اگر چه تماس‌های اخیر بدر عبدالعاطی، وزیر خارجه مصر نشانه‌ای از تکاپوی تازه قاهره برای بازگشت به مرکز دیپلماسی منطقه‌ای است، اما در عمل بعید به نظر می‌رسد که این تلاش‌ها بتواند نتیجه ملموسی در کوتاه‌مدت به همراه داشته باشد. روزی که می‌توانست به احیای یک مسیر گفت‌وگوی سازنده میان تهران و غرب منجر شود، فعلاً در تقویم سیاسی منطقه، به عنوان فرصتی که از دست رفت ثبت شده است.
ادامه مطلب
علیرضا سلطانی می نویسد: نشست توافق صلح غزه در شهر شرم‌الشیخ مصر، با حضور گسترده رهبران کشورهای منطقه، جهان اسلام و برخی قدرت‌های غربی، رویدادی مهم و پر از بیم و امید برای آینده خاورمیانه بود.
ادامه مطلب
اگرچه ویتکاف از سه‌گانه سیاست خارجی ترامپ ناظر به غزه، اوکراین و ایران سخن گفته است، اما موازنه فعلی قدرت در هر سه جبهه نشان می‌دهد که موفقیت در یکی، الزاما به پیشرفت در دیگری نمی‌انجامد. پیروزی ترامپ در غزه شکننده است، صلح در اوکراین هنوز دور از دسترس است و پرونده هسته‌ای ایران در سایه رقابت‌های قدرت‌های جهانی به مرحله‌ای از ابهام استراتژیک رسیده است. در واقع، هر سه پرونده به صورت زنجیره‌ای به هم پیوسته‌اند؛ زنجیره‌ای که اگر یکی از حلقه‌های آن گسسته شود، کل طرح سیاست خارجی ترامپ در معرض فروپاشی قرار می‌گیرد.
ادامه مطلب
لحن دیپلماتیک ترامپ در کنار استمرار فشارهای میدانی و تحریم‌ها، نشانه‌ای از رویکردی دوگانه است؛ رویکردی که از یک سو وعده صلح می‌دهد و از سوی دیگر، ابزارهای فشار را حفظ می‌کند. برای ایران، تجربه سال‌های اخیر نشان داده است که اعتماد به وعده‌های واشنگتن بدون تضمین عملی، پرهزینه خواهد بود. در نتیجه، تا زمانی که هر دو طرف از مواضع حداکثری خود فاصله نگیرند، صلح در سایه بی‌اعتمادی باقی خواهد ماند.
ادامه مطلب
روند موجود نشان می‌دهد که هم ایران و هم آژانس، در آستانه نشست حساس نوامبر، به‌دنبال حفظ یک تعادل شکننده هستند؛ تعادلی میان همکاری کنترل‌شده و جلوگیری از بازگشت به فضای تقابل.
ادامه مطلب
تحولات اخیر در خاورمیانه نشان می‌دهد که سیاست «فشار حداکثری» همچنان راهبرد غالب ایالات متحده در قبال ایران است، هر چند در پوشش گفتار دیپلماتیک عرضه می‌شود. از سوی دیگر، احتمال حمله مجدد اسرائیل به ایران یا ترور و ...، در هماهنگی با همین سیاست ارزیابی می‌شود و در نهایت سیاست غرب برای تضعیف جایگاه منطقه‌ای تهران ادامه دارد.
ادامه مطلب
حامد نقی‌لو می نویسد: ایران در سیاست خارجی‌اش، نه میان دو انتخاب، بلکه میان دو بن‌بست حرکت کرده است؛ غربی که با تحریم و تهدید نقش ایران را انکار می‌کند، و شرقی که با وعده‌های بی‌سرانجام، آن را در حاشیه نگه می‌دارد. این دو مسیر با همه تفاوت‌های‌شان به یک نقطه مشترک می‌رسند، ایران همچنان در جست‌وجوی جایگاهی است که نه اهدا می‌شود، نه خریدنی است، بلکه باید ساخته شود در نظمی جهانی که پیوسته آن را به حاشیه می‌راند.
ادامه مطلب
کوروش احمدی می نویسد: کسانی که با مذاکره جدی با آمریکا و توافق درباره غنی‌سازی مخالف هستند، ادعا می‌کنند که در چنین صورتی کشور در معرض یک «دومینوی تسلیم» قرار خواهد گرفت و بعد از هسته‌ای، ناچار به تعطیلی یا محدودیت شدید برنامه موشکی خواهیم شد.
ادامه مطلب
پس از فعال‌شدن مکانیسم ماشه و بازگشت تمامی قطعنامههای پیشین شورای امنیت علیه ایران، فضای سیاسی و دیپلماتیک میان تهران و غرب عملا به مرحله‌ای از رکود و بن‌بست رسیده است. در چنین شرایطی، اغلب ناظران و تحلیلگران بر این باورند که در هفته‌ها و حتی ماه‌های پیش‌رو، چشم‌انداز روشنی برای ازسرگیری گفت‌وگوهای هسته‌ای وجود ندارد؛ مگر آنکه رخدادی پیش‌بینی‌ناپذیر بتواند معادلات فعلی را به‌طور اساسی دگرگون کند.
ادامه مطلب
بازگشت تحریم‌های موسوم به «ماشه» در هفته ای که گذشت و پیش تر از آن، تجربه تلخ جنگ ۱۲ روزه میان ایران و اسرائیل، صحنه خاورمیانه را به نقطه‌ای پرابهام و متزلزل رسانده است؛ نقطه‌ای که بسیاری از تحلیلگران آن را «بن‌بست دیپلماتیک» می‌نامند. هرچند غرب در موضع‌گیری‌های علنی خود همچنان از «باز بودن درِ مذاکره» سخن می‌گوید، اما در عمل، پیش‌شرط‌های سختی را مطرح کرده که ایران آنها را غیرقابل‌پذیرش می‌داند.
ادامه مطلب
بازگشت رسمی قطعنامههای شورای امنیت علیه ایران در ساعت ۳:۳۰ بامداد دیروز یکشنبه، نقطه آغاز یک مرحله تازه در تقابل حقوقی و دیپلماتیک میان تهران و غرب است. از یک‌سو، ایالات متحده و تروئیکای اروپایی با تاکید بر فعال‌سازی مکانیسم اسنپ‌بک، مدعی هستند تمامی تحریم‌های تعلیق‌شده شورای امنیت دوباره برقرار شده و ایران موظف به اجرای کامل آن‌هاست. در سوی دیگر اما، ایران به همراه روسیه و چین این اقدام را فاقد وجاهت حقوقی می‌دانند و معتقدند روند بازگشت تحریم‌ها ناقض نص صریح قطعنامه ۲۲۳۱ و تعهدات برجامی غرب است.
ادامه مطلب
جلال خوش چهره در یادداشتی می نویسد: "مسعود پزشکیان" پیش از شروع سفر به نیویورک و شرکت در هشتادمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد، سخن روشنی را بر زبان آورد؛ این که با زورگویی و قلدری غربی‌ها نمی‌توان کنار آمد، اما با حضور در نشست نمایندگان جامعه بین‌المللی آیا خواهد توانست رویکرد "پیروزی _ شکست" آنان را دچار چالش کند؟ آیا ورزیدگی سیاسی هیئت دیپلماتیک ایرانی می‌تواند از ایده "مصالحه _ پیروزی" نزد نمایندگان جامعه جهانی، قدرتمندانه دفاع و آن را تبیین کند؟ رخدادهایی که در زمان نزدیک به وقوع می‌پیوندد، روشن خواهد کرد که کدام رویکرد در این ماراتن سخت حرف آخر را می‌گوید.
ادامه مطلب
تصمیم شورای عالی امنیت ملی ایران و تعلیق همکاری با آژانس، هم به عنوان یک ابزار فشار و هم به عنوان یک ریسک بالقوه در مسیر دیپلماسی عمل می‌کند. موفقیت این استراتژی، وابسته به مدیریت هوشمندانه در جریان مذاکرات، بهره‌گیری مناسب از فرصت‌های سفر پزشکیان و تعامل دقیق با طرف‌های اروپایی و آژانس است.
ادامه مطلب
در میانه بن‌بست دیپلماتیک و تداوم فشارهای غرب علیه ایران و در شرایطی که کمتر از دو هفته تا بازگشت تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران باقی مانده، بار دیگر بحث میانجیگری کشورهای ثالث در پرونده هسته‌ای ایران به صدر اخبار باز گشته است.
ادامه مطلب
با وجود فضای پر از تردید فعلی، برخی تحلیلگران معتقدند همچنان امکان احیای مذاکرات وجود دارد، به‌ویژه اگر آمریکا در مواضع خود تجدیدنظر کند و به‌جای طرح خواسته‌های غیرواقع‌بینانه، به دنبال یک توافق برد-برد باشد. ایران نیز بارها نشان داده که در صورت احترام به منافع ملی و امنیتی‌اش، آمادگی دارد راه‌حل‌های دیپلماتیک را بررسی کند.
ادامه مطلب
جلال خوش چهره در یادداشتی می نویسد: اگر به راستی اروپا در پی دستیابی به توافق با تهران است، الزام آن رویکرد "منفعت محور" در گفت‌وگوهاست. این رویکرد دو مشخصه دارد؛ محاسبه "هزینه _ فایده" و در این‌حال "تشخیص سیاسی" هریک از طرف‌ها در مصلحت‌ها. در این صورت طرف‌ها با محاسبه سود و زیان خود و چانه‌زنی بر سر آن، می‌توانند به "نقطه تعادل" در اختلافات دست یابند.
ادامه مطلب
پرونده هسته‌ای ایران در مقطع کنونی بیش از هر زمان دیگری در معرض بازگشت به چرخه‌ای از تنش و بحران قرار گرفته است. در حالی که موعد مقرر تروئیکا در پایان ماه آگوست (نهم شهریور) برای ارسال نامه فعال‌سازی مکانیسم ماشه به شورای امنیت و غروب قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت نزدیک می‌شود، تماس‌های دیپلماتیک فشرده میان ایران، اروپا، روسیه و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد که همه طرف‌ها در تلاش‌اند تا از یک انفجار سیاسی جلوگیری کنند. در این میان، موضع قاطع تهران در رد تمدید مهلت اسنپ‌بک که توسط علی لاریجانی دبیر شورای عالی امنیت ملی اعلام شد، نقش تعیین‌کننده‌ای در آینده تحولات خواهد داشت. ایران تلاش می‌کند ضمن تأکید بر حقوق مشروع خود، دیپلماسی را زنده نگاه دارد، اما نقش اروپا و آمریکا در تصمیم‌گیری‌های پیش‌رو می‌تواند موازنه را به‌طور کامل تغییر دهد.
ادامه مطلب
علی موسوی خلخالی در یادداشتی می‌نویسد: برای همین نمی‌توان انتظار داشت که گفت‌وگویی از سر گرفته شود چرا که شرایط آن مهیا نیست. اگر تهران واقعا به مذاکرات فکر می‌کند آن طور که مسعود پزشکیان، رئیس جمهوری کشورمان، بیان کرده و گفته است که چاره‌ای جز مذاکره نداریم، اکنون باید پرسید در صورت بازگشت به میز مذاکره تهران چه ابتکار عملی دارد؟ به عبارت دیگر باید گفت تهران زمانی می‌تواند به فکر مذاکرات باشد و احیانا نتیجه از آن را انتظار داشته باشد که خود ابتکار عمل را به دست گیرد و برنامه‌ای برای مذاکرات داشته باشد. در غیر این صورت اگر به میز مذاکرات هم برگردد صرفا شنونده حرف‌های طرف مقابل که خالی از دیکته نیست، خواهد بود و باز هم با دست خالی باز خواهد گشت و صرفا مذاکره‌ای در حد مذاکره انجام داده است. در این حالت بهتر است اصلا به مذاکرات ورود نکند که صرفا شنونده حرف‌های قابل پیش‌بینی طرف‌های مقابل باشد.
ادامه مطلب
هفت ماه پس از آغاز دوره دوم ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ و در حالی که هنوز تبعات جنگ ۱۲روزه میان ایران و اسرائیل فروکش نکرده، دوباره ایده میانجیگری برای گفت‌وگوهای هسته‌ای و سیاسی میان تهران و واشنگتن مطرح شده است و نروژ این بار در مرکز توجه قرار دارد، در همین باره روزنامه «تهران‌تایمز» خبر داد: «نروژ به عنوان گزینه‌ای محتمل برای میانجیگری مذاکرات احتمالی بین ایران و ایالات متحده مطرح است، پس از آنکه کمپین بمباران آمریکا و اسرائیل در خاک ایران، مذاکرات قبلی که با میانجیگری عمان در آوریل و ژوئن انجام می‌شد را مختل کرد».
ادامه مطلب
شکست مذاکرات آتش‌بس غزه و محدودیت‌های همکاری ایران با آژانس، همراه با عدم پیشرفت در مذاکرات هسته‌ای، خطر تشدید تنش‌ها را افزایش داده است. با این حال، اندیشکده کارنگی و سیاست خارجی اروپا بر این باورند که تمایل اروپا، چین و برخی کشورهای عربی به ویژه قطر، عمان و عربستان سعودی به دیپلماسی، احتمال سناریوی بن‌بست یا دیپلماسی محدود را محتمل‌تر از جنگ تمام‌عیار می‌کند.
ادامه مطلب
مصر در ماه‌های اخیر با افزایش تماس‌های دیپلماتیک خود، نقش محوری در میانجیگری برای حل بحران هسته‌ای ایران ایفا کرده است. این تلاش‌ها که به‌ویژه از سوی بدر عبدالعاطی، وزیر امور خارجه مصر، هدایت می‌شود، با هدف جلوگیری از تشدید تنش‌ها و تحکیم ثبات منطقه‌ای صورت گرفته است. تماس‌های مکرر عبدالعاطی با مقامات ایرانی، آمریکایی، اروپایی و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان‌دهنده عزم قاهره برای بازگرداندن مذاکرات هسته‌ای به مسیر دیپلماتیک است
ادامه مطلب
کوروش احمدی می نویسد: ضرب‌الاجلی که وزیر خارجه فرانسه تا پایان ماه آگوست (۹ شهریور) برای شروع روند فعال‌کردن سازوکار ماشه اعلام کرد، تقابلات جاری درباره برنامه هسته‌ای ایران را وارد مرحله جدیدی کرد. این اعلام از آنجا که بعد از تماس وزرای خارجه آمریکا، انگیس، فرانسه و آلمان انجام شد، می‌تواند به معنی هماهنگی آنها درباره این جدول زمانی و روش کار باشد.
ادامه مطلب
سید رضا تقوی‌نژاد در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: شرط بنیادین موفقیت در این عرصه، اعتقاد و باور عمیق و نسبتا یکپارچه احزاب و جناح‌های سیاسی به راهبرد کلان کشور، فراتر از اختلافات حزبی و جناحی است.
ادامه مطلب
این گونه برداشت می شود که مذاکرات غیرمستقیم در عمان ادامه دارد، اما حملات اسرائیل و شروط سخت‌گیرانه آمریکا، پیشرفت را کند کرده است. ایران بر حق غنی‌سازی تأکید دارد و گفته است که هرگونه توافق باید لغو تحریم‌ها را شامل باشد. احتمال توافق محدود وجود دارد، اما توافقی جامع مانند برجام بعید به نظر می‌رسد.
ادامه مطلب
روح‌الله سوری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: از برداشت های احتمالی در داخل و خارج از ایران از این موضوع می توان داشت این است که پیش بینی اینکه در داخل ایران کدام گروه به بهره‌برداری بیشتر از این رخداد قادر خواهد بود و دست بالا را در به کرسی نشاندن نگاه خود خواهد داشت تا حدودی سخت است اما در خارج از ایران می توان این پیش بینی را داشت که انتشار گزارش های مرتبط با این موضوع می تواند به نفع موافقان حمله مجدد به ایران مورد استفاده قرار گیرد.
ادامه مطلب
تجربه جنگ ۱۲روزه در سایه تجاوز اسرائیل که با حمایت مستقیم آمریکا و در میانه مذاکرات غیرمستقیم تهران-واشنگتن در مسقط رخ داد، اعتماد ایران به فرایند دیپلماتیک را به‌شدت تضعیف کرده است. این درگیری‌ها که با حملات متجاوزانه اسرائیل در ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ و مداخله مستقیم آمریکا در دوم تیرماه علیه تأسیسات هسته‌ای ایران همراه بود، نشان‌دهنده شکنندگی آتش‌بس کنونی و پیچیدگی‌های بازگشت به مذاکرات است. اظهارات اخیر عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، در گفت‌وگو با شبکه سی‌بی‌اس و مجید تخت‌روانچی، معاون وزیر امور خارجه، در مصاحبه با بی‌بی‌سی، بر یک پیش‌شرط کلیدی برای ازسرگیری گفت‌وگوها با آمریکا تأکید دارد؛ «تضمین عدم تجاوز دوباره نظامی در حین مذاکرات».
ادامه مطلب
در روزهای اخیر، موج جدیدی از فشارهای سیاسی و دیپلماتیک غرب با هدف تحمیل مذاکرات هسته‌ای جدید به ایران شدت گرفته است. این فشارها، که با دستور کاری مشخص برای محدود کردن برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران طراحی شده‌اند، از اهرم‌هایی چون تهدید به حملات نظامی مجدد و فعال‌سازی مکانیسم ماشه در چارچوب توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ (برجام) بهره می‌برند. در کنار این فشارها و نیز تناقضات موجود در رویکرد آمریکا و اروپا، شاهد پاسخ‌های هوشمندانه ایران مبنی بر حق تهران برای حفظ استقلال هسته‌ای و دفاع از حاکمیت ملی هستیم.
ادامه مطلب
پس از تجاوز رژیم صهیونیستی و آمریکا به تأسیسات هسته‌ای، نظامی و غیرنظامی ایران در ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ و پاسخ کوبنده ایران در عملیات «وعده صادق ۳»، فضای سیاسی و رسانه‌ای آمریکا درگیر دوگانگی عمیقی درباره مذاکره با تهران شده است. در حالی که شبکه سی‌ان‌ان از پیشنهادات مالی و مشوق‌های اقتصادی، از جمله سرمایه‌گذاری ۳۰ میلیارد دلاری برای برنامه هسته‌ای غیرنظامی ایران، سخن می‌گوید، دونالد ترامپ این گزارش‌ها را «جعلی» خوانده و بر تهدید به حملات نظامی تأکید می‌کند. در مقابل، مارکو روبیو، وزیر امور خارجه، از مذاکرات مستقیم و رو در رو با ایران حمایت می‌کند. این دوگانگی، نه‌تنها عدم انسجام استراتژیک کاخ سفید را آشکار کرده، بلکه خشم دموکرات‌ها در کنگره را به دلیل فقدان شفافیت در تصمیم‌گیری‌های دولت برانگیخته است.
ادامه مطلب
در حالی که دولت دونالد ترامپ با پیشنهاد سرمایه‌گذاری ۳۰ میلیارد دلاری برای برنامه هسته‌ای غیرنظامی ایران و آزادسازی دارایی‌های مسدودشده، در تلاش برای ازسرگیری مذاکرات است، سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، با تأکید بر منافع ملی و تجربه تلخ نقض دیپلماسی توسط آمریکا و اسرائیل، هرگونه گفت‌وگو را به بررسی دقیق شرایط جدید مشروط کرده است. در یک گزاره محتمل، پیشنهاد آمریکا در سایه تخریب دیپلماسی، تلاشی برای بازنویسی قواعد بازی به نفع واشنگتن است.
ادامه مطلب
در حالی که توجه محافل سیاسی و رسانه‌ای به پیامدهای جنگ ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی علیه ایران و احتمال ازسرگیری مذاکرات تهران-واشنگتن معطوف است، بحث فعال‌سازی مکانیسم ماشه توسط اروپا می‌تواند به تشدید تنش‌های دیپلماتیک جدیدی منجر شود.
ادامه مطلب