اوباما هم با آمریکایی ها صادق نبوده است

نویسنده: هانا گیس

دیپلماسی ایرانی: همین طور که باراک اوباما، رییس جمهوری آمریکا، به روزهای پایانی زمامداری خود نزدیک می شود، جو بایدن، معاون اول او، "تور سخنرانی" خود را آغاز کرده است.

معاون اول رییس جمهوری آمریکا هفته گذشته در شورای روابط خارجی درباره میراث سیاست خارجی دولت صحبت کرد. این سخنرانی حاوی برخی شگفتی ها بود. بایدن در صحبت های خود از اصطلاحی استفاده کرد که در روزهای سناتوری خود درباره جنگ عراق استفاده کرده بود. او با اشاره به خودداری دولت آمریکا در استفاده از نظامی به طور گسترده، گفت که هیچ سیاست خارجی نمی تواند بدون رضایت آگاهانه مردم آمریکا پایدار بماند. 

بایدن در سال های گذشته بارها از «رضایت آگاهانه» استفاده کرده و می توان گفت که این عبارت به ترجیع بند سخنرانی های او تبدیل شده است. ریشه این عبارت به روزهای پیش از سال های اوباما و پس از حمله ایالات متحده به عراق بازمی گردد. معاون اول امروز اوباما در سال 2003 در نشستی در اندیشکده بروکینگز که با موضوع سیاست ایالات متحده در عراق برگزار شده بود، گفت: «یک سال پیش گفتم و دوباره می گویم، هیچ سیاستی در این کشور بدون رضایت آگاهانه مردم آمریکا نمی تواند پایدار بماند. فکر می کنم که ما این عبرت را از جنگ ویتنام گرفته ایم اما در عراق از آن استفاده نکردیم.» 

این عبارت "رضایت آگاهانه" به جزء اصلی رویکرد ویژه بایدن درباره جنگ عراق تبدیل شده است. همین یک ماه پیش بود که او بار دیگر این عبارت را درباره اقدامات ایالات متحده برای بازسازی عراق استفاده کرد. بایدن با اشاره به این که ثبات عراق نیازمند سرمایه گذاری بلندمدت ایالات متحده است، گفت: «زمان آن فرا رسیده که رییس جمهور با مردم آمریکا صادق باشد چرا که رضایت آگاهانه ضروری مردم آمریکا ضروری است و همین مساله باعث شد که آمریکایی ها برای موفقیت فرصت کافی را در اختیار رییس جمهور قرار دهند.»

بایدن در سال 2007 نیز گفته بود که ایجاد اجماع از طریق آگاهی دادن به افکار عمومی آمریکا (بخوانید رضایت آگاهانه) برای یافتن راهی به‎منظور پیشبرد سیاست های آمریکا در کشور جنگزده عراق ضروری است.

با در نظر گرفتن این که اوباما، حداقل در چند سال اخیر، به طور مداوم از مخالفت خود با جنگ ناموفق دولت جورج بوش در عراق حمایت کرده است، هیچ جای تعجبی نیست که عبارت "رضایت آگاهانه" جو بایدن در هفت سال و اندی گذشته مورد توجه قرار گرفته است. اما در عصر هواپیماهای بدون سرنشین، افزایش وابستگی های استراتژیک در عملیات نیروهای ویژه یا مذاکرات مخفیانه تجاری استفاده تبلیغی از این عبارت "رضایت آگاهانه" چه معنایی می تواند داشته باشد؟   

در بُعد تئوری، از نظر جو بایدن رضایت مردمی سنگ بستر هر حکومت مرکزی است که نمایندگی مردم را دارد. با این حال "مطلع بودن" مردم مفهوم نسبتا جدیدی است که پس از دولت جورج بوش در فضای سیاسی آمریکا رایج شده، به طوری که دولت اوباما با وعده شفافیت بیشتر روی کار آمد. همان طور که در قانون آزادی اطلاعات آمده، تمام آژانس های دولتی باید رویکردی را همسو با افشاگری اتخاذ کنند، رویکردی که به نوعی طلیعه دار عصر جدید از "دولت باز" است. (دولت باز یک دکترین حکمرانی است که بیان می دارد، شهروندان حق دسترسی به مدارک و رویه های دولتی را دارند تا بتوانند بر بخش عمومی نظارت داشته باشند.)

با وجود داستان ها و روایات مبنی بر شفافیت تاریخی دولت باراک اوباما، گروه ها و سازمان های مختلفی با همکاری منصفانه مخالفان تلاش کرده اند تا واقعیت را همان گونه که هست نشان دهند. در دولت اوباما هم خبرنگاران همچنان از عدم دسترسی به کاخ سفید و کیفیت کنفرانس های مطبوعاتی گله مند بودند. دولت اوباما حتی کمپینی را برای مقابله با افشاگران به راه انداخت.

اما مشکل بزرگتر دولت اوباما مربوط به قلمرو پنهان دستگاه های مرتبط با امنیت ملی است. اگرچه برخی از فعالیت های مخفیانه تر دولت در سال های اخیر کمتر شده، (مانند حملات هواپیماهای بدون سرنشین در پاکستان) اما کارنامه فعالیت های دولت در این حوزه در مجموع بهبودی نداشته است. اوباما تنها در سال پایانی ریاست جمهوری خود (بدون این که افکار عمومی را مطلع کند) قدرت نهادهای نظارتی را بیشتر کرده، ائتلاف نظامی به رهبری عربستان در یمن را تقویت کرده، و عملیات محرمانه در سوریه و عراق را گسترش داده است. حتی تلاش او برای شفاف سازی درباره تلفات غیرنظامیان در جریان حملات هواپیماهای بدون سرنشین آمریکایی، اگر نگوییم کاملا نادرست اما اقدامی نصفه و نیمه و ناتمام بود.

در این میان ترجیع بند سخنان جو بایدن مبنی بر "رضایت آگاهانه" شکاف کهنه ایدئولوژیک میان شعارهای بلندپروازانه باراک اوباما و واقعیات زندگی جهان پس از 11 سپتامبر را نشان می دهد. بایدن در شرایطی استفاده از این عبارت را دوباره آغاز کرده که ایالات متحده به صورت خودخواسته در عراق، افغانستان و به صورت مبهم تری با تروریسم در جنگ است. خروج ایالت متحده از عراق و اعلامیه اوباما در سال 2013 مبنی بر اینکه جنگ با تروریسم به طور رسمی به پایان رسیده، هردو، لفاظی های سیاسی بودند. درگیری های نظامی که دولت بوش به پا کرده بود به قدری گسترده بودند که نقل محافل عمومی در ایالات متحده شوند. اما دولت اوباما با اجتناب از کسب رضایت عمومی، اطلاع رسانی به مردم یا روش های دیگر از ایجاد چنین مباحثی در سطح جامعه آمریکا جلوگیری کرده است.

منبع: لوب لاگ/ تحریریه دیپلماسی ایرانی /30