اسلام آباد به دنبال ایجاد توازن در رابطه با تهران و ریاض است

دیپلماسی ایرانی: پیرمحمد ملازهی کارشناس مسایل پاکستان در نشست در نشست " نگاهی به همکاری های سیاسی _ امنیتی پاکستان و عربستان " که در محل سایت دیپلماسی ایرانی برگزار شد، به بررسی فتارهای سیاسی دو حزب مردم و مسلم و همچنین ارتش در مناسبات منطقه ای میان ایران و عربستان پرداخته است. متن سخنان او به شرح زیر است:

نگاه  حزب مردم نسبت به مسایل منطقه ای و مناسباتش با ایران و عربستان سعودی تا حدی متفاوت از نگاه حزب مسلم است. حزب مسلم به دلیل شخصیت نواز که مدت ها درعربستان سعودی بوده و با واسطه عربستان هم بعد از کودتای مشرف از زندان آزاد شد، نسبت به عربستان مثبت تر است. در مقابل  نگاه حزب مردم به ایران مثبت تر است. وقتی به سیاست ها و جناح بندی های دورن حزبی پاکستان نگاه می کنیم، تفاوت هایی میان این دو حزب وجود دارد. جناح دیگر ارتش بوده که تعیین کننده قدرت در پاکستان است. ارتش پاکستان سیاست استراتژیکی تحت عنوان سیاست جهادی دارد. در این سیاست جهادی، ارتش نگاهی هم به عربستان، هم ایران، هم هند و هم افغانستان دارد اما نگاهش به طرف عربستان می چربد. حقیقت این است نگاهی که  ارتش پاکستان تحت عنوان سیاست استراتژیک برای خود تعریف کرده در شرایط موجود مقداری برای خود انها هم دردسرساز شده  است. نگاه پاکستان نسبت به هند، افغانستان و ایران به دلیل اینکه مرکز تشیع به حساب می آید، ویژه است. البته  این بدان معنا نیست که پاکستان معادلات منطقه ای ایران را کاملا نادیده می گیرد. حزب نواز شریف به دنبال آن است که توازنی در مناسبات منطقه ای ایجاد و به نوعی با ایران و عربستان رفتار کند که این احساس در ایران به وجود نیاید که پاکستان طرف عربستان است و همچنین عربستان احساس نکند که اسلام آباد به سمت تهران گرایش دارد. بنابراین واقعیت این است که رقابتی در سطح منطقه ای بین ایران و عربستان و هم بین پاکستان و ایران وجود دارد؛ به خصوص در ارتباط با افغانستان. پاکستان احساس می کند که پیشرفت سیاست های ایران در افغانستان پیش به زیان این کشور است. اگر از این زاویه  در تقسیم بندی داخلی نگاه شود به نظر می رسد شرایط به گونه ای است که سیاست های ارتش _ سیاست جهادی _ دچار خدشه شده و تردیدهایی در درون پاکستان به وجود آمده مبنی بر اینکه این سیاست موجب شده نوک پیکان رادیکالیزمی که در اهل سنت رشد کرده، به سمت پاکستان برگردد.

در اینجاست که ارتش دچار تردید است که آیا سیاست جهادی را ادامه دهد یا ندهد یا حداقل این سیاست را نسبت به قضایایی که در منطقه پیش می آید، تعدیل کند. نکته دیگر اینکه پاکستانی ها احساس می کنند رقابت خود در ارتباط با هند را باخته اند به این دلیل که هند هم  پیشرفت صنعتی و هم نظامی داشته و هم مناسباتش با دنیا به گونه ای است که ارتش پاکستان و بخش سیاسی اش احساس می کنند رقابت را به هند می بازد. بنابراین پاکستان برای جلوگیری از باخت باید تجدید نظری در سیاست هایش داشته باشد. فکر می کنم آقای نواز شریف در موقعیتی قرار گرفته که ارتش را مجبور  یا تشویق به تغییر در  سیاست های جهادی خود کند چرا که شرایط زمانی و منطقه ای تغییر کرده است. ارتش پاکستان حتی در حدی که سلاح هسته ای به عربستان بفروشد با این کشور همکاری داشته است. عربستان سعودی از قبل ارتباطات نزدیکی داشته و به صنایع تسلیحاتی و هسته ای پاکستان کمک کرده ولی این بدان معنا نیست که پاکستانی ها در شرایطی قرار داشته باشند که بتوانند همکاری را در سطح هسته ای با عربستان سعودی پیش ببرند. به نظرم مقداری در این قضیه تردیدهایی وجود دارد.

در مجموع رقابت هایی در منطقه وجود دارد و این رقابت هم به نظر من بالاتر از آن چیزی است که در ظاهر امر به نظر می آید. منابع منطقه ای قدرت دنبال این هستند که هر کدام به نوعی الگوی اسلامی مورد نظر خودشان را ارایه کنند. ایران به دنبال الگوی اسلامی مورد نظر خود و  پاکستان هم به دنبال ارایه الگوی مورد حمایت خود و  از سوی دیگر عربستان و ترکیه هم الگوی مدنظر خود را به شکل جداگانه دنبال می کنند. به نظر می آید اگر به این معادله نگاه کنیم، رقابت ها پیچیده تر از آن است که در ظاهر امر به نظر می آید. باید دید که آیا دیدگاه های عربستان به دیدگاه های پاکستان نسبت به ارایه الگوی قدرت اسلامی نزدیک تر است یا ایران؟