حذر اوباما از ایفای نقش سوپرمن در سوریه

دیپلماسی ایرانی: نخستین سفر جان کری در جامه وزیر امورخارجه تازه نفس دولت دوم باراک اوباما رئیس جمهور ایالات متحده به مسکو با حرف و حدیث های بسیار همراه شد. اصلی ترین دستاورد این سفر توافق مسکو و واشنگتن بر محور قرار گرفت توافقنامه ژنو در سوریه و اصرار بر راهکار سیاسی برای برون برد بحران سوریه در این کشور بود. درست  در روزهایی که تنش هوایی میان تل آویو و دمشق موجی از پیش بینی ها در خصوص احتمال توسل غرب به گزینه نظامی علیه سوریه را به راه انداخته بود، مرد شماره یک وزارت خارجه امریکا با حضور در کرملین تاکید کرد که واشنگتن شاید به گزینه تجهیز مخالفان بشار اسد به شکل جدی تری نگاه کند اما ریسک حمله نظامی به سوریه را نمی پذیرد. با پایان این سفر نیز برخی رسانه ها مانند روزنامه العرب چاپ لندن در گزارشی ادعا کرد که روسیه پیش و پس از دیدار مقام های این کشور با جان کری بشار اسد را برای پذیرفتن برخی مسائل و کوتاه آمدن از مواضع پیشین در فشار گذاشته است. توافق میان روسیه و امریکا در خصوص سرنوشت سوریه بحران زده در حالی در صدر اخبار قرار گرفته که اصلی ترین اهداف این دو کشور در دمشق از ابتدا تا به امروز در تناقض کامل با هم بوده است. تفاوت نگاه روسیه و امریکا به کشوری به نام سوریه و بحران سیاسی در آن، وضعیت ائتلاف های سیاسی داخلی در سوریه ، احتمال توسل امریکا و غرب به گزینه نظامی در این کشور با نیل به طرح ادعاهایی در خصوص استفاده دولتی ها از تسلیحات شیمیای و حمایت های حزب الله لبنان از بشار و وضعیت مثلت ایران ، سوریه  و لبنان را با داوود احمدزاده کارشناس مسائل خاورمیانه در میان گذاشتیم:

روسیه از قریب به دو سال پیش که جرقه ناآرامی در سوریه زده شد مقابل ائتلاف غربی - عربی در این کشور ایستاد. کرملین نشین ها چه اهداف اسراتژیکی را در سوریه دنبال می کنند؟

روسها نگران تکرار تجربه تلخ سناریو لیبی در سوریه و از دست رفتن منافع استراتژیک خود در خاورمیانه هستند. بطوریکه کرملین ؛سیاست های محورغربی - عربی ضد سوری را عامل گسترش تنش منطقه ای دانشته و مخالف برخورد نظامی است. مرد قدرتمند روسیه آشکارا تاکید می کند که اجازه سقوط دولت بشار اسد را نمی دهد. لذا ازشروع بحران فراگیر سوریه روسها با مکانیزم شورای امنیت مانع مداخله نظامی وتصویب قطعنامه ضد سوری در شورای امنیت شدند.

بی تردید حفظ سوریه به عنوان آخرین پایگاه استراتژیک در خاورمیانه برای روسیه حیاتی است بنابرین روسیه برعکس قضیه عراق ولیبی با تمام قدرت از ماندن بشار اسد حمایت می کند. از نظر تحلیل گران نظامی روسی؛ سوریه خاکریز اصلی برای جلوگیری از توسعه طلبی غرب در منطقه ومعادلات قدرت است و در صورت تسلیم؛منافع حیاتی روسیه درایران وحتی آسیای مر کزی با خطر جدی روبرو خواهد شد.

و این اهداف با نیت واشنگتن در سوریه در تضاد است؟ در این فضا توافق صورت گرفته میان وزرای خارجه امریکا و روسیه در سفر جان کری به مسکو چه معنایی دارد؟

 آمریکا اخیر امر مداخله نظامی در سوریه را پیگیری می کند. گرچه حضور گروه تندروسلفی النصره مانع اقدام جدی آمریکا درسوریه شده است با این وجود ؛پس از متهم شدن نیروهای دولتی به استفاده ازسلاح های شیمایی علیه مخالفین؛ کاخ سفید ارسال سلاح های پیشرفته به معارضین را دردستور کارخود قرار داده وگزنیه نظامی را راه حل نهایی بحران می داند.در چنین شرایطی ورود رسمی اسرائیل به جبهه جنگ سوریه وهدف قراردان مناطق سوق الجیشی وسایت های موشکی نیروهای دولتی به ظن ارسال آنها به حزب ا..لبنان برالتهاب بحران افزوده وامکان در گیری منطقه ای گسترده میان حامیان دولت سوریه ومخالفین آن دور ازذهن نیست.

جان کری دراین سفر تلاش کرده که با رایزنی فشرده زمینه را برای تغییر دیدگاههای مقامات روسی امکان تصویب قطعنامه ضدسوریه درقالب تحریم تسلیحاتی این کشور را فراهم سازد. ولی به نظر می رسد که شکاف میان مسکو- واشنگتن برسر موضوع سوریه درحال عمیق ترشدن هست.بطوریکه روسیه اعلام داشته که درصورت تداوم حملات نظامی اسرائیل به سوریه ساکت نخواهد نشست. بنابرین تضاد منافع دوقدرت بزرگ جهانی برسر چگونگی تنظیم معادلات قدرت در سوریه امکان رسیدن به توافق سیاسی را داشوارتر ساخته است به رغم آن انتظارمی رود همین گفتگوها نیز بدلیل درک مشترک طرفین از خطرات گسترش جنگ در منطقه تاحدودی از التهابات موجود کم کند.

از ابتدای آغاز بحران در سوریه شاهد دخالت جدی بازیگران خارجی در این بحران بودیم. اکنون نیز ظاهر امر حاکی از آن است که اراده روسیه و امریکا در سوریه با وجود تمام اختلاف ها در حال نزدیک شدن نسبی به هم است. در این میان وضعیت ائتلاف های سیاسی داخلی در سوریه چگونه است؟ آیا اتحادی میان مخالفان بشار اسد به چشم می خورد؟

بحران سوریه بدلیل تضاد منافع قدرتهای اثر گذار ونیز سیاست جنگ-جنگ تا پیروزی (کنشگران داخلی) از کنترل و اراده نهادهای بین المللی از جمله سازمان ملل متحد خارج شده است وتلاش های اخیر اخضر ابراهیمی نیز برای مصالحه وآشتی ملی منجر به نتیجه مشخصی نگردیده است و لذا احتمال استعفای وی در چنین شرایط بحرانی برتنش های موجود خواهد افزود.در داخل جبهه گسترده نیروهای معارض طیف مختلف با گرایش های سیاسی متضاد وجودارند که نتوانستند رویکرد واحدی را برای آینده سوریه ترسیم کنند. بطوریکه طیف سلفی خشونت طلب ضمن قبول بیعت با القاعده عراق اعلام کرد که تحت هیچ شرایطی آتش بس را قبول نمی کند وبه دنبال تاسیس حکومت اسلامی درشامات هست. گروههای میانه رو اخوانی هم با مشکل رهبری واحد وچگونگی همکاری احتمالی با دیگر گروههای مخالف دولت از جمله کردها مواجه هستند.

این درحالیکه نیروهای جهادی مخالف دولت بشار اسد اصلا رهبری اپوزیسیون خارج نشین رانمی پذیرند. لذا حاکمیت آنارشی درجبهه مخالفین از یک سو وضعف دولت در اعلان موضع قاطع برای نهادینه نمودن مکانیزم گفتگو شرایط را پیچیدتر ساخته است.

مقامات امریکایی در عین حال که استفاده از سلاح های شیمیایی را خط قرمز خود برای مداخله در سوریه اعلام کرده اند، سخن از ارسال سلاح به مخالفان سوری می کنند. آیا این روند با تلاش ها برای حل سیاسی بحران قابل جمع است؟

ترس از تکرار شبح ویتنام وعراق در سوریه برای نیروهای نظامی آمریکا مانع از اقدم جدی باراک اوباما شده است. بطوریکه به رغم افزایش فشارهای متحدان منطقه ای ولابی صهیونیستی (آپیک) برای گشودن جبهه دیگر در خاورمیانه، ریس جمهور آمریکا با اذعان به هزنیه های گزاف لشکر کشی تازه نسبت به این درخواست ها بی اعتنایی می کند.

راه حل وی دربحران سوریه افزایش فشارهای سیاسی وتجهیز مخالفین به سلاح های جدید وحاکم نمودن هرج ومرج تاکتیکی است که براساس آن طرفین منازعه نتواند حداقل در کوتاه مدت بریکدیگر غلبه پیدا کنند. ولی هدف نهایی دولت آمریکا سرنگونی دولت بشار اسد وایجاد ساختار جدید سیاسی همسو با منافع غرب واسرائیل در آینده است. اگرچه مشکلات اقتصادی آمریکا باعث شده که فعلا اوباما به جای ایفای نقش سوپر من؛ بدنبال سرشکن نمودن هزینه های نظامی وسیاسی بحران سوریه با متحدان اروپایی ومنطقه ای خود باشد.

بشار اسد در دیدار با وزیر امور خارجه ایران گفته است که سوریه قادر به مقابله با اسرائیل است. در عین حال دبیر کل حزب الله لبنان اعلام کرده است که حزب الله بخشی از پاسخ سوریه به اسرائیل خواهد بود. به نظر شما آیا ممکن است سوریه و نیروهای منطقه ای هم سو با این کشور دست به اقدام نظامی غافل گیر کننده ای علیه اسرائیل بزنند؟

سیاست اسرائیل در ورود علنی به جنگ با دولت سوریه مثل تیغ دولبه است که می تواند با سرایت جنگ به داخل سرزمین های اشغالی هزینه این دخالت را بیشتر نماید. این تهاجم گرچه به بهانه حفظ امنیت وخطوط قرمز این رژیم وعدم ارسال سلاح های پیشرفته موشکی سوری به حزب الله لبنان صورت گرفته ولی تداوم هرگونه جاه طلبی می تواند فضای رسانه ای منطقه را به نفع دولت سوریه تغییر دهد.ازسوی دیگر این اقدام ضمن مشروعیت زدایی از چهره مخالفین سوری در عدم همکاری با تلاویو؛ زمینه ساز ورود حزب الله لبنان به جنگ مستقیم در جانبداری بی قید و شرط از نیروهای دولتی سوریه خواهد شد و این چیزی نیست که بتواند به حفط برتری نظامی وثبات اسرائیل در منطقه کمک کند.

از دیگر سو این عمق استراتژیک تا سواحل دریای مدیترانه امتداد یافته و مرزهای لبنان و سوریه خط مقدم نبرد احتمالی ایران با اسرائیل تعیین شده است. گرچه توانمندی نظامی ایران و قدرت مانور حزب الله لبنان برای انتقام گیری از اسرائیل ثابت شده است ولی ایران همچنان در تعامل با روسیه وچین برمصالحه و گفتگو برای برون رفت از بحران فراگیر منطقه ای سوریه تاکید دارد./ 12

انتشار اولیه: یکشنبه 22 اردیبهشت 1392/ باز انتشار: پنجشنبه 26 اردیبهشت 1392