در آژانس چه خبر است؟

به گزارش ایرنا، علی اصغر سلطانیه نماینده دائم ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی به عنوان رییس شاخه وین جنبش عدم تعهد، سفیران کشورهای عضو این جنبش را در جریان آخرین تحولات مربوط به مذاکرات هسته ای ایران قرار داد.

جنبش عدم تعهد طی یک دهه گذشته چهل و چهار بیانیه در حمایت از حقوق هسته ای ایران تصویب کرده است.

ایران و آژانس اکنون بیش از یک سال است که درباره تدوین مدالیته ای که روشن کند تهران چگونه به پرسش های آژانس درباره موضوع PMD (ابعاد احتمالی نظامی) پاسخ دهد، در حال مذاکره هستند.

ایران، مدالیته 2007 را الگوی خوبی برای تدوین مدالیته جدید می داند.

طبق مدالیته یا برنامه عمل سال 2007 یا همان سند INFCIRC/711، شش مساله باقیمانده ˈآزمایشات پلوتونیومˈ، ˈسانتریفیوژهای پی یک و پی دوˈ، ˈمنشاء آلودگیˈ، ˈسند اورانیوم فلزیˈ ، ˈپلونیوم 110ˈ و ˈمعدن گچینˈ در تاریخ 2008 حل و فصل شد و مدیرکل قبلی آن را به شورای حکام گزارش کرد.

پیشنهاد تدوین مدالیته جدید برای نخستین بار توسط علی اکبر صالحی وزیر خارجه ایران مطرح شد.

صالحی تیرماه 1390 در سفر به وین و در دیدار با یوکیا آمانو پیشنهاد کرد که ˈاگر آژانس مدالیته اوت 2007 را کامل اعلام کند، آنگاه ایران آماده خواهد بود وارد مذاکره برای تدوین مدالیته جدیدی در مورد مطالعات ادعایی شود.ˈ

هرچند آمانو، مدالیته 2007 را کامل اعلام نکرد ولی جمهوری اسلامی ایران برای نشان دادن حسن نیت خود وارد مذاکراتی شد که هدف آن دستیابی به مدالیته جدید بود.

ˈهرمان ناکارتسˈ معاون پادمان مدیرکل آژانس که معمولا ریاست تیم مذاکره کننده این نهاد با تهران را برعهده دارد، یک ماه پس از سفر صالحی به وین، به دعوت جمهوری اسلامی در یک سفر پنج روزه از تاسیسات هسته ای ایران بازدید کرد.

ناکارتس در آن سفر همراه معاونین خود از نیروگاه اتمی بوشهر، تاسیسات غنی سازی نطنز و فردو، تاسیسات هسته ای اصفهان شامل کارخانه تولید میله های سوخت و نیز رآکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک و کارخانه تولید آب سنگین اراک بازدید کرد.

در آن سفر، جمهوری اسلامی برای نشان دادن حسن نظر خود در اقدامی بی سابقه حتی اجازه بازدید از سایت تحقیق و توسعه سانتریفیوژهای پیشرفته را نیز به معاون مدیرکل داد.

ناکارتس در آن سفر دو دستور کار مذاکراتی مهم داشت یک بحث درباره چگونگی اعمال ترتیبات پادمان در تاسیسات فردو و دیگری پیگیری موضوع مطالعات ادعایی.

وی بهمن ماه سال گذشته نیز به عنوان رییس تیم مذاکره کننده آژانس برای حضور در دور اول گفت وگوها سفر سه روزه ای به تهران داشت.

سه هفته پس از آن نیز، (اول اسفنده ماه 1390)، ناکارتس برای حضور در دور دوم گفت و گوهای ایران و آژانس سفری دو روزه به تهران انجام داد.

پس از آن، چند دور مذاکرات ایران و آژانس در وین برگزار شد تا اینکه اول خرداد ماه امسال آمانو سفری یک روزه به تهران داشت و ناکارتس نیز در این سفر حضور یافت.

مذاکرات ایران و آژانس برای دستیابی به مدالیته جدید در وین و تهران ادامه داشت، ولی از نشست قبلی شورای حکام در آذرماه این مذاکرات وارد مرحله جدیدی شد.

مدیرکل آژانس در نشست شورای حکام در وین تاکید کرد که این نهاد در پی توافق با ایران در مورد یک مدالیته برای حل و فصل موضوعات باقی مانده است.

آمانو با اشاره به اینکه آژانس قویا مصمم به گفت وگو با ایران است، تصریح کرد: فرصت حل و فصل دیپلماتیک موضوع هسته ای ایران فراهم شده است. همه ما باید از این زمان برای حل و فصل دیپلماتیک مساله استفاده کنیم.

در پی این اظهار نظر آمانو، هفتمین دور مذاکرات ایران و آژانس ماه گذشته در تهران برگزار شد که طرفین آن را خوب و درحال پیشرفت ارزیابی کردند.

ناکارتس که ریاست تیم هفت نفره آژانس در این دور از مذاکرات را برعهده داشت، هنگام بازگشت به وین نیز از پیشرفت در مذاکرات خبر داد.

وی که با خرسندی در جمع خبرنگاران سخن می گفت، با این تاکید که ˈانتظار داریم دیدگاه شکل یافته در مذاکرات را نهایی و بلافاصله اجرایی کنیمˈ، ابراز امیدواری کرد که مذاکرات آتی ایران و آژانس به تدوین مدالیته ای برای حل و فصل موضوع منجر شود.

تهران نیز دور هفتم مذاکرات ایران و آژانس را سازنده و در حال پیشرفت خواند.

بر اساس توافق طرفین، قرار شد دور هشتم مذاکرات 27 دی ماه در تهران برگزار شود که آخر دی ماه انجام شد، ولی باز هم توافق نهایی کردن مدالیته جدید عملی نشد.

هرچند ناکارتس هنگام بازگشت به وین اعلام کرد، مذاکرات آژانس با ایران ادامه می یابد، ولی در عین حال گفت که با توجه به برخی اختلاف نظرها در این دور گفت وگوها، نتوانستیم مدالیته جدید را نهایی کنیم.

یکی از اختلاف نظرهای اساسی ایران و آژانس بر سر ˈتحویل مدارک و اسناد درمورد ادعاهای مطرح شدهˈ است و ایران معتقد است که اگر کسی ادعایی دارد باید مدارک آن را تحویل دهد.

از دید تهران هرگونه مدالیته باید گام به گام باشد یعنی پس از خاتمه یک موضوع، به موضوع دیگر پرداخته شود.

ایران همچنین عقیده دارد که آژانس باید سقفی برای پرسش های خود قرار دهد و بپذیرد که اگر به تمامی پرسش ها پاسخ داده شد، سوال جدیدی مطرح نشود.

مساله بعدی این است که با توجه به اینکه همکاری در زمینه PMD(ابعاد احتمالی نظامی) نه طبق پادمان و نه حتی طبق پروتکل وظیفه ایران نیست، آژانس باید روشن کند که در ازای همکاری تهران چه پاسخ معادلی به جمهوری اسلامی خواهد داد.

موضوع بعدی مربوط به پارچین است. ایران در این زمینه معتقد است که چون موضوع تاسیسات نظامی پارچین فراتر از ان پی تی است تا زمانی که مدالیته جدید نهایی و امضا نشود، بازرسی از این محل ممکن نیست.

نکته دیگر اینکه ایران به پیشنهاد مسکو نیز به صراحت اعلام کرده است تنها زمانی به موضوع مربوط به ابعاد احتمالی نظامی پاسخ خواهد داد که کلیه تحریم های یکجانبه کشورهای غربی لغو شود.

در واقع تهران در پیشنهاد مسکو گفت وگو با آژانس را به مذاکرات با گروه 1+5 گره زده و اولی را منوط به دومی کرده است. بنابراین، در ازای همکاری ایران با آژانس، این گروه 1+5 است که باید خود را آماده واگذاری امتیاز کند.

به هر حال ، مهمترین اختلاف این است که آیا آژانس متعهد خواهد شد، پس از پایان شش موضوع مربوط به ادعای ابعاد احتمالی نظامی، موضوع را جمع کرده و از طرح مسائل جدید خودداری کند؟

اگر آژانس مایل به این کار نباشد در آن صورت پرسش این است که ایران در ازای چه دستاوردی باید وارد همکاری با آژانس در قبال حساس ترین موضوعات نظامی شود؟

برخی تحلیلگران می گویند در واقع این موضوع از اراده آژانس خارج است و این گروه 1+5 است که باید ضمانت های سیاسی لازم در این باره را فراهم کند.

به بیان آشکارتر، چون این مذاکرات سیاسی و نه حقوقی است بنابراین ایران باید امتیازات و ضمانت های لازم را در عرصه سیاسی از گروه 1+5 دریافت کند تا در قبال آن امتیاز بدهد.

برگزاری دور نهم مذاکرات تهران و آژانس طی هفته آینده می تواند در این زمینه تعیین کننده باشد.