جریانات سیاسی عراقی در پی داشت. با توجه به این حجم از واکنش ها و مواضع آینده مناسبات واشنگتن - بغداد به کجا خواهد کشید؟
کشور عراق کشوری قدیمی و دارای سابقه تاریخی بسیار طولانی است، لذا قدرت، اهمیت و جایگاه این کشور در جهان عرب بسیار پررنگ است، اما در چند سال اخیر به واسطه اشغال آمریکا از سال ۲۰۰۳ این کشور درگیر ناامنی‌های بسیار زیادی بوده است. اکنون که عراق بعد از ۱۶ سال به دنبال ثبات، آرامش و افزایش توان خود است آمریکا به دنبال سناریوی دیگری برای درگیر کردن عراق است که این بار یک پای آن به ایران کشیده می‌شود و چون مسئله ایران مطح است مطمئنا در این رابطه عراق هیچ گاه اجازه نخواهد داد که خاک کشورش محلی برای زیر نظر گرفتن کشور دوست و همسایه اش ایران شود. چرا که مناسبات بسیار عمیق و در عین حال گسترده تاریخی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی میان تهران- بغداد وجود داشته و دارد که در سال های اخیر نیز رشد کم سابقه ای را تجربه کرده است. به موازات این مسائل ما در مسئله مبارزه با تروریسم و جنگ با داعش شاهد بودیم که جمهوری اسلامی ایران از هیچ کوششی برای نابودی آن و کمک به امنیت عراق دریغ نکرد و این مسئله میزان و عمق روابط دو کشور را افزایش داد. لذا در سایه این نکات بدیهی است که شرایط برای افزایش مناسبات میان دو کشور وجود داشته باشد و این مسئله خوشایند آمریکا نیست. از این رو به نظر می‌رسد که ترامپ با این برنامه سعی دارد روابط دو کشور را خدشه‌دار کند که یقینا با شکست مواجه خواهد شد. البته بغداد با هوشمندی سیاسی قطعاً مناسبات خود را با آمریکا نیز خواهد داشت و شرایط را به گونه‌ای مدیریت خواهد کرد که وضعیت به سودش تمام شود.
برخی از نمایندگان پارلمان عراق نیز پیشتر هشدارهایی در این خصوص داده بودند و سعی کردند با پروسه های قانونی بستر را برای خروج نیروهای آمریکایی مهیا کنند، آیا می توان انتظار داشت که این اتفاق روی دهد؟
در سایه مطرح شدن سخنان ترامپ اکنون میزان و شدت نگرانی عراقی ها افزایش پیدا کرده است. شاید قبل از این برای حضور استقرار نیروهای آمریکایی گمانه‌زنی‌ها و نگرانی‌های وجود داشت، اما اکنون با سخنان رئیس جمهوری آمریکا باید برای حضور و استقرار نیروهای نظامی ایالات متحده در خاک عراق و نیز چگونگی استفاده این نیروها از پایگاه های عراقی‌ها چاره قانونی اندیشیده شود. در این راستا یقینا یکی از مسائل مهم در این خصوص ابزار قانونی از طریق پارلمان است چرا که پارلمان عراق می‌تواند با تصویب قوانینی دست دولت‌مردان را برای واکنش‌های مدنظرشان بازتر کند. البته این را هم باید بگویم که در سایه قرارداد امنیتی میان عراق و آمریکا، ایالات متحده اجازه ندارد که از پایگاه‌های خود در عراق برای تعرض به خاک کشور دیگری استفاده کند. مضافا که یقینا خود عراق نیز چنین اجازه ای را به آمریکا نخواهد داد، چنان که در مواضع و سخنان شخصیت های عراقی بارها و بارها این مسئله تکرار شده است.
اقتضائات اقلیم کردستان عراق را با توجه به ساختار فدرالی کشور عراق چگونه ارزیابی می کنید؟
اگرچه اقلیم کردستان عراق به واسطه فدرالی بودن کمی مستقل از دولت بغداد عمل می‌کند، اما یقیناً اقلیم کردستان عراق بخشی از خاک این کشور است و باید در چهارچوب قوانین و موازین مدنظر عراق گام بردارد. اگر شما دقت کرده باشید برای حضور و استقرار نیروهای آمریکایی در اقلیم کردستان مقامات اربیل بارها عنوان داشتند که باید این مسئله با چراغ سبز بغداد و در چارچوب قوانین عراق انجام شود. لذا اگر چه می‌توان نگرانی‌هایی را برای استقلال عمل اقلیم کردستان در نظر داشت، اما اربیل هم بر اهمیت و حساسیت این مسئله آگاه است و در مسیری گام نخواهد گذاشت که شرایط را بغرنج کند یقینا این بخش از خاک عراق نیز در همراهی و هماهنگی کامل با بغداد عمل خواهد کرد تا خاک کردستان به محلی برای جولان نظامی آمریکا بدل نشود.
با توجه به حضور نیروهای نظامی و امنیتی عراق که همسویی پررنگ تری با ایران دارند، شرایط برای این نیروها در تقابل با برنامه‌های آمریکا چه اقتضائاتی را برای عراق رقم خواهد زد؟
نیروهای نظامی و امنیتی عراقی هرچند که واکنش های تندی را نسبت به سخنان و مواضع دونالد ترامپ داشتند و به شدت مخالف استقرار و حضور نیروهای آمریکایی هستند، اما یقیناً این نیروها نیز بر حساسیت مسئله واقفند و کاری نخواهند کرد که کشور عراق درگیر بحران‌هایی بشود. اکنون باید عنوان داشت که میزان هوشمندی و قدرت عمل این نیروهای نظامی و امنیتی عراق به قدری بالا است که هیچ گاه در دام آمریکایی‌ها نخواهند افتاد و با برنامه‌ریزی دقیق از یک سو مانع جولان این نیروها در خاک عراق خواهند شد و از سوی دیگر بستر را برای شکل گیری برخی از حساسیت‌ها ایجاد نخواهند کرد. چون که این نیروها هیچ گاه فراموش نخواهند کرد که چگونه ایالات متحده آمریکا حمایت همه جانبه ای را از نیروهای تروریستی داعش در تجاوز به خاک عراق داشتند. روابط و مناسبات نزدیک نیروهای نظامی آمریکایی با این گروه‌های تروریستی موجب شده است تا احتیاط بسیار زیادی در نیروهای نظامی عراقی نسبت به نیروهای نظامی آمریکایی وجود داشته باشد. از این رو من معتقدم که اکنون باید همه ساختار عراق از پارلمان تا دولت، ارتش، نیروهای نظامی و از همه مهمتر آحاد مردم این کشور در سایه یک اتحاد و هماهنگی کامل، شرایط را به گونه ای پیش ببرند که در عین این که شرایط برای آمریکایی ها در خصوص استفاده از خاک عراق برای زیر نظر گرفتن ایران یا هر کشور دیگری وجود نداشته باشد، وضعیت را هم طوری مدیریت کنند که عراق با برخی مسائل و تنش ها هم روبه رو نشود. در این راستا نباید تلاش های برخی جریانات مانند بازماندگان حزب بعث و طرفداران اندیشه های تندرو که مخالف ایران هستند را هم از نظر دور داشت که برنامه‌ریزی‌هایی را برای ایجاد دو دستگی ها در عراق داشته و خواهند داشت.
نظر شما :