اعترافی خطرناک

دیپلماسی ایرانی: انتشار ویدیویی جدید از خالد عزیزی، از مسئولان ارشد دمکرات کردستان ایران، بار دیگر ماهیت حقیقی این گروه را آشکار کرد. خالد عزیزی در این اظهارات، صریحا به تداوم مسلح‌بودن کمپ‌های این گروه در اقلیم کردستان عراق اذعان می‌کند؛ اعترافی که نه تنها نقض فاحش توافقنامه میان ایران و عراق (شهریور ۱۴۰۲) است، بلکه نشان‌دهنده بی‌اعتنایی آشکار به اصل حُسن همجواری و تعهدات بین‌المللی دولت مرکزی بغداد و مسئولان اقلیم است.

بر اساس مفاد توافقنامه امنیتی ایران و عراق، بغداد موظف به خلع سلاح و برچیدن پایگاه‌های گروه‌های مسلح ضدایرانی مستقر در خاک اقلیم کردستان بود. با این حال، این اعتراف تازه نشان می‌دهد که برخلاف ادعاهای مکرر مسئولان اقلیم کردستان مبنی بر خلع سلاح این گروه‌ها، نه تنها این گروهک‌ها همچنان مسلح باقی مانده‌اند، بلکه پایگاه‌های آموزشی و نظامی خود را نیز حفظ کرده‌اند.

به نظر می آید باتوجه به اینکه توافقنامه امنیتی میان دو کشور ۲۸ اسفند ۱۴۰۱ امضا شد و طرف عراقی بر اساس این توافق متعهد بود که تا شهریور ۱۴۰۲ نسبت به خلع سلاح این احزاب اقدامات لازم را انجام دهد؛ باید دید که چرا و چگونه می‌توان مسئولین بغداد و اربیل را متعهد به انجام وظایف خود بر اساس توافقنامه کرد.

از منظر حقوق بین‌الملل، بر اساس اصل عدم استفاده از قلمرو یک دولت برای اقدامات تهدیدآمیز علیه دولت دیگر، دولت عراق موظف است از تبدیل شدن خاک خود به پایگاهی برای اقدامات مسلحانه علیه ایران جلوگیری کند.

در ماده ۲۴ قانون اساسی عراق نیز آمده است که «خاک عراق نباید پایگاهی برای تهدید امنیت کشورهای همسایه باشد». در چنین شرایطی، اگر دولت عراق یا اقلیم کردستان قادر به مهار و انحلال این گروه‌ها نباشند، ایران بر اساس اصل دفاع مشروع (ماده ۵۱ منشور ملل متحد) این حق را دارد که از امنیت شهروندان خود دفاع کند و اقدامات پیشگیرانه برای رفع تهدیدات انجام دهد.

ایران پیشتر از این هم چندین مرتبه از حق دفاع مشروع خود برای خنثی سازی هرگونه تهدیدی از سوی گروه‌های شبه نظامی کُردی مستقر در خاک اقلیم کردستان عراق استفاده کرده و به نظر می‌آید اگر به این نتیجه برسد که وعده‌های مسئولین بغداد و اربیل با عمل آنها یکسان نیست و کماکان وضعیت پیش از امضای توافقنامه جاری و ساری است؛ تصمیم به استفاده مجدد از ابزارهای سخت خود به منظور برخورد با تهدیدات احتمالی از سوی گروه های فوق بگیرد.

ادامه فعالیت‌های گروهک دمکرات و گروه‌های مشابه، تهدید مستقیمی برای امنیت ایران به‌ویژه در مناطق مرزی غرب کشور محسوب می‌شود. این ناامنی‌ها تأثیرات گسترده‌ای بر روند توسعه، سرمایه‌گذاری، خدمات‌رسانی و مهاجرت معکوس در این مناطق گذاشته و موجب افزایش فقر، بیکاری، و مهاجرت جوانان شده است.

از منظر حقوق بشری نیز، حضور و فعالیت آزادانه این گروه‌ها در خاک اقلیم کردستان عراق، به معنای نقض حقوق شهروندان ایرانی، به‌ویژه کودکان، زنان، مرزنشینان و فعالان مدنی است که سال‌ها هدف گروگان‌گیری، سوءاستفاده، سربازگیری اجباری، و رفتارهای غیرانسانی و غیراخلاقی قرار گرفته‌اند. موارد متعددی از استفاده از کودک‌سرباز، قاچاق انسان، آزار جنسی و بهره‌کشی ایدئولوژیک در این گروه‌ها مستند شده است.

در نتیجه، ضروری است که نخست تعیین تکلیف فوری این گروه‌های مسلح در دستورکار جدی دولت عراق و اقلیم کردستان قرار گیرد؛ دوم آنکه جامعه بین‌المللی و نهادهای حقوق بشری نسبت به رفتارهای خشونت‌آمیز این گروه‌ها موضع‌گیری شفاف و فعال‌تری اتخاذ کنند و در نهایت آنکه ایران از ظرفیت‌های حقوقی، دیپلماتیک و سخت خود برای دفاع از حقوق شهروندان مرزی بهره گیرد و موضوع را در مجامع بین‌المللی مطرح کند.

تهدید امنیت ایران از خاک عراق به عنوان همسایه غربی، موضوعی نیست که بتوان با مسکوت‌گذاشتن آن یا اتکا به وعده‌های ناکارآمد به دنبال حل آن بود و به نظر زمان آن رسیده که با این پدیده با قاطعیت، شفافیت و با پشتوانه حقوقی برخورد شود.

به باور تحلیل گران منطقه اجرای مفاد توافقنامه میان ایران و عراق به سود مردم، آسایش و ثبات هر دو طرف و به ویژه طرف عراقی است چرا که میتواند بهانه حمله مجدد از سوی ایران را به خاک عراق از مقامات تهران بگیرد و دیگر شاهد اعمال ابزار سخت از سوی ایران نباشیم. امری که میتواند الگوی مناسبی برای روابط میان بغداد و آنکارا نیز به حساب آید چرا که ترکیه بارها به بهانه حضور نیروهای حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) مناطق شمالی عراق را مورد حملات هوایی گسترده قرار داده که به این واسطه هم چند صدنفر غیرنظامی و شهروند بی گناه تا کنون جان باخته اند.

لازم به ذکر است که اخیرا سایت و کانال خبری «دیار و نادیار» ویدئویی را از خالد عزیزی منتشر کرده است که به زبان کُردی در حال گفتگو است و در آن مصاحبه وی به صراحت اعلام میکند که کماکان فعالیت‌های مسلحانه دموکرات کردستان ایران تداوم دارد.