اقداماتی که ریسک ها را افزایش داده است

دیپلماسی ایرانی:  چهار ماه قبل، دولت اوباما نسبت به حصول توافقی با ایران به منظور محدود کردن تهدید آمیز ترین بخش های برنامه هسته ای جمهوری اسلامی ابراز امیدواری کرد. آنچه به دنبال این ابراز امیدواری روی داد، تابستانی پریشان کننده بود. نه تنها ایران با متوقف کردن غنی سازی در سطح بالا موافقت نکرد، بلکه ذخایر اورانیوم غنی شده خود را نیز در مقایسه با ماه می، 30 درصد افزایش داده است. آنچه در گزارش اخیر آژانس بین المللی انرژی اتمی در برآورد برنامه های هسته ای ایران منتشر شده، نشان می دهد تهران نه تنها به درخواست آمریکا و متحدانش در گروه 1+5 (آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان) برای تعطیلی سایت زیر زمینی غنی سازی فوردو در نزدیکی قم پاسخ مثبت نداده، بلکه تعداد سانتریفوژهای نسب شده در این تاسیسات را دو برابر کرده است.

از سوی دیگر به جای مذاکره با ائتلاف جهانی که آخرین دور آن به طور رسمی در ماه ژوئن برگزار شد، تهران اجلاس جنبش عدم تعهد را میزبانی کرد و در جریان آن بر حقوق هسته ای خود شامل غنی سازی تاکید کرد. عملیاتی که شورای امنیت سازمان ملل در 4 قطعنامه خود علیه ایران درخواست توقف آن را صادر کرده است.  

آنچه در رفتار ایران جلب توجه می کند این است که به نظر می رسد مقامات ایران تهدید نظامی اسرائیل علیه کشورشان را نادیده می گیرند. تهدیدی که در صورت عملی شدن می تواند بسیج عمومی در حمایت از ایران در داخل و خارج از این کشور تشکیل دهد و مشکلاتی نظیر تحریم های اقتصادی را تحت شعاع قرار دهد. در صورت وقوع حمله،تهران توجیهی برای ساخت سلاح هسته ای نیز خواهد داشت.

به هر ترتیب موضوع هر چه باشد، رفتار ایران، دولت اوباما را در  موضع ناماهرانه ای قرار داده است. در حال حاضر تمرکز دیپلماسی آمریکا بر این نکته معطوف شده که اسرائیل را از اقدام نظامی یکجانبه علیه ایران بازداشته و دست کم احتمال وقوع جنگ را تا سال آینده میلادی و برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به تعویق بیاندازد. برخی بر این گمانند در صورت در نظر گرفتن این فرجه برای ادامه فعالیت های هسته ای ایران، سطح برنامه های هسته ای جمهوری اسلامی به اندازه ای افزایش می یابد که در آن شرایط تنها اقدام نظامی آمریکا علیه این برنامه ها می تواند موثر باشد. این در حالی است که هفته گذشته، جی کارنی، سخنگوی کاخ سفید در واکنش به اطلاعات منتشر شده در گزارش آژانس اعلام کرد هنوز زمان برای ادامه دیپلماسی در مورد ایران باقی است.

البته باید گفت این دیدگاه آمریکا صحیح است. چرا که با وجود پیشرفت های انجام شده ایران هنوز حدود یک یا دو سال با ساخت سلاح هسته ای فاصله دارد. از سوی دیگر آمریکا و اسرائیل بر این نکته اتفاق نظر دارند که مقامات عالی در تهران برای ساخت سلاح هسته ای تصمیم گیری نکرده اند. همچنین مقامات آمریکایی می گویند در صورتی که تصمیم سیاسی در این زمینه اتخاذ شود، از آن آگاه خواهند شد و تلاش های تهران در جهت تولید سلاح هسته ای را کشف می کنند.

اما مخالفت تهران با مذاکرات جدی و ادامه فعالیت ها برای افزایش ظرفیت هسته ای، ریسک درگیری دیگری در خاورمیانه را بیشتر کرده است. درگیری که می تواند علاوه بر بالا بردن بهای نفت، اقتصاد جهانی را نیز تحت تاثیر قرار داده و به بحران ها در سوریه، عراق و لبنان که هم اکنون نیز با فرقه گرایی مواجه هستند، دامن بزند.

ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10