پنیر سوئیسی برای ایرانی ها

دیپلماسی ایرانی: هفته گذشته، هفته بزرگی برای اتحادیه اروپا بود. این اتحادیه جمعه گذشته برنده جایزه صلح نوبل شد و از سوی دیگر اروپاییان دور جدیدی از تجریم هایی که واشینگتن مدت ها در انتظار آن بود را علیه ایران به تصویب رساندند.

دوشنبه گذشته دیپلمات های اروپایی تحریم های تازه ای را علیه تهران تصویب کردند که موضع باراک اوباما در سیاست خارجی را در آستانه ورود به انتخابات ریاست جمهوری دور دوم تقویت می کند. نکته ای که با توجه به انتقاد های موجود در خصوص کم کاری دولت اوباما در تامین امنیت دیپلمات های آمریکایی در لیبی، می تواند مثبت باشد.

از سوی دیگر میت رامنی، نامزد جمهوریخواه انتخابات ریاست جمهور 6 نوامبر آمریکا نیز دولت اوباما را به ضعف در برابر ایران متهم می کند. در ماه اکتبر وی اوباما را متهم کرد که با سیاست خود در قبال ایران، جهان و ایالات متحده را به خطر انداخته است.

پس آیا اتحادیه اروپا به کمک آمریکا آمده است؟ اروپا واردات گاز از ایران را تحریم کرده و سیستم مالی جمهوری اسلامی را نیز تحت فشار قرار داده است. وزیران خارجه اتحادیه اروپا در حالی در لوکزامبورگ تحریم های جدید را علیه ایران به تصویب رساندند که در چند هفته اخیر ارزش ریال در برابر دلار 40 درصد کاهش یافته است.

این در حالی است که در دو سال اخیر کاخ سفید برای همراهی متحدان اروپایی اش در تحریم ایران لابی فراوانی انجام داده و جی کارنی، سخنگوی کاخ سفید در واکنش به تحریم های جدید اتحادیه اروپا اظهار داشت که این اولویت رئیس جمهور آمریکا نیز به شمار می رود.

همچنین کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به دنبال به تصویب رسیدن تحریم ها اعلام کرد از این طریق پیام روشنی به ایران فرستاده می شود با این مضمون که اروپایی ها به دنبال ساختار مذاکره ای با جمهوری اسلامی هستند.

اما احتمالا اشتون در مورد توانایی های اتحادیه اروپا در دنبال کردن خط مشی تند علیه ایران زیاده از حد خوش بین است. فاخته های اروپایی مانند کارل بلیت، وزیر امور خارجه سوئد، همچنان امیدوارند که هویج ها (مشوق ها) به جای چماق ها (مجازات ها) در مورد ایران کارساز باشند. وی می گوید صداهایی شنیده می شود که خواستار جنگ هستند اما ما به دنبال جنگ نیستیم.

با این حال در بسته تحریم های جدید اتحادیه اروپا تحریم واردات گاز از ایران، محدودیت های جدید علیه بانک مرکزی جمهوری اسلامی و خطوط کشتیرانی ایران در نظر گرفته شده است. علاوه بر این دیپلمات های عالی اروپایی دارایی های 34 شخص حقیقی و حقوقی در ایران شامل شرکت ملی نفت ایران را بلوکه کرده اند.

با این وجود باید گفت که تحریم های اعلام شده همچنان هدفمند هستند و به توقف کلی روند اقتصادی ایران منجر نمی شوند. برخی تحلیلگران با اشاره به تحریم هایی که در ماه جولای علیه صنعت نفت ایران اعمال شده بود می گویند، آن تحریم ها جریان خون اقتصاد ایران را ضعیف کرد و تحریم های جدید سیستم عصبی را نشانه گرفته اند.

این در حالی است که پیامد های اقتصادی تحریم های آمریکا و اروپا علیه ایران بسیار جدی است. تعداد کشتی هایی که در نیمه نخست سال 2012 در بنادر ایرانی پهلو گرفته اند تحت تاثیر تحریم ها به نصف رسیده است. از سوی دیگر آژانس بین المللی انرژی در ماه سپتامبر اعلام کرد تولید نفت ایران به زمان جنگ ایران و عراق بازگشته است. همچنین تحریم های اوباما سود نفتی ایران را از 9 میلیارد و 800 میلیون دلار در سال گذشته به 2 میلیارد و 900 میلیون دلار در ماه جولای سال جاری رسانده است.

با وجود تمامی این پیامد ها باید به خاطر داشت توانایی اروپاییان برای نفوذ در ایران نباید بیش از اندازه مورد تاکید قرار گیرد. کل تجارت اروپاییان با ایران 25 میلیارد دلار در سال است که بخش عمده ای از آن به واردات پسته و فرش مربوط می شود.

از سوی دیگر اقتصاد های بزرگ اروپا مانند آلمان صادرات تجهیزات مهندسی به ایران شامل تجهیزات غیر نظامی را بر عهده دارند که می توانند برای اهداف نظامی نیز مورد استفاده قرار گیرند. یک شرکت آلمانی مسئول صادرات تجهیزات حفر تونل به ایران است که می توان از تجهیزات فروخته شده توسط این شرکت برای احداث تاسیسات هسته ای زیرزمینی نیز استفاده کرد.

این در حالی است که حتی در تحریم های جدید نیز تعریف کاربرد دوگانه تحریم ها به کشور  اعمال کننده تحریم واگذار شده و این به معنی ادامه صادرات به ایران است. یعنی ایران می تواند بیش از آنچه اوباما و متحدانش تصور می کنند به تجهیزات با کاربرد دوگانه دسترسی داشته باشد.

گفتنی است اروپاییان به طور سنتی همواره نسبت به کارایی و ثمربخشی تحریم ها دچار تردید بوده اند اما با توجه به تلاش مقامات اروپایی تا حدودی تغییر رویه داده اند.

در این بین سوییس  به عنوان حافظ منافع آمریکا در ایران یکی از ضعیف ترین حلقه های این زنجیر به شمار می رود. پس از انقلاب اسلامی و ماجرای گروگان گیری اعضای سفارت آمریکا در تهران و قطع روابط دیپلماتیک ایران و آمریکا، سوییس نقش حافظ منافع را بر عهده داشته است. سوییس از اجرای تحریم های نفتی کامل اتحادیه اروپا علیه ایران یا قطع روابط با بانک مرکزی جمهوری اسلامی خودداری کرد. البته با توجه به اینکه این کشور در فهرست کشور های اتحادیه اروپا حضور ندارد، ناگزیر به پیروی از این تحریم ها نیست. این در حالی است که افشای خرید و فروش میلیون ها بشکه از نفت ایران توسط شرکت ویتول سوییس نگرانی جدی سفارت آمریکا در برن را به همراه داشت. از سال 2008 نیز آمریکا بارها به دلیل قرارداد 18 میلیارد یورویی سویسس با شرکت صادرات گاز ایران نگرانی خود را اعلام کرده است. علاوه بر این شرکت های سوییسی نیز مانند شرکت های آلمانی به ایران تجهیزاتی را صادر می کنند که می تواند در حفر تونل کارایی داشته باشد.

این در حالی است که روسیه و چین نیز همچنان به تجارت با ایران ادامه می دهند و اتحادیه اروپا نیز از اعمال برخی تحریم های مورد نظر آمریکا علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی خودداری می کند.

 به هر ترتیب اروپا قصد دارد نشان دهد که با سیاست های آمریکا همراه است. تحریم های جدید اروپا می تواند بخش دیگری از اقتصاد ایران را در شرایطی تحت تاثیر قرار دهد که اوباما همچنان تاکید دارد تحریم ها ثمر بخش بوده اند. تحریم هایی که در مقابل اقدام نظامی گزینه صلح آمیز تری به شمار می روند.

منبع: فارن پالیسی / ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی /10