پیش‌بینی گفت‌وگوهای سری به موازات مذاکرات هسته‌ای

دیپلماسی ایرانی: بیست و چهارم نوامبر، آخرین زمان برای رسیدن به توافق هسته ای میان ایران با مجموعه 1+5 است، مجموعه ای که شامل اعضای شورای امنیت (ایالات متحده، روسیه، چین، بریتانیا و فرانسه) به علاوه آلمان می شود.

این روز دقیقا همان روزی است که در سال گذشته تهران و جامعه جهانی به توافقی موقت بر سر برنامه هسته ای ایران رسیدند که به موجب آن جامعه جهانی حق غنی سازی اورانیوم ایران تا سقف 5 درصد را به رسمیت شناخت و در مقابل به طور تدریجی و جزئی بخشی از تحریم های تحمیل شده علیه ایران را لغو کرد.

انتظار می رفت که توافق نهایی تا ژوئن گذشته به دست آید اما دو طرف در رسیدن به توافق ناکام ماندند و تصمیم گرفتند که مذاکرات را چهار ماه دیگر تمدید کنند، و در طول این یک سال طرفین 8 دور مذاکره کردند اما به نتیجه ای که مورد قبول دو طرف باشد، نرسیدند.

این بار مسقط نیز میزبان مذاکرات شد تا به این ترتیب نهمین دور از مذاکرات در پایتخت عمان برگزار شود شاید که راه حلی برای رسیدن به توافق بر سر موارد اختلافی به دست آید.

پیش از این عمان نقش مهمی در نزدیکی روابط دو طرف به ویژه ایالات متحده با ایران داشت، روابط بسیار قوی ای که عمان با همه طرف ها دارد، همچنین دیپلماسی آرامی که همیشه دنبال کرده سبب شده است تا بتواند به کمک آنها میانجی گری مهم در درگیری های مختلف و قضایای کاملا سری به دور از جنجال های رسانه ای باشد و به نتایج غیر قابل انتظاری برسد که دنیا از آنها شوکه شود.

کشور پادشاهی عمان پیش از این در سال 2011 با میانجی گری های خود توانسته بود سه امریکایی گروگان گرفته شده در ایران را آزاد کند، همچنین توانسته بود دانشمند ایرانی که در امریکا به اتهام زیر پا گذاشتن تحریم ها به زندان افتاده بود را نیز آزاد کند، علاوه بر آن در بسیاری از موارد دیگر موجود میان ایران و غرب ورود کرد، همچنین توانست تا اندازه بسیاری فضای تنش آلود میان ایران و امریکا را آرام کند، حتی در سال 2012 مذاکرات سری امریکا و ایران را میزبانی کرد که باعث بازگشت تهران به پشت میز مذاکرات بر سر برنامه هسته ای اش شد که نقطه آغاز رسیدن به توافق ژنو در نوامبر گذشته بود.

در این چارچوب نمی توان سفر سلطان قابوس بن سعید، پادشاه عمان به تهران در ماه آگوست سال گذشته را نیز نادیده گرفت، سفری که سبب شد او نخستین مقام ارشد کشوری باشد که بعد از انتخاب حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی ایران به آن کشور سفر می کند. در آن موقع سوال های متعددی درباره پیام هایی که احتمالا او از سوی اوباما برای رئیس جمهوری جدید ایران برده بود، به وجود آمد.

منابع آگاه عمانی می گویند که تحرکات پادشاه عمان بر اساس اصول دیپلماتیک بوده و کارهای او نیز همگی بر اساس اعتقادش بر مبادی زندگی مسالمت آمیز میان همه کشورها و ملت ها انجام گرفته است.

با این حال و به رغم تلاش های بسیار عمان پیچیدگی های پرونده هسته ای ایران سبب شده است که تا کنون به هیچ راه حلی نرسد، نقطه اختلافی بر توانایی های آینده ایران بر سر غنی سازی اورانیوم باز می گردد. فرایندی که می تواند علاوه بر تامین انرژی مورد نیاز تاسیسات هسته ای ایران ماده اولیه برای ساخت سلاح هسته ای را نیز در صورت افزایش میزان غنی سازی فراهم کند.

این در حالی است که ایران همواره تاکید کرده برنامه هسته ای اش تنها اهداف صلح آمیز دارد و هیچ گاه به دنبال دستیابی به سلاح هسته ای نبوده است.

اختلاف دیگر به تضمین های بیشتر برای انجام بازرسی های بزرگ تر باز می گردد، همچنین چگونگی رفع تحریم ها و تعیین جدول زمانی رسیدن به توافق و تحقق مطالبات سازمان ملل که در چارچوب آن جامعه جهانی اطمینان می یابد که ایران به دنبال سلاح هسته ای نخواهد رفت.

در این جا لازم است که به جمله ای که باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل چند هفته پیش بیان کرد، اشاره شود، او در آن سخنرانی گفت که فرصت برای رسیدن به راه حل سیاسی در پرونده هسته ای ایران فراهم شده و اکنون نوبت ایران است که به دنیا ثابت کند که به دنبال دستیابی به سلاح های کشتار جمعی نیست.

بسیاری از تحلیلگران ارتباطاتی میان این اظهارات با نامه ای که اخیرا باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا به آیت الله سید علی خامنه ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران فرستاده است، می بینند. نامه ای که در آن بر لزوم همکاری های دو جانبه علیه تکفیری ها در صورت رسیدن به توافق نهایی هسته ای تاکید شده بود.

افرادی که از محتوای این نامه اطلاع داشتند به روزنامه وال استریت ژورنال گفتند که اوباما این نامه را ماه گذشته میلادی فرستاده و در آن بر منافع مشترک ایران و امریکا در جنگ با شبکه داعش در عراق و سوریه تاکید کرده است.

به رغم این که جان کری، وزیر امور خارجه امریکا با شدت هر گونه پیشنهادی از سوی واشنگتن به تهران برای مبارزه با شبکه داعش را رد می کند و می گوید که هیچ گونه ارتباطی میان برنامه هسته ای ایران با دیگر مسائل نیست، با این حال بسیاری از پیش بینی ها حاکی از آن است که مذاکرات سری ای میان دو طرف بر سر موضوعات مورد اختلاف مرتبط با ثبات در خاورمیانه در جریان باشد، به ویژه که بسیاری از اداره های امریکا معترفند که ایران می تواند نقشی روز افزون در بازگشت ثبات به کشورهای منطقه مثل سوریه و عراق به ویژه در سایه اوضاع پیچیده این دو کشور داشته باشد.

وضعیت فعلی خاورمیانه به ویژه اوضاع خاص حاکم بر سوریه و عراق شاید بتواند سبب شود تا دو طرف امریکایی و ایرانی به توافقی که مصالح هر دو طرف را تامین کند، متمایل شوند، این چیزی است که در روزهای آینده قبل از مذاکرات 24 نوامبر مشخص خواهد شد.

منبع: الاهرام/ تحریریه دیپلماسی ایرانی/11