چرا آمریکا نباید توافق هسته‌ای را برهم بزند؟

دیپلماسی ایرانی: زمان در گذر است و دونالد ترامپ می بایست در خصوص توافق هسته ای با ایران که در سال 2015 امضا شد تصمیم گیری کند. تا قبل از 17 مه پرزیدنت ترامپ می بایست تصمیم بگیرد که آیا می خواهد تعلیق تحریم ها علیه ایران که توسط باراک اوباما – به عنوان پاداشی برای محدود شدن برنامه هسته ای ایران – صورت گرفت را ادامه دهد یا خیر. اگر آقای ترامپ سعه صدر به خرج ندهد تحریم ها فورا بر می گردد و دیگر امضاکنندگان توافق، به ایالات متحده به چشم یک کشور متخاصم نگاه خواهند کرد. تا زمانی که ایران به شکلی علنی توافق را نقض نکند آن ها از چنین تصمیمی حمایت نمی کنند. در این صورت ایران احتمالا به آرامی برنامه هسته ای اش را از سر خواهد گرفت که پیامدی وحشتناک محسوب خواهد شد.

برنامه جامع اقدام مشترک، توافق میان ایران و غرب، ایران را ملزم کرده تا بیشتر سانتریفیوژهای غنی سازی اورانیوم را از کار بیندازد و رآکتور هسته ای خود در اراک را از نو طراحی کند تا پلوتونیوم کمتری تولید شود. پیش از برجام، ایران تنها چند ماه با توانایی ساخت یک بمب هسته ای فاصله داشت که حالا به چند سال رسیده است.

حرف های آقای ترامپ حکایت از این دارد که قطعنامه همین حالا مرده است. آنچه که آقای اوباما یکی از بزرگترین دستاوردهای سیاست خارجی خود می دانست، از سوی سلف او "یکی از بدترین توافق هایی که تاکنون دیده" نامگذاری شده است.

هرچند واقعیت مبهم تر از این ها است. رکس تیلرسون وزیر خارجه آمریکا در 18 آوریل نامه ای به کنگره ارسال و اعلام کرد که ایران به شرایط توافق پایبند مانده است، قضاوتی که جیمز متیس وزیر دفاع در جریان سفرش به اسرائیل، دشمن قسم خورده ایران، آن را تایید کرد. سازگاری ایران با توافق خبر خوب است، اما، به طور عجیبی، وب سایت وزارت خارجه آن را در زیر تیتر اصلی پنهان ساخت:" ایران به حمایت از تروریسم ادامه می دهد." سپس توافق را ناقص خواند، آقای تیلرسون گفته است شورای امنیت ملی یک بررسی 90 روزه انجام می دهد تا برای حفظ تعلیق تحریم ها تصمیم گیری کند. ترامپ مدعی است که ایران "روح توافق را نقض کرده است." وی در پاسخ به این سوال که آیا آمریکا به توافق پایبند خواهد ماند گفته است: "ممکن است نباشیم."

آقای تیلرسون شکوه از این دارد که توافق هسته ای صرفا تبدیل شدن ایران به قدرت هسته ای را به تاخیر می اندازد و فعالیت های ایران در منطقه بی حد و مرز است. او درست می گوید. با این حال توافق عمدا برنامه هسته ای را از امنیت منطقه جدا کرد چرا که هم ارز کردن این دو باعث می شد مذاکرات به بن بست برسد. برخی از مقررات توافق، همچون بازدید کاملا سرزده بازرسان بین المللی از فعالیت های هسته ای ایران دائمی است. به جز این ها، راه حل جایگزین جنگ است.

منتقدان همچنین حق دارند بگویند این ایده که ایران در گذر زمان میانه رو می شود خوش بینانه است. اما این نظریه که توافق را پاره کنیم با این امید که به ترتیبی چیز بهتری نصیبمان شود هم خوش بینانه است. آقای ترامپ شاید در این خیال است که با سرسخت نشان دادن خود می تواند موجب پیشرفت توافق شود. اما این بازی خطرناکی است. انتخابات ریاست جمهوری ایران در روز 17 مه برگزار خواهد شد. اگر آقای ترامپ تردید کند، شانس پیروزی کاندیدای تندرو به شدت افزایش پیدا می کند. جمهوری خواهان در کنگره نیز به دنبال اعمال تحریم های تازه هستند. اگر تندروها در ایران و آمریکا همزمان در قدرت باشند، سرنوشت توافق در هم پیچیده خواهد شد.

اگر ترامپ از تعلیق تحریم ها سرباز زند همچنین سیاست خارجی آمریکا در آسیا را نیز تضعیف خواهد کرد. آقای تیلرسون توافق با ایران را با شکست ها در گذشته برای متوقف کردن برنامه هسته ای کره شمالی مقایسه کرده است. در حقیقت، برجام، بازتابنده درس هایی است که از ناکامی مطرح شدن درخواست هایی با جزئیات بیش از حد گرفته شده بود. اگر آمریکا با دستپاچگی توافق را پاره کند، آن هم در شرایطی که ایران به آن پایبند مانده، هرگونه شانس برای توافق با کره شمالی از بین می رود.

منبع: اکونومیست / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی/۳۳