ایران و طرح سوری قاهره

دیپلماسی ایرانی: در حالیکه امریکا برای نظامی کردن تحولات سوریه و جلوگیری از یافتن یک راه حل دیپلماتیک برای بحران این کشور تلاش می کند، طرح محمد مرسی رئیس جمهوری مصر نقطه امیدی در تاریکی خشونت های هولناک سوریه به وجود اورده است.

بر اساس طرح رئیس جمهوری مصر گروه تماسی متشکل از چهار قدرت منطقه، ایران، مصر، ترکیه و عربستان برای پایان دادن به خشونت های هجده ماهه در سوریه و تغییر سیاسی در سوریه شکل خواهد گرفت.

این طرح در درجه نخست راهبرد امریکا را برای نظامی ساختن هر چه بیشتر بحران در سوریه و دامن زدن به خشونت های ان کشور مختل کرده و در واقع با دور زدن غرب، حل مساله سوریه را در چارچوبی منطقه ای و با مشارکت قدرت های خاورمیانه بازتعریف می کند.

به این ترتیب می توان گفت پس از سه دهه حاشیه نشینی، بازگشت مصر مهمترین وزنه سیاسی جهان عرب به عرصه خاورمیانه از دروازه سوریه در حال رقم خوردن است.

ایران منافع بزرگی در افزایش نقش منطقه ای مصر بویژه در مقابل یکه تازی های محور امریکا و عربستان دارد.

ایالات متحده که در مساله سوریه چیزی جز منزوی ساختن جمهوری اسلامی و شکستن ائتلاف راهبردی تهران-دمشق و نهایتا نابودی اردوگاه مقاومت ضد اسرائیلی جستجو نمی کند، اصرار دارد که ایران نه جزئی از راه حل بلکه بخشی از مشکل سوریه به شمار می رود و به این تریب، انگونه که ویتالی چورکین نماینده روسیه در سازمان ملل فاش کرد، تهران خود اصلا ایستگاه بعدی تغییر رژیم است.

بر این اساس امریکا در مقابل درخواست بان کی مون و کوفی عنان نماینده ویژه پیشین سازمان ملل در سوریه و همینطور اصرار روس ها مبنی بر ضرورت مشارکت ایران در یافتن یک راه حل دیپلماتیک برای بحران سوریه ایستادگی کرده است.

طرح محمد مرسی در راستای پیشنهاد کوفی عنان و روس ها قرار دارد و تردیدی نیست که با دعوت وی از تهران برای مشارکت در گروه تماس چهارجانبه عملا امریکایی ها در این مساله دور زده شده اند.

جمهوری اسلامی در نشست جنبش عدم تعهد در تهران پیشنهادی هم راستا با طرح محمد مرسی ارئه خواهد کرد که هدف از ان ترسیم چارچوبی برای یک راه حل میانه برای پایان دادن به خشونت ها در سوریه و ایجاد تغییر سیاسی در ان کشور خواهد بود.

طرح رئیس جمهور مصر و پیشنهاد ایران در نشست عدم تعهد فرصتی گرانبها برای محور مقاومت به منظور گذار از یک از بزرگترین چالش های سه دهه گذشته ان به شمار می رود.

هر روز که از خشونت های سوریه می گذرد و بر تعداد کشته ها و مصدومین افزوده می شود، واکنش ها در داخل و خارج سوریه در راستای شکاف های مذهبی و طایفه ای عینیت بیشتری پیدا می کند.

خشونت های سوریه نه تنها معلول عملکرد حکومت ان کشور است بلکه گروه های مسلح که از سوی شبکه وسیع ایدئولوژیک، رسانه ای، مالی و تسلیحاتی وهابی- غربی تغذیه می شوند نیز به ان دامن می زنند.

به شهادت منابع مستقلی مانند خانم ناوی پیلای کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل و والری اموس معاون بان کی مون در امور بشر دوستانه هم حکومت سوریه و هم مخالفان ان به سلاح سنگین مسلح بوده و هر دو طرف مرتکب نقض حقوق بشر و جنایت جنگی شده اند.

حمام خون در سوریه سایه خود را بر نزاع مذهبی در سطح منطقه و اختلاف های تاریخی میان اهل سنت و شیعیان افکنده و این موضوع پیچدگی هایی برای تهران ایجاد کرده است.

قطب بندی شکل گرفته حول بحران سوریه در حالی که که در یکسو ایران، عراق مالکی و حزب الله و از سوی دیگر عربستان و ترکیه قرار گرفته اند، تصور نوعی نزاع مذهبی را در مساله سوریه به وجود اورده است که با راهبردهای منطقه ای جمهوری اسلامی به عنوان قطب مقاومت ضد اسرائیلی در جهان اسلام در تضاد قرار دارد.

از همین زاویه نیز می توان دریافت چرا امریکا به مسلح ساختن معترضان در سوریه حتی به قیمت افزایش قدرت اسلامگرایان افراطی و نفوذ القاعده در خاک سوریه ادامه داده و مانع از حرکت سران اپوزیسیون سوری به سمت مذاکره با حکومت و اتش بس در سوریه می شود.

گویی که استراتژی معروف زبیگنو برژینسکی در دوران جنگ سرد، «اسلام به عنوان شمشیر»، امروز در سوریه علیه ایران و حزب الله در حال پیاده شدن است تا به تصور امریکا جبهه ای از اسلام سنی در برابر ایران و محور مقاومت شکل بگیرد.

جمهوری اسلامی منافع عینی در توقف فوری خشونت ها در سوریه داشته و طرح مرسی و پیشنهادهای ایران درنشست عدم تعهد فرصتی گرانبها برای گرفتن ابتکار عمل از غرب و یافتن راه حلی میانه برای مساله سوریه به شمار می رود.

روزهای اینده نشان خواهد داد امریکا تا چه اندازه بر سر راه این طرح سنگ اندازی خواهد کرد.

همینطور نیت رهبران سوریه در گفتگو با مخالفان در سرنوشت طرح مصر و ایران تعیین کننده خواهد بود.

اخیرا «قدری جمیل»، معان نخست وزیر سوریه، در مسکو گفته است که موضوع کناره گیری بشار اسد می تواند بخشی از مذاکرات میان حکومت و مخالفان باشد.

در حالیکه این موضعگیری هرگونه بهانه را از مخالفان برای خودداری از گفتگوی سیاسی با دمشق می ستاند، ولید معلم، وزیر خارجه سوریه، به تازگی گفته است که مذاکرات پیش از پاکسازی کامل تروریست ها محتمل نیست.

بدون شک امادگی دمشق برای حرکت به ماورای راه حل امنیتی و نظامی می تواند یکی از کلیدهای موفقیت طرح تماس چهارجانبه باشد.