اژدهای فساد در انتظار کمک های خارجی است

دیپلماسی ایرانی: «روز سرنوشت ساز برای آینده افغانستان» این عنوانی است که اغلب رسانه های افغانستان برای روز پایانی نشست جهانی بروکسل به کار برده اند. پنجم اکتبر (چهارشنبه) روزی است که نشست بروکسل برای تعیین میزان کمک های جامعه جهانی به بخش غیرنظامی دولت افغانستان، تصمیمش را اعلام کرد و قرارداد 200 میلیون یوروی کمک های اتحادیه اروپا به افغانستان امضا شد.

این نشست از چند جهت برای افغانستان و جامعه بین المللی، اهمیت نمادین و استراتژیک داشت. روزنامه هشت صبح افغانستان در این باره می نویسد: «حکومت افغانستان دیگر نمی توانست بدون برآورده کردن پیش شرط های جامعه جهانی همانند دهه اولِ پس از سقوط طالبان، کمک های مالی بین المللی را به دست آورد. از این رو دولتمردان افغان از ماه ها پیش خود را برای این نشست آماده می کردند. گذشته از اختلافات سیاسی دولت وحدت ملی، شرایط امنیتی افغانستان وخیم ارزیابی می شود و وضعیت اقتصادی نیز در شکننده ترین حالت ممکن قرار دارد. ارزش افغانی، واحد پول افغانستان، سقوط کرده و بازار ارز نوسان های غیر قابل پیش بینی را تجربه می کند. تاجران افغان در چند سال گذشته سرمایه های خود را به دلیل نگرانی از شرایط پس از ۲۰۱۴، از کشور خارج کرده اند. اقتصاد با رکود جدی مواجه است و فساد اداری که یکی از چالش های کلان دولت افغانستان در 15 سال گذشته بوده، وضعیت اقتصادی مردم را بدتر کرده است. با این حال آن چه رهبران غربی را مجاب کرده تا به کمک های خود برای چهار سال آینده (تا 2020) ادامه دهند عزم جدی دولت و گام های اولیه دولتمردان برای عمل به تعهدات گذشته است.»

فساد و تعهد دولت افغانستان

اما تمام تحلیلگران افغانستان چنین نگاه خوش بینانه ای به عملکرد دولت وحدت ملی، به ویژه در زمینه مبارزه با فساد، ندارند. احمد ولی مسعود، سفیر سابق افغانستان در بریتانیا و احمد شاه مسعود، در روزنامه ماندگار می نویسد: «نشست بروکسل در شرایطی برگزار می شود که افغانستان همچنان در چنبرۀ فساد قدرت، ساختارهای فسادپرور نظام و فسادهای کلان و سیستماتیک دولتمردان دست و پا می زند. فسادهایی که در تمام این 15 سال بدنه نظام را کاملا فرسوده، جامعه را آلوده و بحران را مزمن کرده است. ماهیت و سرچشمه این همه فسادها در قاعده بازی سیاست و قدرت در افغانستان نهفته است؛ باری که از اول کج گذاشته شد و جز ناکامی های تاریخی، بی عدالتی، کشمکش، بحران ها و بی ثباتی، حاصلی نداشته و هرگز نخواهد داشت.»

برادر احمد شاه مسعود در این یادداشت تاکید دارد که کمک های جهانی باید به تغییر ساختار نظام فسادپرور ریاستی در یک بازه زمانی مشخص محدود شود، در غیر این صورت اژدهای فساد دولتی مانند همیشه این کمک های خارجی را هم خواهید بلعید. ولی مسعود با اطمینان پیش بینی می کند که این کمک ها بدون تعهد متقابل برای تغییر نوع نظام اداری ـ سیاسی در افغانستان، بیش از پیش به فساد سیاسی، فساد اقتصادی و فساد قدرت دامن خواهد زد. سفیر سابق افغانستان در بریتانیا می نویسد: «یک قدم عقب نشینی، غفلت، ندانم کاری، معامله گری و هر بهانه و ملاحظه دیگر در راستای تطبیق توافقنامه و تغییر سیستم سیاسی، خیانت نابخشودنی و تاریخی به سرنوشت میلیون ها انسان و آینده افغانستان است که تاوان آن بسیار سنگین خواهد بود.»

طالبان، امنیت، قندوز، بروکسل

قرار بود در بروکسل درباره کمک های مالی به افغانستان تصمیم گرفته شود اما آن چه هدف اصلی این نشست را تحت تاثیر قرار داد حمله گسترده طالبان به قندوز در سالگرد سقوط این شهر بود. برخی کارشناسان افغان معتقدند که طالبان با علم به این که این حمله می تواند تحولات بروکسل را تحت تاثیر قرار دهد دست به این اقدام زدند. روزنامه افغانستان دیلی می نویسد: «طالبان با برنامه از پیش تعیین شده در تلاش بودند که در روزهای برگزاری کنفرانس ناامنی را در افغانستان تشدید کنند تا این ناامنی ها بر تصمیم گیری های جامعه جهانی سایه افکند و نوعی چالش برای رهبران دولت وحدت ملی ایجاد کند. هرچند که در این کنفرانس درباره مسایل امنیتی بحث نشد و تمرکز روی مسایلی چون مبارزه با فساد اداری، اصلاح نظام انتخاباتی، توسعه ملی برای نزدیک شدن به خودکفایی و حقوق بشر بود، اما ناامنی و تشدید حملات طالبان توانست تاحدی کارکردهای دولت وحدت ملی را زیر سئوال ببرد، چرا که بدون تامین امنیت، نه برگزاری انتخابات ممکن است، نه توسعه زیربنا و نه بهبود وضعیت حقوق بشر. همچنین ناامنی نقش مهمی در افزایش فساد اداری دارد و می تواند مبارزه با آن را تضعیف می کند.»

خبرگزاری افق نیز می نویسد: «دو سالگی دولت وحدت ملی توام با شکست های پی در پی نظامی در شمال و جنوب کشور بوده است. سقوط قندوز و نقاط مهمی در هلمند، پایداری نظام سیاسی را بیش از هر زمانی دیگری باورناپذیر کرده است. دقیقا، سال گذشته در اوایل همین ماه، طالبان در قندوز عرض اندام کردند و برای مدتی قدرت و حاکمیت را در این شهر به دست گرفتند. این سناریو، مجددا در سالگرد سقوط قندوز، این بار در آستانه نشست جهانی بروکسل، تکرار شد. سقوط قندوز در آستانه نشست بروکسل شکستی به معنی کامل کلمه بود. این سقوط در چنین روز سرنوشت سازی تلنگری به دولت افغانستان و حامیان غربی آن به شمار می رود.»

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 30