اتحادیه اروپا برای مرحله پس از تحریم‌های ایران آماده شود

رویکرد اتحادیه اروپا و به طور کلی غرب درباه برنامه هسته ای ایران، تاکنون بر دو محور اساسی تحریم ها و مذاکره استوار بوده و به زعم غربی ها، استفاده از تحریم های توانسته به عنوان محرکی ایران را به پای میز مذاکره بکشاند. با این حال، یکی از منابع نزدیک به اتحادیه اروپا این رویکرد را مورد نقد قرار داده و از ضرورت بازنگری در آن سخن به میان آورده است.

به گزارش «تابناک»، سایت خبری- تحلیلی «EU Observer»، از منابع وابسته به اتحادیه اروپا، در تحلیلی که به تازگی منتشر کرده به نقد آنچه معمولاً از آن با عنوان رویکرد «دوجهتی» (پیگیری همزمان مذاکره و تحریم ها) یاد می شود پرداخته و نوشته چنین رویکردی برای رسیدن به نتیجه در مقابل ایران کافی نیست.

به عقیده نویسنده این مطلب که خود از اعضای پارلمان اروپاست، برای اینکه اتحادیه اروپا بتواند نقش خود را به عنوان یک بازیگر بین المللی مهم در این زمینه نشان دهد، باید تلاش های دیپلماتیک خود در قبال ایران را افزایش دهد. بر این اساس، فارغ از جایگاه اتحادیه اروپا در گروه 1+5 (به عنوان هماهنگ کننده این گروه)، این اتحادیه نیازمند دیدگاه راهبردی خاص و ویژه ای در قبال ایران است. دیدگاهی که بر رابطه بلندمدت با ایران مبتنی باشد.

اما چرا اتحادیه اروپا نیازمند چنین دیدگاهی است؟

به عقیده تحلیلگر این سایت، دلیل نخست این است که تحریم ها، بنا به ماهیتشان، یک ابزار موقتی و گذرا به شمار می روند. در حقیقت، تحریم ها بدین منظور طراحی شده اند که در صورت موفقیت مذاکرات، کنار گذاشته شوند. اکنون و در شرایطی که به دور جدید مذاکرات نزدیک تر می شویم، چشم انداز رسیدن به توافق با ایران روشن تر از گذشته شده است.

در حال حاضر، ایران بنا به عوامل مختلف از خود انعطاف بیشتری نشان می دهد و دولت آمریکا نیز بیش از همیشه نسبت به تنش زدایی با ایران ابراز تمایل می کند. به این ترتیب، اتحادیه اروپا اکنون باید خود را برای مرحله پس از تحریم ها آماده کند. اگر و زمانی که تحریم ها کنار برود، خلائی در روابط ایران و اتحادیه اروپا ایجاد خواهد شد.

از سوی دیگر، در صورتی هم که تحریم ها برداشته نشود، با توجه به برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ایران در ماه ژوئن و پس از آن، چالش های جدیدی در روابط ایران و اتحادیه اروپا ایجاد خواهد شد. به هر حال، چیزی با عنوان «وضع ثابت تحریم ها» وجود ندارد. تأثیرات پویا هستند.

با افزایش بیش از پیش تحریم ها، قشرهای بیشتری از جامعه ایران تحت تأثیر آن قرار می گیرند؛ افراد بیشتری از طبقه متوسط ایران ضربه می خورند؛ و همچنین میانه روهای سیاسی و اقلیت های آسیب پذیر این کشور بیشتر آسیب می بینند.

به این ترتیب، اتحادیه اروپا به شدت تحت فشار قرار خواهد گرفت تا به هزینه های انسانی اقدامات خود توجه کند. این اتحادیه با انتقاداتی روبرو خواهد شد مبنی بر اینکه تحریم ها، نه آن طور که گفته می شود «هوشمند» هستند و نه «هدفمند».

اما دلیل دوم که ضرورت تدوین یک راهبرد جدید در مقابل ایران را مطرح می کند، این است که منافع اتحادیه اروپا در ایران، بسیار فراتر از موضوع پرونده هسته ای است. ایران همسایه جغرافیایی اتحادیه اروپاست. پیوندهای فرهنگی، اقتصادی و مردمی هر یک از اعضای اتحادیه اروپا با ایران، بیش از پیوندهای ایالات متحده با این کشور است.

اگر اتحادیه اروپا می خواهد نقشی معنادار را در خاورمیانه بازی کند (در موضوع سوریه، منازعه اعراب و رژیم اسرائیل و تنش های موجود میان کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس با ایران)، باید با همه بازیگران مهم، از جمله ایران رابطه برقرار کند.

اخیراً دولت باراک اوباما در آمریکا نسبت به برگزاری مذاکرات دوجانبه با ایران ابراز تمایل کرده است. هرچند هنوز نامشخص است که آیا چنین اتفاقی خواهد افتاد و یا در صورت وقوع، نتیجه بخش خواهد بود یا خیر، اما این موضوع فصل جدیدی را در ژئوپلیتیک ایران ایجاد خواهد کرد.

البته برای اتحادیه اروپا مسئله ای نیست که اجازه دهد آمریکا هدایت جریان را به عهده بگیرد؛ زیرا هر دوی آن ها در موضوعات مختلف دارای دیدگاه های یکسان هستند. اما به همین نسبت، اینکه اتحادیه اروپا هم سیاست دوجانبه خاص خود را در قبال ایران توسعه دهد، به فرایند مذاکراتی 1+5 و نیز روابط اروپا- آمریکا آسیب نمی رساند.

روابط عمیق تر میان اتحادیه اروپا و ایران، از جمله تأسیس سفارت اتحادیه اروپا در تهران، می تواند اهمیت این اتحادیه را به عنوان شریکی راهبردی برای آمریکا و همچنین به عنوان رهبر گروه 1+5 افزایش دهد. بدون تردید، قانع کردن ایران به شراکت کار آسانی نیست؛ اما اگر اتحادیه اروپا می خواهد نقشی واقعی بازی کند، باید بداند که راهبرد تحریم ها بدین منظور کافی نیست.