اگر رفتار ایران تغییر کند، دلیلش ترامپ است

نویسنده: پل پیلار

دیپلماسی ایرانی: مخالفت با توافق هسته ای ایران، که با نام برنامه جامع اقدام مشترک یا برجام شناخته می شود، همیشه با استدلال های خلاف واقعیت توام بوده است. باید خاطر نشان کرد که اگر برجام دور انداخته شود، به معنای برداشته شدن یک سری از محدوددیت های ایران و باز شدن مجدد راه برای ساخت سلاح هسته ای از سوی کشوری است که خود مخالفان تا این حد ادعا می کنند خطر جدی برای منطقه محسوب می شود. این امر بازتاب بی منطق بودن اساس موضع مخالفان است. منبع اصلی مخالفت این گروه ها، به ندرت شرایط قرارداد بوده یا به دلیل مسائل هسته ای موجود است. بلکه دلیل اصلی این امر، بیش تر آن دسته از دولت های خاورمیانه را شامل می شود که برای تلاش در راستای منزوی نگه داشتن ایران، دلایل دیگری دارندچ و همچنین عناصری در داخل ایالات متحده که قصد دارند وعده های انتخاباتی ترامپ را محقق کرده و اهمیتی به دور انداختن دستاوردهای دولت قبل نمی دهند.

با این وجود باید چند نکته را در این راستا یادآور شد. نکته اول اینکه افرادی که در خصوص پایدار نبودن این قرارداد و انقضای آن طی 10 یا 15 سال ابراز نگرانی می کنند، باید در نظر داشته باشند که اگر برجام لغو شود، یا اگر از همان ابتدا این مذاکرات صورت نمی گرفت، محدودیت هایی که قرار است پس از گذشت این مدت زمانی برداشته شود، به طور کل وجود نداشت و دست ایران کاملا باز بود.

نکته دومی که باید در نظر گرفت این مسئله است که برخی از مفاد قرارداد که به طور مستقیم مربوط به ساخت سلاح های هسته ای است، تاریخ اعتبار بیشتری داشته، یا به طور کل منقضی نمی شود.

معاهدات و قراردادهای بین المللی معمولا غیرقابل برگشت و ابطال ناپذیر نیستند. هیچ دولتی زیر بار تعهدی که همسو با تغییرات دنیای بین الملل طی سالهای متمادی نباشد، نمی رود. اکثر معاهدات و موافقتنامه های بین المللی محدودیت های زمانی مشخص ویا شرایط خروج دارند که اجازه می دهند یک دولت، معمولا پس از گذشت چند ماه، و رسیدن به موفقیت های عمده، از آن عقب نشینی کند. برجام نیز از این ساختار، مستثنی نیست.

ایران و گروه 5+1 معامله ای را به امضا رساندند که بر اساس آن ایران موافقت کرد در مقابل برداشته شدن برخی تحریم های اقتصادی، فعالیت های هسته ای خود را محدودتر کرده و اجازه بازرسی از نیروگاه های خود را صادر کند. طرفین این معامله به طور مداوم به بررسی و محاسبه شرایط این مذاکرات خواهند پرداخت و تا زمانی که این قرارداد برایشان سودمند باشد به آن ادامه خواهند داد. اگر به هر دلیل، تغییری در محاسبات به وجود آید، احتمال دارد شرایط مذکور لغو شود.

دونالد ترامپ که مهم ترین مخالف برجام است، در حال حاضر که تنها چند سال از به اجرا درآمدن این قرارداد می گذرد، اعلام کرده مفاد برجام با منافع ایالات متحده همسو نیست و با وجود تعهدات کشورش که در متن برجام آمده و از سوی خود این کشور امضا شده است، قصد دارد از آن عقب نشینی کند. اما نحوه برخورد آمریکا با این موضوع، نشانگر عدم صداقت آن است. نحوه بررسی قراداد از سوی مخالفان، غیرقابل دستیابی است؛ چرا که آنها معتقدند تمام منافع در هر زمینه، باید مختص آمریکا باشد.

با توجه به استدلال ها مبنی بر شرایط ابطال قرارداد، مخالفان برجام ادعا می کنند ایران با داشتن استراتژی درازمدت و فریبکارانه، گروه 5+1 را وادار به تن دادن به توافقنامه ای کرده است که محدودیت زمانی دارد و پس از منقضی شدن، ایران به سرعت بمب هسته ای خواهد ساخت. نه تنها هیچ شاهدی برای این ادعا وجود ندارد، بلکه اگر مقامات ایران معتقد بودند ساختن بمب هسته ای مسئله ای با اهمیت تر از انزوای اقتصادی و سیاسی کشور است، امضای توافقنامه ای که در مقابل برداشتن تحریم ها، باعث ایجاد محدودیت 10 تا 15 ساله در برنامه هسته ای کشور شده و سپس موافقت با از بین بردن و غیرفعال کردن بخش بزرگی برنامه هسته ای، و تن دادن به بازرسی های سرزده بازرسان آژانس به امید اینکه پس از انقضای آن و ایجاد وقفه طولانی در برنامه هسته ای بتوانند به بمب هسته ای دست یابند، شیوه ای بسیار عجیب برای اجرای چنین استراتژی است. اگر قرار باشد ایران در آینده به سلاح هسته ای دست پیدا کند، دلیلش چنین تفکر بی منطقی نیست، بلکه به خاطر نحوه رفتار امروز آمریکا، زیر پا گذاشتن تعهدات، و لغو یکجانبه برجام، خواهد بود.

منبع : نشنال اینترست/ ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 33