اولویت آرمانی ریاست دوره ای لهستان بر اتحادیه اروپا

دیپلماسی ایرانی: بر اساس راهبرد اعلامی ورشو؛ در حال حاضر بحران اوکراین جدی ترین تهدید برای امنیت لهستان است و تعجب آور نیست که رهبران سیاسی در ورشو آشکارا روسیه را به عنوان تهدید اصلی برای امنیت کشور می‌دانند. البته ورشو یکی از اولین پایتخت‌های اروپایی بود که تجاوز نظامی روسیه در سال 2014 به کشور همسایه اوکراین را به ‌طور رسمی  محکوم کرد و بدون شک با بحران اوکراین و تبدیل شدن ورشو به مهمترین حامی و پل ارتباطی غرب در کمک به کیف این موضوع اهمیت مضاعف یافته است. 

در سند راهبردی امنیت ملی این کشور، چشم انداز روشنی از نحوه استفاده لهستان از منابع خود برای تضمین دفاع، امنیت و رفاه شهروندان خود و دولت به عنوان یک کل ارائه داده و در مورد چگونگی همگرایی کشور در سازمان های بین المللی به عنوان یک کشور عضو ناتو و اتحادیه اروپا یا در مورد توسعه روابط دوجانبه با سایر کشورها و همکاری های منطقه ای و جهانی نقشه راه ترسیم شده است.

همچنین با بازگشت ترامپ به کاخ سفید آمریکا، تشکیل کمیسیون جدید اتحادیه اروپا و ادامه جنگ در اوکراین، امنیت در همه ابعاد آن اولویت لهستان خواهد بود که از 1 ژانویه 2025 ریاست شورای اتحادیه اروپا را برعهده خواهد گرفت. 

آگنیشکا بارتول، سفیر در اتحادیه اروپا می گوید که انرژی، دفاع و امنیت اقتصادی در رأس دستور کار اتحادیه اروپا در دوره ریاست دوره ای شش ماهه آتی شورا خواهد بود که به نظر می رسد یک دستور کار جاه طلبانه برای ایجاد ثبات در دوره تغییرات و چالش های بزرگ، با انتخاب دونالد ترامپ برای دومین بار به عنوان رئیس جمهوری ایالات متحده، تشکیل کمیسیون جدید اتحادیه اروپا و جنگ اوکراین است. 

واقعیت این است که امروز برای اروپائیان مهمترین دغدغه، امنیت در تمام ابعاد ممکن، چه خارجی و چه داخلی، است و در مرحله بعدی موضوعاتی چون رقابت، کیفیت غذا، داروهای ضروری و قیمت مقرون به صرفه انرژی و مهاجرت است. همچنین تقویت صنعت دفاعی برای اتحادیه اروپا اولویت مهم است و بروکسل باید 500 میلیارد یوروی اضافی را برای دفاع در دهه آینده تدارک ببیند تا از رقبایی مانند ایالات متحده و چین عقب نماند. البته هزینه‌های دفاعی اروپا در سال 2023 به رکورد 279 میلیارد یورو رسیده، اما برآوردها نشان می‌دهد که پس از سال‌ها سرمایه‌گذاری کم، برای پوشش خلأهای مالی و سرمایه‌گذاری در پروژه‌های جدیدی مانند سپر دفاع هوایی اروپا به پول بیشتری نیاز است. 

لهستان از سویی در سال 2020 میلادی، فرایند 15 ساله برای ایجاد توان دفاعی و بازدارندگی ملی  آغاز کرده و  در واقع  فرآیندی عمل‌گرایانه در یک افق زمانی است که در آن ورشو تخمین می‌زند که دول متخاصم به ترویج سیاست‌های تهاجمی و تجدیدنظرطلبانه و تجهیز نیروها به سلاح‌های تهاجمی جدید و با سرعتی شتاب‌زده ادامه خواهند داد. به هر حال خطرات ناشی از درگیری‌های داخلی و منطقه‌ای مداوم در همسایگی جنوب اروپا و فشار مهاجرت غیرقانونی همچنان چالشی برای امنیت اروپاست؛ همچنین در سطح جهانی، یک پدیده مهم افزایش رقابت استراتژیک بین ایالات متحده آمریکا، چین و روسیه مطرح است که بر کل نظام روابط بین‌الملل تأثیر می گذارد و از طرف دیگر این کشور از طریق توسعه مشارکت استراتژیک با آمریکا و سایر کشورهای متحد، برای تقویت ارکان خارجی امنیت خود اقدام و همکاری با واشینگتن در زمینه های امنیتی و دفاعی  از جمله تضمین حضور پایدار نیروهای آمریکایی در خاک لهستان، و همچنین در زمینه انرژی، تجارت، سرمایه گذاری و همچنین تحقیق و توسعه انجام می دهد. در عین حال افزایش تخصیص بودجه دفاعی به طوری که باید به سطح 2.5درصد از تولید ناخالص داخلی در 2025 برسد در اولویت است.

علاوه بر این، پیروزی دونالد ترامپ جریان‌های پوپولیستی حاکمیتی را در این قاره سبز تشویق کرده است که تشکیلات سیاسی اروپا را در موقعیتی نامطمئن قرار می‌دهد. اتحادیه اروپا می‌تواند از حفظ روابط تجاری گسترده با چین استفاده کند، از جمله با امتناع از حذف برخی مناطق استراتژیک مورد درخواست آمریکایی‌ها، اما این یک رویکرد بسیار پرخطر برای اتحادیه‌ای است که در حال نزول شدید اقتصادی است. موضوع مهم تر این که تولید ناخالص داخلی، کاهش فناوری شرکت های اتحادیه اروپا تقریباً به طور کامل در چشم انداز جهانی در زمینه های پیشرفته مانند هوش مصنوعی، محاسبات کوانتومی، فضا، حتی پشت سر کشورهایی مانند هند و نفوذ دیپلماتیک ملموس بوده و علی‌رغم برخی جاه طلبی های خودمختاری استراتژیک که به ویژه توسط مکرون بیان شده است، اتحادیه اروپا در سطح جهانی جدی گرفته نمی شود و با آمدن دونالد ترامپ، این پدیده تشدید خواهد شد.

روابط با خاورمیانه و به‌ویژه جمهوری اسلامی ایران موضوع مهم برای لهستان با هدف تامین انرژی و تضمین امنیت آن از طریق توسعه زیرساخت‌ها و استفاده از پروژه‌های اتحادیه اروپا، و همچنین از طریق حذف انحصار روسیه در تامین گاز و نفت در اروپای مرکزی و بالکان است؛ در عین حال که از اولویت های ورشو صدور کالا و خدمات فنی و مهندسی به کشورهای این منطقه است. البته باید اذعان کرد که این کشور به دلایل مختلف در ادوار مختلف تاریخی روابط حسنه و فعالی با کشورهای خاورمیانه به‌ویژه ایران عزیز داشته که در روابط تهران و ورشو، میزبانی مردم کشورمان از آوارگان لهستانی در جنگ جهانی دوم در بیش از 8 دهه پیش همواره برجسته بوده است. بدون شک بهره‌گیری از ظرفیت این کشور در دور جدید مذاکرات ایران و اتحادیه اروپایی می تواند به نتیجه بخش بودن تلاش ها کمک کند.