در پنل تخصصی «اثر بیوتکنولوژی بر چالش‌های زیست‌محیطی و سلامتی» مطرح شد:
ایران جزء ۱۰ کشور برتر جهان در حوزه بیوتکنولوژی
دیپلماسی ایرانی: شرکت‌کنندگان در پنل تخصصی «اثر بیوتکنولوژی بر چالش‌های زیست‌محیطی و سلامتی» درباره موفقیت‌ها در عرصه مراقبت‌های بهداشتی با ظهور هوش مصنوعی و درمان‌های نوین مبتنی بر ژن و سلول‌های بنیادی صحبت کردند و پیش‌بینی‌های خودشان درباره آینده بخش سلامت و درمان بیماری‌ها را بیان کردند.
هاله حامدی‌فر: آینده درمان قطعاً بیوتکنولوژی خواهد بود
در ابتدای پنل، دکتر هاله حامدی‌فر، مدیر گروه دارویی سیناژن، در این نشست گفت: «بیوتکنولوژی، فقط متمرکز بر بخش سلامت نیست. انقلاب بزرگی است که در حوزه‌های غذا و کشاورزی و سیستم سلامتی رخ داده است. اما من درباره اثر بیوتکنولوژی بر سلامت و مراقبت‌های بهداشتی تمرکز می‌کنم.» به گفته او، تشخیص پزشکی توسط بیوتکنولوژی تسهیل شده، در حالی که تشخیص‌ها تا پیش از بیوتکنولوژی دشوار یا غیرممکن بود. حامدی‌فر افزود: ما اکنون می‌توانیم درمان هدفمند (targeted treatment) انجام بدهیم به این معنا که محصولات بیوتکنولوژی درمان‌ها را خاص و ویژه کرده‌اند و باعث شده‌اند اثرات منفی جانبی داروها کم شود. این داروها به اسم بیوفارماسوتیکال معروف هستند که مبتنی بر پروتئین‌ها، دی.ان.ای، و آر.ان.ای هستند. آینده درمان قطعاً بیوتکنولوژی خواهد بود.»
مسعود اعتمادیان: ظهور هوش مصنوعی امکان جایگزین شدن نیروی انسانی با ماشین‌های هوش مصنوعی در تشخیص بیماری‌ها وجود دارد
مسعود اعتمادیان، استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی ایران، در این پنل، عنوان کرد که با ظهور هوش مصنوعی امکان جایگزین شدن نیروی انسانی با ماشین‌های هوش مصنوعی در تشخیص بیماری‌ها وجود دارد. او همچنین بر پیشگیری تأکید کرد و آن را کم‌هزینه‌تر از درمان دانست. وی بیان داشت: یک سبک زندگی سالم باعث طول عمر می‌شود و سن تقویمی و زیستی را می‌تواند تا یک دهه جابه‌جا کند.
رضا لفتاوی: تشخیص‌های مبتنی بر هوش مصنوعی به مراتب می‌توانند از تشخیص پزشکان دقیق‌تر باشند
دکتر رضا لفتاوی، استاد جراحی دانشگاه ایالتی نیویورک، تأکید کرد که هوش مصنوعی در دهه‌های اخیر در همه چیز انقلاب ایجاد کرده که تشخیص بخشی از آن است. وی خاطرنشان کرد که تشخیص‌های مبتنی بر هوش مصنوعی به مراتب می‌توانند از تشخیص پزشکان دقیق‌تر باشند. همچنین امکان دسترسی به هوش مصنوعی به صورت 24ساعته وجود دارد که کار تشخیص را تسهیل و تسریع می‌کند. او تأکید کرد با گسترده شدن علم، هوش مصنوعی در تحلیل داده‌ها در کمترین زمان ممکن، کمک‌کننده است. «هوش مصنوعی در بخش‌های مختلف درمان ارتباط ایجاد می‌کند و نه تنها هزینه‌ها پایین می‌آید بلکه تشخیص هم در زمان کم‌تری با تحلیل داده‌های متفاوت صورت می‌گیرد.» در مورد اثرات منفی هوش مصنوعی وی به مسائل اخلاقی و همینطور اثرگذاری آن بروی اقتصاد اشاره کرد که با حذف انسان‌ها از چرخه کار و فعالیت رخ می‌دهد.
لفتاوی درباره تأثیر تحریم‌ها بر حوزه پزشکی و تکنولوژی‌های مرتبط گفت: «شرکت‌های آمریکایی ابراز ناراحتی می‌کنند که نمی‌توانند محصولات خودشان را به ایران بفروشند. با اینکه دولت آمریکا محصولات مرتبط با مصارف انسانی را برای صادر کردن به ایران مجاز می‌داند اما این شرکت‌ها می‌گویند تمایلی ندارند وارد این حوزه بشوند. آن‌ها می‌ترسند. اما نیاز مادر اختراع است و من دیدم که دانشجویان شریف یک ربات ساخته‌اند. آن را آزمایش کردم و نظراتم را هم ارائه کردم. قطعاً این ماشین هنوز پیشرفته نیست اما بچه‌های ما اینجا دارند کارهای خلاقانه‌ای می‌کنند.»
وحید خدامی: هوش مصنوعی می‌تواند نقش مهمی در بهینه‌سازی فرایند توسعه دارو ایفا کند
دکتر وحید خدامی، مدیرعامل شرکت رناپ، هم در این پنل توضیح داد: «ما انسان‌ها از سلول ساخته شده‌ایم و درون هر سلول، ژنوم ما قرار دارد؛ ژنوم در واقع مجموعه‌ای از کدهاست که به‌صورت دی‌ان‌ای (DNA) ذخیره شده‌اند. این کدها مسئول تولید پروتئین‌ها در بدن هستند.»
وی افزود: در فناوری مهندسی ژنتیک، از این کدهای ژنتیکی برای تولید پروتئین‌ها در داخل موجوداتی مانند باکتری استفاده می‌شود. به این ترتیب، می‌توان پروتئین‌هایی را کشف و خالص‌سازی کرد که کاربرد دارویی دارند.
خدامی ادامه داد: رویکرد جدیدی که در سال‌های اخیر مطرح شده، استفاده از mRNA (ام‌آر‌اِن‌ای) است. در این روش، نسخه‌ای از اطلاعات ژنتیکی به‌جای خود ژن یا (DNA) به بدن تزریق می‌شود و بدن را «مجبور» می‌کنیم که خودش آن پروتئین مورد نظر را تولید کند.
این فناوری کاربردهای وسیعی دارد، از جمله در درمان بیماری‌هایی مانند سرطان و در حوزه ژن‌تراپی؛ در این موارد گاهی ژن را به شکل DNA یا RNA وارد بدن بیمار می‌کنیم تا عملکرد خاصی را در سلول‌ها فعال کند. با این حال، یکی از چالش‌های اصلی این روش‌ها، هزینه بالای آن‌هاست؛ تولید چنین داروهایی ممکن است میلیون‌ها دلار هزینه داشته باشد. در این میان، هوش مصنوعی می‌تواند نقش مهمی در کاهش این هزینه‌ها و بهینه‌سازی فرایند توسعه دارو ایفا کند.»
انسیه حاجی‌زاده: ایران آماده صادرات داروهای ژن‌درمانی و سلول‌درمانی به کشورهای همسایه است
دکتر انسیه حاجی‌زاده، مدیر مرکز توسعه فناوری محصولات پیشرفته سلولی پژوهشگاه رویان، در سخنان خود به پیشرفت‌های ایران در زمینه تولید داروهای پیشرفته زیستی اشاره کرد. او توضیح داد که یکی از فناوری‌های نوین در حوزه پزشکی، استفاده از سلول‌های زنده به‌عنوان دارو است؛ فناوری‌ای که در سطح جهانی با عنوان داروهای پیشرفته زیستی یا ATMP (Advanced Therapy Medicinal Products) شناخته می‌شود. این فناوری شامل سلول‌درمانی، ژن‌درمانی و مهندسی بافت است و در سال‌های اخیر، ایران توانسته در این حوزه پیشرفت چشمگیری داشته باشد.
دکتر حاجی‌زاده تأکید کرد که «این فناوری بسیار پیچیده است و هنوز بسیاری از کشورها توانایی استفاده گسترده از آن را ندارند، اما ایران توانسته با وجود محدودیت‌ها و تحریم‌ها، به جایگاه قابل‌توجهی در این زمینه دست یابد.» او افزود تاکنون حدود ۱۰ نوع دارو در حوزه ژن‌درمانی و سلول‌درمانی در ایران تأیید شده است و حتی ایران آماده صادرات آن‌ها به کشورهای همسایه باشد. وی درباره سازوکار این نوع داروها توضیح داد: «این داروها، شامل سلول‌های زنده‌ای هستند که پس از تزریق به بدن، قادرند به محل آسیب‌دیده مهاجرت کرده و فرآیند ترمیم را آغاز کنند. این سلول‌ها بسیار هوشمند و تخصصی عمل می‌کنند و بر اساس شرایط بدن هر بیمار به‌طور اختصاصی طراحی یا انتخاب می‌شوند.»
در ادامه، او درباره فرآیند ژن‌درمانی گفت: «در این روش، سلول‌های آسیب‌دیده از بدن بیمار خارج می‌شوند، تغییرات ژنتیکی لازم روی آن‌ها انجام می‌شود و سپس سلول‌های اصلاح‌شده دوباره به بدن بازگردانده می‌شوند تا عملکرد طبیعی خود را از سر بگیرند.»
پرسش و پاسخ
مهمانان در بخشی از نشست به پرسش مهمی پرداختند: «آیا آینده بشر به نامیرایی خواهد رسید؟» در پاسخ به این پرسش، دکتر حامدی‌فر با اشاره به پیشرفت‌های علمی گفت: «ما اکنون در مرحله انسان خردمند یا هوموساپینس قرار داریم، اما در آینده وارد دوره جدید خواهیم شد که آن را هومو دئوس یا انسان نامیرا می‌نامند. هرچند که مایه شرم جامعه علمی و پزشکی است که هنوز حقیقتاً درمانی برای هیچ بیماری‌ای یافت نشده و سرطان تنها بیماری لاعلاج نیست ما هیچ بیماری‌ای را نمی‌توانیم درمان کنیم و فقط می‌توانیم اثرات آن را کنترل کنیم.»
او تأکید کرد که در آینده، نسل جدیدی از داروها توسعه خواهند یافت که به‌طور اختصاصی برای درمان یک بیماری خاص طراحی می‌شوند؛ داروهایی با عملکرد هدفمند، که برخلاف داروهای عمومی امروزی، می‌توانند مستقیماً ریشه بیماری را از بین ببرند. این داروهای ویژه به دانشمندان این امید را داده‌اند که بتوانند روند پیری یا مرگ سلولی را متوقف کرده و به‌تدریج راه را برای نامیرایی یا عمر بسیار طولانی هموار کنند. پروژه‌های علمی گسترده‌ای در دنیا در جریان است که هدفشان افزایش چشمگیر طول عمر یا حتی غلبه بر مرگ است.
حاجی‌زاده گفت که فکر می‌کنم که پیوند بین هوش مصنوعی و داروهای پیشرفته پزشکی می‌تواند همه زندگی ما را در آینده با انقلابی بزرگ مواجه کند. خدامی در مورد پیش‌بینی خود درباره آینده گفت که از نظر او آینده، آینده عاری از هر نوع بیماری خواهد بود.
حامدی‌فر در پایان سخنان خود به جایگاه ایران در حوزه زیست‌فناوری (بیوتکنولوژی) اشاره کرد و گفت: «ایران امروز در میان ۱۰ کشور برتر جهان در حوزه بیوتکنولوژی قرار دارد و علی‌رغم تحریم‌ها، توانسته محصولات خود را به ۳۵ کشور دنیا صادر کند.» او تأکید کرد که نیاز کشورهای دیگر به داروهای زیستی (بیوفارماسوتیکال) ایران، همراه با قیمت مناسب این محصولات، موجب شده تا بازار جهانی نسبت به تولیدات ایران اقبال نشان دهد.
بر اساس گفته‌های او، ایران اکنون حدود ۳۰ نوع داروی بیوفارماسوتیکال تولید می‌کند؛ داروهایی که نه‌تنها محصول نهایی آن‌ها صادر می‌شود، بلکه دانش فنی و فناوری تولیدشان نیز در قالب قراردادهایی بین‌المللی به سایر کشورها منتقل می‌شود. در حال حاضر، ایران با کشورهایی چون آرژانتین، هند، روسیه، الجزایر و آفریقای جنوبی قراردادهایی برای صادرات دارو و فناوری مربوطه امضا کرده است؛ که این موضوع نشان‌دهنده پیشرفت چشمگیر ایران در این صنعت راهبردی است.
نظر شما :