
حفاظت از فرایند مذاکره جدید
عباس آخوندی در یادداشتی می نویسد: اکنون، مراقبت از نفسِ مذاکره به اندازه محتوای مذاکره دارای اهمیت است. باید رفتار بازیگرانی که مخالف توافق هستند زیر ذرهبین فعالان سیاسی و در ایران و جهان قرار گیرد.
ادامه مطلبعباس آخوندی در یادداشتی می نویسد: اکنون، مراقبت از نفسِ مذاکره به اندازه محتوای مذاکره دارای اهمیت است. باید رفتار بازیگرانی که مخالف توافق هستند زیر ذرهبین فعالان سیاسی و در ایران و جهان قرار گیرد.
ادامه مطلب. بر اساس گزارشها، فضای مذاکرات «نسبتاً مثبت» بوده و پیشرفتهایی در زمینه اصول و اهداف توافق احتمالی حاصل شده است. با این حال، انتظارات برای نتایج فوری یا خارقالعاده پایین است، زیرا اختلافات کلیدی همچنان پابرجاست.
ادامه مطلبدونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا و نویسنده کتاب «هنر معامله»، تاکنون موفقیت چندانی در انجام معاملات بزرگ نداشته است. روسیه پیشنهادهای او برای پایان جنگ اوکراین را رد کرده است. اسرائیل و حماس به تلاشهای او برای آتشبس در غزه بیاعتنایی کردهاند و چین نیز ظاهراً تمایلی به پایان دادن به جنگ تجاری که ترامپ آغاز کرد، ندارد. اما در مورد ایران، اوضاع ممکن است در حال بهبود باشد. مذاکرهکنندگان آمریکایی و ایرانی روز شنبه گذشته در عمان و همچنین در پایانهفته جاری برای گفتوگوی رو در رو درباره توقف برنامه هستهای ایران با یکدیگر ملاقات کردند. ترامپ که در دوره اول ریاستجمهوری خود از توافق هستهای سال ۲۰۱۵ خارج شد، اکنون در موقعیت مناسبی برای دستیابی به یک توافق پایدار قرار دارد.
ادامه مطلباردوان امیراصلانی می نویسد: ایران که تحت فشار شدید تحریمها قرار دارد، همچنین با مواردی مثل بحران اقتصادی بیسابقه، تورم بیرویه، کاهش ارزش تاریخی پول ملی و بیکاری گسترده که عمدتا جوانان کشور را تحت تأثیر قرار داده، مواجه است. جنگ در غزه، حملات اسرائیل به حزبالله و حملات هوایی اسرائیل به ایران در اکتبر ۲۰۲۴ در این خصوص قابل توجه است. ایران از این خطرات بزرگ آگاه است و به نظر میرسد آماده است تا برای رفع تحریمها تعاملاتی انجام بدهد.
ادامه مطلببا آغاز مذاکرات فنی در سطح کارشناسی از چهارشنبه ۲ اردیبهشت ۱۴۰۴، این فرایند وارد مرحلهای حیاتی شده است که میتواند مسیر نهایی مذاکرات را تعیین کند. به قول ضربالمثل انگلیسی، «The devil is in the details» (شیطان در جزئیات است)، تمرکز بر جزئیات اختلافی میان تهران و واشنگتن، از جمله سطح غنیسازی، دامنه بازرسیها، و مکانیسمهای رفع تحریمها و ... همگی نقش تعیینکنندهای در موفقیت یا شکست این گفتوگوها خواهد داشت.
ادامه مطلبکارشناسان معتقدند که مذاکرات مسقط میتواند زمینهساز توافقی موقت باشد، اما دستیابی به یک توافق جامع مشابه برجام در کوتاهمدت بعید است.
ادامه مطلبرضا معصومی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: سابقه نقض توافقات توسط آمریکا، بهویژه خروج یکجانبه از برجام در ۲۰۱۸، سایهای سنگین بر این مذاکرات انداخته است. این یادداشت با تحلیل مستند و عمیق، نشان میدهد که چگونه بدعهدیهای آمریکا، ایران را به مقاومتی استراتژیک واداشته و چرا این بازی دیپلماتیک، که نه به جنگ میانجامد و نه به صلح کامل، همچنان ادامه دارد.
ادامه مطلبصادق ملکی در یادداشتی برای دیپلماس ایرانی می نویسد: اگرچه ایران و آمریکا بارها مذاکرات پنهان و آشکار داشته اند اما فضای حاکم بر مذاکرات نشان از آن دارد که جنس مذاکرات امروز نه مدیریت بحران بلکه از جنس مدیریت حل بحران است.
ادامه مطلبپیمان صالحی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: هرچند این مذاکرات بهصورت غیرمستقیم بوده است، اما منابع نزدیک به دو طرف، از پیشرفت نسبی و احتمال تداوم آن خبر دادهاند. در این میان، سوال اصلی آن است که آیا آمریکا بهدنبال حلوفصل واقعی اختلافات است یا آنکه همچنان رویکرد مهار و کنترل جمهوری اسلامی را از مسیر گفتوگو دنبال میکند؟
ادامه مطلبسفر عراقچی به روسیه که با تقدیم پیام رهبر انقلاب، گفتوگوهای فشرده و هماهنگی در آستانه دور دوم مذاکرات همراه بود، میتواند مبین نوعی هماهنگسازی دیپلماتیک دوطرفه تهران و مسکو باشد.
ادامه مطلباگرچه گفته میشود سفر خالد بنسلمان پس از چهار ماه برنامهریزی صورت گرفت، اما از نظر زمانبندی، این حضور در مقطعی حساس انجام شد. همزمانی این سفر با دور دوم مذاکرات غیرمستقیم ایران و ایالات متحده که از امروز (شنبه) آغاز میشود، بر اهمیت آن افزوده است و پیامهایی روشن برای بازیگران بینالمللی، بهویژه واشنگتن، به همراه دارد. این رویداد میتواند نشانهای از تمایل عربستان به ایفای نقشی فعالتر در میانجیگری میان تهران و واشنگتن باشد. در پیوست نکته مذکور و بر اساس برخی گزارشها، در دیدارهای خالد بنسلمان با مقامات کشورمان، احتمال آمادگی عربستان برای میانجیگری در گفتوگوهای ایران و آمریکا مورد توجه قرار گرفته است. ریاض که پیشتر تجربه میزبانی نشست صلح اوکراین را دارد، میتواند از این ظرفیت برای تسهیل مذاکرات تهران و واشنگتن استفاده کرده و به این ترتیب وزن دیپلماتیک خود را در عرصه منطقهای و جهانی تقویت کند. این موضوع از آنرو اهمیت دارد که نتایج مذاکرات ایران و آمریکا، تأثیر مستقیمی بر سیاستهای امنیتی، دفاعی و دیپلماتیک عربستان و بهطور کلی خاورمیانه خواهد داشت.
ادامه مطلبسید کامران یگانگی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: عمان، با سابقهای درخشان در میانجیگری، بار دیگر بستری برای گفتوگو فراهم کرده است. اما آیا این مذاکرات به گشایشی تاریخی منجر خواهد شد یا در سایه بیاعتمادی و فشار حداکثری به بنبست میرسد؟
ادامه مطلبغلامرضا نظربلند در یادداشتی می نویسد: نخستین جلسه مذاکرات ایران و آمریکا راجع به موضوع هستهای و احیانا دیگر موضوعات در مسقط برگزار شد. این جلسه در حالی پایان یافت که دستکم تا آنجا که پیوست رسانهای دلالت میکند، متضمن رضایتمندی طرفین بوده است. اهمیت این امر در آن است که پیشتر، فضایی آکنده از بیاعتمادی، نااطمینانی و ابهام و ایهام بر کلیت امر سایه افکنده بود.
ادامه مطلبحسن صفرخانی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: اثر تباین تکنیکی است که در آن یک طرف مذاکرهکننده ابتدا با وعدههای جذاب، انتظارات مثبت یا فضاسازیهای رسانهای انتظارات بالایی در افکار عمومی ایجاد میکند و سپس با مطرح کردن خواستههای غیرمنتظره یا زیادهخواهانه، طرف مقابل را در یک موقعیت احساسی منفی که از خط پایه اولیه هم منفیتر است قرار میدهد. این روش طبق محاسبات آمریکا باعث میشود که طرف ایرانی در اثر شوک ناشی از احساس ناکامی تحت فشار روانی از سوی افکار عمومی قرار گیرد. به عبارت بهتر طرف ایرانی هزینههای عدم توافق را بالا میبیند و لاجرم به سمت امتیازدهی یا پذیرش شرایط نامطلوب سوق داده می شود. لذا توجه به اصل و چارچوب مذاکرات و همچنین فضای رسانه ای آن حائز اهمیت است.
ادامه مطلبدر شرایطی که بخش عمده تمرکز سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به مذاکرات حساس با ایالات متحده معطوف است، تهران با هوشمندی و ظرافت، توجهی ویژه به مناسبات منطقهای خود نیز داشته و تلاش کرده است توازنی راهبردی را در مناطق ژئوپلیتیک حساس، بهویژه قفقاز جنوبی، حفظ کند. این منطقه، به دلیل موقعیت استراتژیک و هممرزی با ایران، از اهمیتی بیبدیل برای سیاست خارجی تهران برخوردار است. کشورمان، به عنوان بازیگری کلیدی در این حوزه، با اتخاذ رویکردی متوازن در روابط با ارمنستان و جمهوری آذربایجان، نهتنها به دنبال تقویت همکاریهای دوجانبه است، بلکه میکوشد صلح و ثبات پایدار را در قفقاز جنوبی نهادینه کند. این سیاست، که بر پایه حسن همجواری، احترام به تمامیت ارضی و همکاری منطقهای استوار است، نشاندهنده توانایی ایران در مدیریت همزمان اولویتهای جهانی و منطقهای است.
ادامه مطلبعبدالله رمضانزاده: از ترس شکست نباید مذاکرات را متوقف کرد./ محمدهاشمی: مخالفتهای داخلی در قبال مذاکرات قابل مدیریت است.
ادامه مطلبمحسن عسگریان در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در فرآیندهای دیپلماتیک پیچیده، بهویژه در مذاکرات مستقیم و غیرمستقیم میان جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا، مدیریت انتظارات افکار عمومی و پرهیز از برساخت فضای غیرواقعی از نتایج احتمالی مذاکرات، اهمیتی بنیادین دارد. این یادداشت تحلیلی بهصورت اجمالی با بهرهگیری از مفاهیم نظریههای نوواقعگرایی، سازهانگاری و بازی دوسطحی پاتنام، به بررسی ضرورت بازنگری در راهبرد دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی در مواجهه با تاکتیکهای غافلگیرکننده طرف آمریکایی، بهویژه در تجربه تعامل با دولت ترامپ، میپردازد. همچنین پیامدهای اجتماعی و اقتصادی «رویاپردازی دیپلماتیک» در نمونهی برجام مورد تحلیل قرار گرفته است. در پایان، بر ضرورت اتخاذ رویکردی واقعگرایانه و تقویت گفتمان کارشناسی در سطح افکار عمومی تأکید میشود.
ادامه مطلبوحید نوری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: بالطبع این یادداشت منتقدان زیادی خواهد داشت؛ عده ای آن را بلندپروازانه خواهند دانست؛ عده ای آن را بر خلاف ماهیت انقلابی جمهوری اسلامی میدانند و عده دیگری احتمالاً «غیرعملی»؛ نگارنده از هویت متصلب و نهادینه شده در سیاست خارجی ایران و نیازمندی رویکرد «بزرگ در برابر بزرگ» به چرخش استراتژیک در سیاست خارجی واقف است؛ دشواری چنین چرخشی و ملاحظات فکری تصمیم سازان بر این قلم پوشیده نیست؛ با این حال، تاریخ روابط بینالملل نشان داده نام نیکوی سیاستمداران در وفاداری به منافع و امنیت ملّی است و توجه به این امر، می تواند جسارت لازم را برای اتخاذ رویکرد بزرگ در برابر بزرگ هموار سازد.
ادامه مطلببا وجود تردیدهایی پیرامون قصد واشینگتن برای دستیابی به یک راه حل واقعی این سخنان نشان میدهد ایران از برخورد امریکا در خصوص این پرونده ناراضی است.
ادامه مطلبدر روزهای اخیر، گمانهزنیها پیرامون آغاز مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و ایالات متحده، به طور گستردهای فضای رسانهای را تحت تأثیر قرار داده بود. اظهارات برخی از چهرههای برجسته و مقامات ارشد کشور، از جمله کمال خرازی، عباس عراقچی، فاطمه مهاجرانی و مسعود پزشکیان، به همراه اعلام رسمی دونالد ترامپ، این گمانهزنیها را تقویت کرده و تحلیلگران را به سوی احتمال برقراری گفتوگو از طریق کانال مسقط معطوف کرده بود. اما در این میان، سخنان اخیر علی لاریجانی به ناگاه معادلات موجود را دستخوش تحول کرد و فضای سیاسی حاکم را به طور چشمگیری تغییر داد. امروز، نه تنها خبری از مذاکرات میان تهران و واشنگتن در هیچ سطحی و بر سر هیچ موضوعی مطرح نمیشود، بلکه سایه سنگین تنش و بحران، بیش از پیش در افق روابط دو کشور به چشم میآید.
ادامه مطلبروسیه و اوکراین با میانجیگری آمریکا بر سر توقف خشونت در دریای سیاه و حفاظت از زیرساختهای انرژی به توافق رسیدند، اما کرملین اجرای این توافق را به لغو تحریمهای بانکی و صادراتی مشروط کرده و ابهاماتی را به مذاکرات صلح افزوده است.
ادامه مطلبدر دنیای کنونی، جغرافیای قدرت دیگر تنها از طریق توان نظامی تعیین نمیشود. بهطور فزایندهای، کشورها بر اساس شاخصهایی همچون قدرت اقتصادی، دیپلماسی هوشمندانه، سرمایهگذاری خارجی، حجم مبادلات تجاری، و انسجام داخلی جایگاه خود را در معادلات جهانی تعیین میکنند. در این راستا، ایران با وجود دارا بودن ظرفیتهای عظیم در حوزههای فرهنگی، اقتصادی و ژئوپلیتیکی، با چالشهایی در سیاست داخلی و خارجی روبهرو است که باعث کاهش توان تاثیرگذاریاش در عرصه بینالمللی شده است. مسئلهای که بهویژه در ارتباط با تحولات اخیر در سیاستهای کشورهای همسایه ایران، همچون ترکیه، جمهوری آذربایجان، امارات متحده عربی و طالبان، بیش از پیش به چشم میآید.
ادامه مطلبدر شرایط فعلی ایران، دیپلماسی فرسایشی و زمانبر مذاکرات غیرمستقیم و امید به آژانس بینالمللی انرژی اتمی و تروئیکای اروپایی نمیتواند چارهساز مشکلات ایران باشد. ایران باید به سرعت به سمت مذاکرات مستقیم با ایالات متحده گام بردارد، زیرا تنها در این صورت است که میتواند به نتایج ملموس و فوری دست یابد. در غیر این صورت، وضعیت کنونی و بحرانهای متعدد در سیاست خارجی ایران، بدون شک ادامه خواهد یافت.
ادامه مطلبدر شرایط کنونی، تکرار و به نوعی تداوم راهبرد «نه جنگ، نه مذاکره» دیگر نمیتواند پاسخگوی واقعیتهای میدانی و دیپلماتیک باشد. با آغاز دوره دوم ریاست جمهوری دونالد ترامپ و تشدید سیاست فشار حداکثری، معادلات جدیدی بر منطقه و جهان تحمیل شده که ایران را ناگزیر از انتخاب میان دو گزینه کرده است؛ یا ورود به مذاکره تحت شرایطی که واشنگتن تعیین میکند، یا پذیرش سطح بالاتری از تنش که ممکن است حتی به درگیری مستقیم منجر شود.
ادامه مطلبدر پیام نوروزی، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، با تأکید بر استواری ملت ایران در برابر قدرتهای جهانی، اعلام کرد که «سیاست خارجی جمهوری اسلامی در سال جدید بر همین اساس پیش خواهد رفت و هیچگونه مصالحهای بر سر منافع ملی صورت نخواهد گرفت.»
ادامه مطلباز چهارشنبه هفته گذشته عرصه سیاست خارجی ایران تحولات سیال و پرشتابی را به خود دیده است. مجموعه این حوادث در روزهای منتهی به پایان سال ۱۴۰۳، شرایط پیچیده و درعینحال مبهمی را با تمرکز بر دیپلماسی هستهای برای سال پیشرو به وجود آورده است، اما در جدیدترین اتفاق، صبح دیروز جمعه پکن میزبان نشست سهجانبهای با حضور معاونان وزرای امور خارجه روسیه، چین و ایران درباره پرونده هستهای کشورمان بود که در نهایت با یک بیانیه مشترک هشتبندی به کار خود پایان داد.
ادامه مطلبکوروش احمدی می نویسد: در پی اظهارات اخیر ترامپ درباره ارسال نامه به رهبری و صحبت از معامله یا منازعه، شاهد اظهارات مهم رهبری در دیدار رمضانی ایشان بودیم؛ اظهاراتی که با برداشتهای متفاوتی همراه شد. یک برداشت این است که ایشان در این اظهارات مذاکره درباره برنامه هستهای را رد نکردند. ایشان خاطرنشان ساختند: «مسئله آنها فقط مسئله هستهای نیست، بلکه مذاکره برای آنها راه و مسیری برای طرح توقعات جدید ازجمله در زمینه امکانات دفاعی و تواناییهای بینالمللی و برد موشک و... است که قطعا پذیرفته و برآورده نمیشود». توییت نمایندگی ایران در سازمان ملل دایر بر اینکه «اگر مقصود از مذاکره دستیابی به هدف رفع نگرانی از احتمال نظامیشدن برنامه هستهای ایران باشد، قابل بررسی است»، منعکسکننده برداشت مشابهی است و میتواند تأییدی بر شکلگیری تحولی در موضع ایران باشد.
ادامه مطلباز آغاز دولت دوم دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، تأکید مداوم او و اعضای کابینهاش بر دو واژه «مذاکره» و «حمله نظامی» بهعنوان تنها گزینههای موجود برای حلوفصل پرونده هستهای ایران، جای سؤالهای زیادی را در سیاستهای بینالمللی و دیپلماتیک باقی میگذارد. درواقع، این دو واژه بهعنوان نمادهای اصلی استراتژی ترامپ در قبال ایران مطرح میشوند. اما چرا ترامپ این دو گزینه را بهطور مداوم در سخنان خود تکرار میکند؟ آیا او واقعا معتقد است تنها این دو گزینه قابل اجرا هستند یا به دنبال استراتژی دیگری است که مذاکره و حمله نظامی را بهعنوان ابزار فشاری به کار گیرد؟ مذاکره در سیاست ترامپ چگونه تعریف میشود؟
ادامه مطلببعدازظهر دیروز سهشنبه ۲۵ فوریه برابر با هفتم اسفند ۱۴۰۳، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، با هدف دیدار و گفتوگو با عباس عراقچی، همتای ایرانی خود، وارد تهران شد. وزیر امور خارجه روسیه آخرین بار اول آبانماه ۱۴۰۲ با هدف شرکت در نشست وزرای خارجه سازوکار منطقهای مشورتی «۳+۳» برای جنوب قفقاز (ارمنستان، جمهوری آذربایجان، گرجستان، ایران، روسیه، ترکیه) به تهران سفر کرده بود.
ادامه مطلبمحمدصالح صدقیان در یادداشتی می نویسد: این اعتقاد وجود دارد که ترامپ تلاش میکند با "فشار حداکثری" علیه ایران، درهای مذاکره را باز کند و ایران را به پذیرش امتیازهای جدید در پی اثرات تحریمها وادار کند؛ اما تهران معتقد است که میتواند این تحریمها را با گشایش به روسیه، چین و سایر کشورهای آسیایی، از جمله کشورهای عضو "بریکس" و "شانگهای" و سایر سازمانهای آسیایی، تحمل کند. برخی از محافل ایرانی بر این باورند که چنین وضعیتی میتواند ترامپ را به چراغ سبز دادن برای حمله اسرائیل به تأسیسات هستهای ایران وادار کند، اما تجربیات و واقعیات گذشته نشان میدهند که چنین سناریویی به دلایلی دست نیافتنی است.
ادامه مطلب