تاکائیشی تاریخ‌ساز شد
کابینه کاملا مردانه نخستین نخست‌وزیر ژاپن
نویسنده: سامان لاریجانی
دیپلماسی ایرانی: «سانائه تاکائیشی» روز سه‌شنبه به عنوان نخستین نخست‌وزیر زن ژاپن سوگند یاد کرد؛ اما ترکیب کابینه‌اش که بیشتر مردانه است و سابقه‌ی او در حمایت از سیاست‌های اجتماعی محافظه‌کارانه، باعث شده بسیاری از زنان در کشوری که از نظر برابری جنسیتی عقب مانده، احساس دوگانگی کنند.
تاکائیشی در کابینه‌ی ۱۹ نفره‌ی خود تنها دو زن را به عنوان وزیر منصوب کرد — درست مانند سلفش — و به وعده‌ای که پیش‌تر داده بود مبنی بر اینکه حضور زنان در پست‌های کلیدی «کمتر از کشورهای اسکاندیناوی نخواهد بود» عمل نکرد.
«توکو تاناکا»، استاد مطالعات رسانه و جنسیت در دانشگاه توکیو، گفت: «ترکیبی که او اعلام کرد، از همان ابتدا آن وعده را نقض کرد. این تصمیم بسیار ناامیدکننده است و هیچ امیدی برای توانمندسازی زنان به همراه ندارد.»
وقتی از او درباره‌ی عدم توازن جنسیتی کابینه پرسیدند، تاکائیشی در نشست خبری سه‌شنبه گفت: «من بر فرصت‌های برابر تمرکز کردم و افراد شایسته را در جایگاه‌های مناسب قرار دادم.» البته گزینه‌های او محدود بود، چرا که تنها ۱۳ درصد از نمایندگان حزب حاکم لیبرال‌دموکرات (LDP) زن هستند. این حزب اعلام کرده قصد دارد این نسبت را تا سال ۲۰۳۳ به ۳۰ درصد برساند. در تاریخ ژاپن، هیچ کابینه‌ای حضور زنان را به بیش از ۳۰ درصد نرسانده است؛ در حالی که در کشورهای شمال اروپا، این رقم از ۳۶ درصد در دانمارک تا ۶۱ درصد در فنلاند متغیر است.
ژاپن در گزارش شکاف جنسیتی جهانی مجمع جهانی اقتصاد، رتبه‌ی ۱۱۸ از میان ۱۴۸ کشور را دارد — پایین‌ترین رتبه در میان کشورهای صنعتی گروه هفت و پایین‌تر از بسیاری از همسایگان آسیایی خود از جمله چین، کره جنوبی و فیلیپین. این جایگاه نشان‌دهنده‌ی حضور محدود زنان در نهادهای قانون‌گذاری و همچنین شکاف گسترده‌ی دستمزدی است؛ در حالی که کشورهای اسکاندیناوی در زمینه‌ی برابری سیاسی پیشتازند. اگرچه اشاره تاکائیشی به «الگوی شمال اروپا» بیشتر جنبه‌ی تبلیغاتی داشت، اما شکستن «سقف شیشه‌ای» توسط او — در کنار وزیر دارایی‌اش، «ساتسوکی کاتایاما» — گامی نمادین به شمار می‌آید.
«تینا ایرکاینن»، استاد مطالعات آسیایی در دانشگاه هلسینکی، گفت: «بیش از ۱۲۰ سال طول کشیده تا به این نقطه برسیم.» او با اشاره به اینکه فنلاند در اوایل دهه‌ی ۱۹۰۰ به زنان حق رأی داد (در حالی که ژاپن پس از جنگ جهانی دوم به آن دست یافت)، افزود: «او نمی‌تواند یک‌شبه جامعه ژاپن را تغییر دهد، اما می‌تواند آغازگر این تغییر باشد.»
با این حال، همانند «جورجیا ملونی»، نخست‌وزیر زن ایتالیا، تاکائیشی نیز در ژاپن به عنوان مدافع حقوق زنان شناخته نمی‌شود؛ چرا که دیدگاه‌های او کاملاً همسو با خط‌مشی محافظه‌کارانه حزب LDP است. نظرسنجی‌های اخیر نشان می‌دهد او در میان مردان محبوب‌تر از زنان است.
«یایو اوکانو»، استاد نظریه‌ی فمینیسم سیاسی در دانشگاه دوشیشا، گفت: «او زنی است که از مدل پدرسالارانه حزب لیبرال‌دموکرات دفاع کرده — مدلی که در آن مردان باید در مرکز جامعه بیش‌ازحد کار کنند و زنان با انجام کارهای مراقبتی بدون دستمزد از آن‌ها حمایت کنند.» یکی از نمونه‌های بارز این دیدگاه، دفاع تاکائیشی از قانون الزام‌آور استفاده از نام خانوادگی مشترک میان زوج‌های متأهل است. طبق این قانون، در بیش از ۹۰ درصد موارد، زنان نام خانوادگی همسران خود را می‌پذیرند. منتقدان — از جمله نهادهای اقتصادی و حتی برخی اعضای لیبرال‌تر حزب LDP — می‌گویند این قانون به‌شدت بر مسیر شغلی زنان تأثیر منفی دارد؛ در حالی که گروه کوچکی از محافظه‌کاران، آن را برای حفظ انسجام خانواده ضروری می‌دانند.
برای تثبیت موقعیت نخست‌وزیری تاکائیشی، حزب حاکم روز دوشنبه با حزب راست‌گرای «نوآوری ژاپن» (Ishin) که طرفدار دولت کوچک است، ائتلاف تشکیل داد. به گفته‌ی «یوکو اوتسوکا»، استاد سیاست‌های رفاه و مطالعات جنسیت در دانشگاه ریتسومیکان، سیاست‌های تأمین اجتماعی این دو حزب — از جمله تأکید بیشتر بر اصل «توان پرداخت» — می‌تواند حمایت از گروه‌های آسیب‌پذیر، مانند والدین تنها و افراد کم‌درآمد (که بیشترشان زن هستند) را کاهش دهد. این دو حزب همچنین توافق کردند از ادامه‌ی نظام جانشینی صرفاً مردانه در خاندان امپراتوری ژاپن حمایت کنند. اوتسوکا در واکنش گفت: «چنین سیاستی بدون هیچ توجیه منطقی، صرفاً تبعیض‌آمیز و جنسیت‌زده است.»
نظر شما :