اختلافات عربی سدی دربرابر ناتوی عربی

دیپلماسی ایرانی: «تامر الرفاعی»، سخنگوی نظامی دولت مصر، در بیانیه‌ای رسمی که در 7 نوامبر 2018 منتشر شد خبر داد که رئیس ستاد جنگ نیروهای مسلح مصر از نیروهای «درع العرب» که در «پایگاه نظامی محمد نجیب» درحال آموزشند بازدید کرده است. دوره آموزش این نیروها از 3 نوامبر آغاز شده و در 16 نوامبر پایان یافته است.

وزارت دفاع مصر پیش‌تر در 31 اکتبر 2018 اعلام کرده بود که عناصری از نیروهای زمینی و دریایی و هوایی و نیروهای ویژه عربستان و امارات و کویت و بحرین و اردن برای شرکت در این دوره آموزشی وارد خاک مصر شده‌اند. مراکش و لبنان نیز با عنوان ناظر در این دوره حضور دارند. در بیانیه وزارت دفاع مصر آمده که آموزش این نیروها «درچارچوب رویارویی با چالش‌های مشترک و حمایت از تلاش‌ها برای امنیت و ثبات در منطقه» است.

«صفوت الزیات»، کارشناس نظامی، تأکید کرد که منطقه عربی دچار نوعی اضطراب شده و شاهد این مدعا افزایش شمار مانورهای نظامی مشترک در کشورهای عربی و کشورهای حاشیه خلیج فارس است. او به «المانتیور» گفت: «این مانورهای نیروهای درع العرب در میانه نگرانی از درگیری‌های مسلحانه در منطقه است به‌خصوص که اوضاع فاجعه‌باری را در یمن و سوریه و لیبی شاهدیم».

او بعید دانست که موضوع تشکیل پیمان نظامی میان کشورهای عربی در آینده نزدیک تحقق یابد، زیرا اختلافات میان برخی کشورهای عربی بسیار شدید است. او با اشاره به عدم حضور نیروهای قطر و عمان در مانور فعلی تأکید کرد که اختلافات چنان شدید است که مانع تشکیل پیمان نظامی میان این کشورها می‌شود. او افزود: «حتا نگرانی از نفوذ ایران هم باعث نشده که کشورهای عربی تبدیل به یک جناح واحد شوند، ما تجربه ائتلاف نظامی اسلامی را داریم که پیش‌تر عربستان سعودی آن را اعلام کرد و پیش از آنکه آغاز به کار کند شکست خورد و هیچ تأثیر عملی‌ای نداشت».

«محمد بن سلمان» در دسامبر 2015 تشکیل ائتلاف نظامی اسلامی برای مبارزه با تروریسم و تندروی را اعلام کرد.

در 27 ژوئیه 2018، خبرگزاری رویترز به نقل از منابعی در کاخ سفید خبر داد که «دونالد ترامپ»، رئیس جمهوری امریکا، می‌کوشد که ایده تشکیل «ناتوی عربی» را برای محدود کردن نفوذ ایران در منطقه احیا کند.

صفوت الزیات معتقد است که پیشنهاد رئیس جمهوری امریکا درباره تشکیل پیمان امنیتی در خاورمیانه برای حفظ ثبات منطقه، پیشنهادی بلندپروازانه است و اوضاع منطقه اجازه عملی شدن آن را نمی‌دهد. به نظر الزیات، واشنگتن تمرکز خود را بر جلوگیری از نفوذ ایران قرار داده است اما کشورهای عربی در نگاه به ایران و سیاست‌هایش همسو نیستند. مصر و اردن درباره افزایش نفوذ ایران در منطقه نگرانی‌هایی دارند اما نه به شدت عربستان و امارات و بحرین. کویت و قطر و عمان نیز با ایران روابط دوستانه‌ای دارند. برای همین نمی‌توان از اجماع عربی علیه ایران سخن گفت.

به نظر الزیات، «شاید عربستان اجازه دهد که مصر به پیمانی نظامی با عربستان وارد بشود، اما حاضر نیست مصر را وارد شورای همکاری خلیج فارس کند».

او افزود که لازمه تشکیل یک پیمان امنیتی توافق برسر تهدیدها و ساختار فرماندهی نظامی و ستاد عملیات است و بر سر هیچ یک از اینها میان کشورهای عربی توافق نظر وجود ندارد. ضمن اینکه سیاست کشورهای عربی با یکدیگر اختلافات شدیدی دارد.

«تامر الشهاوی»، عضو کمیسیون دفاع و امنیت ملی در مجلس نمایندگان مصر، گفت که تشکیل نیروهای مشترک عربی چیزی است که مصر سال‌ها پیش به دنبال آن بود و ضرورت حمایت از جهان عرب موضوعی است که کسی بر سر آن بحث ندارد، اما در شرایط کنونی برخی کشورهای عربی اراده سیاسی لازم برای تشکیل این نیروها را ندارند. او به المانیتور گفت: «بسیاری از پرونده‌ها در منطقه عربی هست که در هم تنیده و پیچیده شده است و پیش از تشکیل نیروهای نظامی مشترک باید تکلیف این پرونده‌ها روشن شود».

الشهاوی که پیش‌تر خود افسری در بخش اطلاعات جنگ بود گفت تا وقتی که توافق عربی آشکاری درکار نباشد همکاری نظامی میان مصر و کشورهای عربی درکار نخواهد بود. «مثلاً باید همه بر سر بحران سوریه و چگونگی حل مسئله فلسطین با یکدیگر توافقی دست‌کم اولیه داشته باشند، مصر سوریه را امتداد امنیت ملی خود می‌داند، اما برای عربستان یمن است که اولویت امنیتی دارد. سران مصر می‌کوشند که نزاع‌ها در منطقه را در سطح سیاسی نگه دارند اما ممکن است عربستان سعودی دخالت نظامی را ترجیح دهد».

او گفت که دوره‌های آموزشی و مانورهای نیروهای درع العرب در حد تمرینات نظامی است و افزود که اگر نمی‌توانیم پیمان امنیتی تشکیل دهیم دست‌کم به لحاظ نظامی حداقلی از آمادگی را داشته باشیم.

الشهاوی افزود که اسرائیل خود را هم‌پیمان استراتژیک کشورهای عربی دربرابر «خطر ایران» جا می زند و کشورهای حاشیه خلیج فارس و مصر و اسرائیل همکاری‌های تنگاتنگی برای رویارویی با ایران دارند و از هرگونه کمکی برای محدود کردن نفوذ ایران استقبال می‌کنند.

«سعید اللاوندی»، استاد روابط بین الملل، به «المانیتور» گفت: «در شرایط کنونی عملی شدن ایده ایجاد پیمان نظامی بسیار دشوار خواهد بود». او گفت که شاید برخی کشورهای عربی (مصر، عربستان، امارات، بحرین، اردن) یک پیمان کوچک امنیتی درباره یک موضوع خاص آغاز کنند و بعد اگر این پیمان موفق از آب درآمد آن را گسترش دهند.

تلاش المانیتور برای توضیح خواستن از سخنگوی نظامی دولت مصر در این موضوع بی نتیجه ماند.

در سال 2015، فرماندهان ستادهای مشترک ارتش‌های کشورهای عربی نشستی برای بررسی تشکیل نیروهای نظامی مشترک برگزار کردند که بی نتیجه ماند.

«عبدالفتاح السیسی»، رئیس جمهور مصر، در 6 نوامبر 2018، در نشست جوانان در شرم الشیخ تأکید کرد که اگر امنیت خلیج فارس به خطر افتد نیروهای مسلح مصر وارد عمل خواهند شد.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/11