نگرانی عربستان از آینده پاکستان

عربستان سعودی و پاکستان دارای پیوندهای محکمی هستند. پیشینه‌ی این پیوندها به دوره‌ جنگ سرد و رقابت‌های میان غرب و شرق بازمی‌گردد. در حال حاضر نیز عربستان سعودی و پاکستان متحدان استراتژیک هستند. عربستان سعودی نیرومندترین قدرت اقتصادی جهان عرب است و پاکستان تنها کشور اسلامی دارای بمب اتمی محسوب می شود.

سایت دویچه وله در تحلیلی در این باره نوشت، دو کشور در زمینه‌ سیاسی همواره پشتیبان یکدیگر بوده‌اند. خلبانان نیروی هوایی پاکستان در سال ۱۹۶۹ به عربستان سعودی در جنگی کوتاه مدت علیه جمهوری سوسیالیستی یمن جنوبی کمک کردند. از آن زمان ۱۰ هزار سرباز پاکستانی در عربستان سعودی مستقر هستند. عربستان سعودی نیز در جنگ میان پاکستان و هند و در مناقشه بر سر کشمیر، بی‌قید و شرط جانب پاکستان را گرفت.

علاوه بر آن، هر دو کشور در دهه‌ هشتاد متحدا از مجاهدین افغانی در پیکار علیه نیروهای ارتش سرخ شوروی پشتیبانی می‌کردند. پس از به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان، عربستان سعودی و پاکستان در کنار امارات متحده‌ عربی، تنها کشورهایی بودند که حکومت طالبان را به رسمیت شناختند. گفته می­شود عربستان سعودی از برنامه اتمی پاکستان نیز پشتیبانی مالی کرده و حتی در لغو تحریم­های امریکا علیه برنامه­های هسته­ای این کشور مذاکرات گسترده­ای را به نفع پاکستان انجام داده بود.

امروز نیز مناسبات میان دو کشور بسیار به هم نزدیک است. اما پاکستان روزهای دشواری را از سر می‌گذراند و نیروهای طالبان در این کشور در حال پیشروی هستند. این امر مایه‌ نگرانی عربستان سعودی نیز هست. این کشور بیش از هر چیز بیم آن دارد که تثبیت موقعیت طالبان در مناطق شمال غربی پاکستان به شبکه‌ ترور القاعده نیروی تازه‌ای بدهد و به تهدیدی برای ریاض تبدیل شود.

بی‌دلیل نیست که ملک عبدالله پادشاه عربستان، در سال ۲۰۰۸ به درخواست حامد کرزای، رئیس‌ جمهوری افغانستان پاسخ مثبت داد و با نیروهای میانه‌رو طالبان وارد مذاکره شد تا آنان را به گفت‌وگوی سیاسی با دولت افغانستان تشویق کند.

عربستان سعودی پیش‌شرط اصلی خود را برای این مذاکرات، فاصله‌گرفتن آشکار طالبان از شبکه‌ ترور القاعده اعلام کرده بود. این تلاش‌ها در آن زمان ناکام ماند و جز چند تن، کسی از نیروهای طالبان خود را آماده‌ مذاکره نشان نداد.

صالح خزلان، استاد علوم سیاسی در دانشگاه ملک فیصل در ریاض معتقد است که آن تلاش‌ها محکوم به شکست بود، زیرا دشوار می‌توان میان طالبان و القاعده تفاوت گذاشت. به گفته‌ خزلان، ساده‌لوحانه است اگر بپنداریم که در میان طالبان، نیروهای میانه‌رو وجود دارد. افزون بر آن، حملات هواپیماهای بی‌سرنشین امریکایی به روستاهای مرزی پاکستان و کشتن غیرنظامیان، نیروهای طالبان را رادیکال‌تر کرده است.

عربستان سعودی از ارتش پاکستان به طور گسترده پشتیبانی می‌کند و آن را تنها ضامن وحدت این کشور می‌داند. ولی نگاه سعودی‌ها به رهبران کنونی پاکستان بسیار انتقادی است. سعودی‌ها رهبران پاکستان را متهم می‌کنند که تنها در پی منافع خویش‌ هستند و وحدت پاکستان برایشان مهم نیست.

عربستانی­‌ها به زرداری‌ رئیس‌جمهوری کنونی پاکستان، اعتماد چندانی ندارند و معتقدند که وی پاکستان را به وضعیت افغانستان دچار کرده و آن را در خطر چند پارچگی قرار داده است. به همین دلیل، کمک‌های مالی عربستان به پاکستان، در زمان ریاست‌جمهوری زرداری کاهش یافته است.

اما سعودی‌ها با سیاست مناقشه‌جویانه نواز شریف، رهبر اپوزیسیون پاکستان نیز چندان موافق نیستند. با این همه او را بر زرداری ترجیح می‌دهند. هر چه باشد، نواز شریف یک شاهزاده خانم سعودی را به همسری گرفته و سال‌های تبعید خود را در عربستان سعودی گذرانده است.

سیاست غرب در پاکستان نیز مورد انتقاد سعودی‌هاست. آنان معتقدند که حملات هوایی امریکا به روستاهای مرزی پاکستان، طالبان را نیرومندتر کرده است. شخصیت‌های بانفوذ عربستان سعودی به غرب و ناتو توصیه می‌کنند که نیروهای خود را از افغانستان خارج کنند.

به باور عربستانی‌ها، باید کار بیرون کردن نیروهای طالبان و القاعده از این منطقه را به مردم بومی آن سپرد. زیرا آنان مدت‌هاست که از دست جهادگران به تنگ آمده‌اند و می‌توانند به موفقیتی دست‌یابند که نیروهای بیگانه نتوانستند به آن برسند.