نتانیاهو و عقده روحی به نام ایران

دیپلماسی ایرانی: روزنامه گاردین در مقاله ای تحلیلی پیش بینی کرده است که سال 2013 میلادی نیز مانند سال گذشته تحت تاثیر جدال بر سر قدرت و اهداف هسته ای خواهد بود و این به معنی ادامه جنجال ها بر سر ایران و تداوم درگیری ها در خاورمیانه بدون چشم اندازی برای صلح است. آنچه در زیر می خوانید متن این مقاله است که در شماره اول ژانویه این روزنامه انگلیسی به چاپ رسیده است.

شبح درگیری نظامی با ایران که آشوب گسترده تری در خاورمیانه را رقم می زند، در سال 2013 میلادی بزرگ تر به نظر می رسد. اگر گمان می کنید در گذشته نیز چنین شرایطی در خاورمیانه حاکم بوده و بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل از سال 2010 ایران را تهدید به اقدام نظامی می کند، باید گفت که در واقع دو تن از فرماندهان ارشد نظامی و روسای سرویس های جاسوسی نتانیاهو، مانع این اقدام وی شدند.

آنچه 2013 را خطرناک تر می کند، پتانسیل وقوع جنگی است که در مقایسه با دوسال گذشته افزایش یافته است. برنامه های هسته ای ایران که در ارتباط با برنامه های موشکی است در دو سال اخیر پیشرفت داشته یا اینکه غرب اینگونه گمان می کند. در اسرائیل نیز دو مقام نظامی و جاسوسی ارشد از سمت خود کناره گیری کرده و افراد دیگری جایگزین آنها شده اند.

به نظر می رسد که در این ماه شاهد انتخاب دوباره نتانیاهو، به عنوان نخست وزیر اسرائیل باشیم. در صورتی که وی در انتخابات پیروز شود، انتظار می رود که بار دیگر فشار را بر ایران افزایش دهد. وی احتمالا پیروزی در انتخابات را ضروریتی برای اقدام علیه ایران می داند. در واقع برای نتانیاهو، ایران به یک عقده روانی تبدیل شده است.

در نیمه نخست سال جاری میلادی، دو دور ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد به پایان می رسد و حدس زدن اینکه چه کسی جانشین وی می شود، دشوار است. از سویی دیگر چشم انداز انتخابات ژوئن 2013 در ایران و حاشیه های آن نیز مشخص نیست.

این در حالی است که آمریکایی ها نیز به سهم خود ار درگیری نظامی مستقیم با ایران در صورتی که بتوانند ، پرهیز می کنند. هرچند که در واشینگتن نیز گروهی هستند که مانند برخی در تهران، رویارویی نهایی بین ایران و آمریکا را می پسندند. از سوی دیگر با وجود اینکه پنتاگون تا کنون فرمان اقدام نظامی علیه ایران را صادر نکرده ، اما این به این معنی نیست که جنگ پنهان علیه ایران، شامل حمله های سایبری، سوء قصد ها و فعالیت های محرمانه متوقف شده است.

این نوع از جنگ متوقف نمی شود، چرا که باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا با توجه به تجربه عراق و افغانستان، نمی خواهد خود را در جنگ دیگری در جهان اسلام درگیر کند. همچنین دور دیگری از تماس های دیپلماتیک با ایران در جریان است. آمریکا رایزنی های محرمانه ای با ایران دارد و اوباما به طور علنی اعلام کرده است که برای گفت و گوی رو در رو با جمهوری اسلامی آمادگی دارد.

ساختار توافق احتمالی با ایران هم اکنون روی میز قرار دارد. ایران باید غنی سازی 20 درصدی را در مقابل تعدیل تحریم ها متوقف کند. گفته می شود که احتمالا مذاکرات هسته ای با ایران در ماه جاری میلادی از سر گرفته می شود و در صورتی که تهران اجازه بازرسی های گسترده تر بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی را صادر کند، می تواند به غنی سازی زیر 5 درصد ادامه دهد. اما اسرائیل اعلام کرده در صورتی که تا ماه ژوئن در مورد ایران نتیجه ای حاصل نشود، جمهوری اسلامی از خط قرمز مورد ادعای تل آویو در برنامه های هسته ای عبور کرده و به توانایی ساخت سلاح هسته ای دست می یابد.

یک مشکل بزرگ در روند گفت و گو ها این است با توجه به برخی اختلافات در تهران، چه کسی از جانب حکومت سخن می گوید. با توجه به شرایط داخلی ایران، هیچ سیاستمدار ایرانی نمی خواهد مسئول توافق با غرب به نظر برسد و به سیبلی برای انتقاد ها تبدیل شود.

یک مشکل دیگر، جنگ شهری در سوریه است. کشوری که بشار اسد، رئیس جمهور آن از حمایت همه جانبه ایران برخوردار است. در صورتی که فشار غرب بر اسد، موثر واقع شود، آنگاه تهران یک نگرانی طبیعی خواهد داشت و آن تبدیل شدن ایران به هدف بعدی آمریکا پس از سوریه است. برای ایران با اکثریت جمعیت مسلمان شیعه، از دست دادن سوریه به معنی یک عقب نشینی استراتژیک در جدال منطقه ای با کشور های حامی غرب است. کشور های عرب مسلمانی مانند مصر و عربستان سعودی که از حمایت آمریکا برخوردارند.

برکناری اسد بر نفوذ ایران در لبنان نیز تاثیرگذار خواهد بود. جایی که گروه حزب الله حمایت های همه جانبه ایران را دریافت می کند. همچنین خروج اسد از قدرت، پیامد هایی برای روابط ایران و حماس نیز به دنبال دارد.

بنا بر تمامی این دلایل، پیروزی معارضان در سوریه – چیزی که آمریکا، ناتو و روسیه پیش بینی می کنند در سال 2013 اتفاق بیفتد- به منزله ایجاد فرصت های بسیار خطرناکی در خاورمیانه خواهد بود. از سوی دیگر تهران می تواند به جای منتظر ماندن برای اینکه ببیند آمریکا و اسرائیل چه اقدامی انجام می دهند، ابتکار عمل را بر عهده گیرد. به بیان دیگر، پس از سوریه، در صورتی که اسرائیل اقدامی انجام ندهد، احتمالا تندروها در ایران کاری خواهند کرد.

سال جاری میلادی به طور حتم سال دشواری برای سراسر خاورمیانه خواهد بود. انقلاب مصر اکنون با تحولات بیشماری مواجه شده است و به نظر می رسد که کنار گذاشتن حسنی مبارک از سمت ریاست جمهوری مصر، ساده ترین بخش ماجرا بود.

در دیگر کشورهای منطقه مانند اردن نیز شرایط بحرانی است. در بحرین و عربستان سعودی نیز آتش زیر خاکستر است و هر لحظه احتمال شعله ور شدن آن وجود دارد.  

عراق پس از اشغال نظامی نیز همچنان با مشکلات خود دست و پنجه نرم می کند. افغاسنان 2013 نیز بیشتر دردسر ساز خواهد بود، چرا که فرجه نهایی خروج نیرو های خارجی از این کشور، 2014 اعلام شده است. همه این موضوعات، عواملی هستند که ایران را احاطه کرده اند. کشوری که می تواند در سال جاری چالش های جدی برای غرب ایجاد کند.