در این کشور تفکیک قوا بی معناست

آذربایجان تنها کشور قفقاز با حکومت موروثی

۲۷ بهمن ۱۴۰۲ | ۱۴:۰۰ کد : ۲۰۲۴۶۳۶ اخبار اصلی آسیا و آفریقا
نویسنده خبر: بهرام امیر احمدیان
بهرام امیراحمدیان در یادداشتی می نویسد: در سه جمهوری منطقه قفقاز، تنها در جمهوری آذربایجان است که ریاست جمهوری از پدر به پسر به ارث رسیده و با تغییرات قانون اساسی، پست ریاست جمهوری دائمی شده است.
آذربایجان تنها کشور قفقاز با حکومت موروثی

دیپلماسی ایرانی: در منطقه اوراسیا و در برخی از کشورهای عربی خاورمیانه ، کشورهایی با رژیم های سیاسی جمهوری وجود دارند که از «جمهوری» تنها به عنوان پیشوندی برای نشان دادن ظاهر یک نظام جمهوری بهره می گیرند، در حالی که ساختار سیاسی آنها بیشتر از سوی یک «رئیس جمهوری» دائمی است، و در آنها تفکیک قوا بی معنی و ناکارامد است.

در اغلب آنها با تغییر در مفاد قانون اساسی[فدراسیون روسیه، جمهوری های آذربایجان، ازبکستان، بلاروس و برخی دیگر] به رئیس جمهوری اختیار می دهد تا در دوره های متوالی بتوانند به عنوان رئیس جمهوری برگزیده و در مسند قدرت باقی بمانند. احزاب سیاسی دست راستی در راستای تامین خواسته های روسای جمهور دائمی، شکل بندی و اکثریت مطلق را در پارلمانها، در اختیار می گیرند.

رژیم‌های سیاسی جمهوری در این مناطق کاملا متفاوت از تعریف و عملکرد جمهوری های غربی است. در جمهوری های غربی رسانه ها، احزاب و جامعه مدنی نقش اساسی در پایداری نظام جمهوری دارند و «انتخابات سالم و آزاد» اساس این جمهوری ها را تشکیل می دهند. در این جوامع تفکیک قوا اصل و اساس کشورداری است.

بنابر تعاریف در «انتخابات سالم و آزاد»، احزاب سیاسی، رسانه ها و جامعه مدنی و سازمان‌های مردم نهاد، نقش اساسی در برگزاری انتخابات سالم و آزاد دارند.

کمیسیونی خارج از نظام دولت، با مشارکت ساختار پیش گفته به نام «کمیسیون ملی انتخابات» شکل می گیرد.

این فرایند دارای سه مرحله «ثبت نام و معرفی کاندیداها»، «برگزاری انتخابات» و «اعلام نتیجه کاندیداهای برنده»است. در هر سه مرحله عدم دخالت «نیروهای نظامی و انتظامی»(مگر برای تامین امنیت انتخابات)، «نیروهای امنیتی»، «قوه قضائیه» و قوه مجریه رکن اساسی است.

این مردم و جامعه مدنی و رای دهندگان هستند که صلاحیت کاندیدها را در زمان رای گیری تائید می کنند. در کنار این ساختار، نمایندگان احزاب و جامعه مدنی در حوزه ها حضور و بر فرایند انتخابات نظارت دارند. سرانجام این نهادهای نظارتی بین المللی هستند که با نظارت بر انتخابات، «سالم و آزاد» بودن انتخابات را تایید می کنند. 

هر انتخاباتی بدون تائید سازمان‌های نظارتی بین المللی فاقد اعتبار است و از سوی احزاب سیاسی و جامعه مدنی پذیرفته نمی شود. با این ساختار طبیعی است که برگزیدگان (ریاست جمهوری، اعضای پارلمان و شورای های محلی) مشروعیت می گیرند و کار خود را آغاز می کنند.

در انتخابات ریاست جمهوری، کاندیداها دارای ستاد های انتخاباتی هستند که احزاب طرفدار کاندیدا برنامه های مدونی را ارائه می دهند که در طی دوره ریاست جمهوری باید بدان عمل کنند و احزاب سیاسی (حزب حاکم و احزاب مخالف) بر عملکرد برنامه ای کاندیدای برگزیده نظارت دارند.

در سه جمهوری منطقه قفقاز، تنها در جمهوری آذربایجان است که ریاست جمهوری از پدر به پسر به ارث رسیده و با تغییرات قانون اساسی، پست ریاست جمهوری دائمی شده است.

در آسیای مرکزی، در جمهوری های ازبکستان (تا درگذشت نخستین رئیس جمهوری-اسلام کریمف)، در ترکمنستان(تا در گذشت نخستین رئیس جمهوری-صفرمراد نیاز اف)، ریاست جمهوری مادام العمر شده بود.

در تاجیکستان(از زمان پایان جنگ داخلی تا کنون) امامعلی رحمان (رئیس جمهوری دائمی) است و در قزاقستان (نخستین رئیس جمهوری از آغاز فروپاشی شوروی و اعلام استقلال تا سال 2019 که مقرر بود مادام العمر رئیس جمهور بماند) به سبب نداشتن فرزند پسر و تغییرات اساسی در فضای سیاسی، از سمت خود استعفا داد.

پایدار ترین رئیس جمهوری همان رئیس جمهوری تاجیکستان است که از سال 1994 تا کنون قدرت را در قبضه خویش دارد و در صدد جایگزینی پسرش رستم بجای خویش است.

در ترکمستان قربانقلی بردی محمد اف که پس از درگذشت صفرمراد نیاز اف از سال 2007 تا سال 2022 رئیس جمهوری ترکمنستان بود، با جایگزینی فرزندش سردار بردی محمداف از ریاست جمهوری کناره گیری کرده و ریاست شورای مصلحت خلق را بر عهده دارد.

در آسیای مرکزی تنها قرقیزستان است که به سبب ساختار طایفه ای و اختلافات بین شمال-جنوب کشور، روسای جمهوری با دیگر جمهوری ها متفاوت بوده است و انتخابات ریاست جمهوری و دیگر انتخابات با چالشهایی روبرو بوده است.

دو جمهوری ترکمنستان و تاجیکستان، جامعه ای با فضای سیاسی بسته ای اداره می شود. انتخابات زود هنگام ریاست جمهوری در جمهوری آذربایجان در منطقه قفقاز، در 7 فوریه سال 2024 برگزار  والهام علی یف با کسب 1/92 درصد از آرا برنده انتخابات اعلام شد. 

کاندیداهای بعدی زاهد اروج کاندیدای مستقل با کسب 19/2 درصد و فاضل مصطفی با 2 درصد آرا از «حزب آفرینش بزرگ» بودند. تفاوت بین برنده و بازنده بیش از 90 درصد است و این نشان دهنده ساختار سیاسی و حزبی جمهوری آذربایجان است.

ساختارهای سیاسی کشورهای حوزه اورسیا [شوروی سابق] (به استثنای گرجستان و ارمنستان در قفقاز، قرقیزستان در آسیای مرکزی و اوکرین در اروپای شرقی]، مدلی از فدراسیون روسیه است که جانشین اتحاد شوروی است.

در این جمهوری ها شکل گیری احزاب سیاسی مخالف حزب حاکم، از امکانات و دسترسی به اهداف باز می مانند و رهبران مخالف در محدوه بسته ای می توانند فعالیت داشته باشند یا آنهایی که در خارج فعالیت دارند، یا چهره های سیاسی مخالف مستقر در تبعید، توانایی تاثیر گذاری در ساختار سیاسی را ندارند.

به همین سبب تفاوت بین کاندایای اصلی و مورد نظر حکومت با کاندیداهای دیگر، بسیار عمیق است و نشان می دهد که کاندیداهای دیگر بیشتر در نقش رفع ابهام از غیر دمکراتیک بودن فضای سیاسی و نشان دهنده نوعی نمایش مصنوعی آزادی است.

انتخابات قبلی جمهوری آذربایجان در سال 2018 ماه ها زودتر از برنامه برگزار شد که در آن انتخاب مجدد الهام علی یف، رئیس جمهوری که از سال 2003 در قدرت است، پس از کسب 86 درصد آرا، چهارمین دوره متوالی را به دست آورده بود.

این انتخابات توسط اپوزیسیون جمهوری آذربایجان تحریم شد و به دلیل رفتار و برنامه اولیه آن در میان اتهامات بی نظمی و تقلب انتخاباتی مورد انتقاد قرار گرفت.انتخابات ریاست جمهوری اخیر در جمهوری آذربایجان در 7 فوریه 2024 برگزار شد.

در ابتدا برای اکتبر 2025 برنامه ریزی شده بود، رئیس جمهور الهام علی یف خواستار بر گزاری انتخابات زود هنگام در دسامبر 2023 پس از پیروزی آذربایجان در قره باغ کوهستانی شد.

ناظران سازمان امنیت و همکاری اروپا روز پنجشنبه، یک روز پس از رای گیری، در یک کنفرانس خبری در باکو، پایتخت، گفتند که انتخابات «رقابتی» نبود و «در یک محیط محدود کننده برگزار شد». آنها گفتند که «دستگیری های اخیر روزنامه نگاران منتقد، مانع از فعالیت آزادانه رسانه ها شده است.»

بهرام  امیر احمدیان

نویسنده خبر

استادیار جغرافیای سیاسی، دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران

اطلاعات بیشتر

کلید واژه ها: آذربایجان جمهوری آذربایجان الهام علیف انتخابات آذربایجان بهرام امیر احمدیان قفقاز آسیای میانه


( ۲۳ )

نظر شما :

ناشناس ۲۷ بهمن ۱۴۰۲ | ۱۵:۵۸
علی پانترکه معروف به خسرو ، بدو بدو که اربابتو کشتن .
کوروش ۲۸ بهمن ۱۴۰۲ | ۰۰:۴۸
پانترکها و ترکهای طرفدار تروریسم نئوعثمانی الان از طرف میت سازماندهی می‌شکند که زیر این مطلب نفرت پراکنی کنند.
آشنا از عجمستان ۲۸ بهمن ۱۴۰۲ | ۰۱:۴۹
جناب ناشناس ۱۵/۵۸ توصیه میکنم قبل از هر سخنی محدوده ادب را حفظ و رعایت کنید، فحش دادن ،بد بیراه گفتن و هر نوع بد دهنی نشان از عمق عجز و بیسوادی است، بهتر است حرفهای منطقی با دلیل و مدرک داشته باشیم، شما تنها با خسرو یا علی ولی طرف نیستی بلکه با میلیونها ترک ایرانی که هزاران سال با مشارکت سایر اقوام ایران را حفاظت و در راه آبادیش از جان ومال خود گذشته اند مخاطب هستی، اینکه عدهای شوونیست سلطنت طلب فکر میکنند ایران ملک شخصی انهاست وباید در انحصارشان باشد نشان از ساده لوحی وخام خیالیست.سرزمین ایران ملک مشاع تک تک ۸۵ میلیون ایرانیست، از بلوچستان تا کردستان،از آذربایجان تا ترکمن صحرا، از لرستان تا گیلان، از خوزستان تا مازندران، از قشقایی تا بختیاری ،تالشی........ هیچ قومی بر دیگری ارجحیت ندارد، اتفاقا در سایه جان گذشتگی همین اقوام ذکر شده است که سپر بلا در مرزها بودند تا اهالی کویر نشین مرکزی هم در آرامش خیال به شعر گویی مشغول باشند ،تا امثال تویی نمک نشناس شده بر علیه شان جوک پرانی کند. تنها توصیه ای که برایت دارم تاریخ ایران را خوب بخوان ( البته نه تاریخ رضا خانی را بلکه تاریخ واقعی که مورخین بی طرف نگاشته اند) آنموقع حتما به صراط مستقیم خواهی رسید.و الا در جهل مرکب همچنان غوطه ور خواهی ماند.
چمران ۲۸ بهمن ۱۴۰۲ | ۰۳:۳۵
نخست نام آن نه "جمهوری آذربایجان"، بل "جمهوری جنوب و شرق قفقاز" است. نه تنها الهام جانشین پدرش شد و دوره های متوالی خود را "انتخاب" می کند بلکه دارد پسرش را برای پس از خود آماده می نماید. چند سال پیش به خاطر آنکه پسرش سن کمی داشت زنش را به معاونت برگزید تا اگر مرگ زودرس به سراغش آید قدرت در خانواده اش باقی بماند. او در همه کارهای روزمره کشور چه کوچک و چه بزرگ دخالت می نماید. انگار کسی دیگر با کمی لایقت پیدا نمی شود! صدها جوان را صرفاً به خاطر پایبندیشان به دین، بویژه شیعه دستگیر، شکنجه و زندانی نموده است. گونه ایی با مردم رفتار می نماید که انگار تمام کشور ارث پدرش است.
کوروش داریوش راده ۲۸ بهمن ۱۴۰۲ | ۰۷:۵۴
باز موفقیت جناب الهام علیف باعث شده که مخالفان شروع به نوشتن اراجیف بکنند. مهم نیست هرچقدر هم خواستند بنویسند. انشالله مرحله بعدی فتح زنگه زور است. فتح قره باغ توسط علیف تورک مشابه فتح هند توسط نادر شاه افشار تورک و معادل فتح اناتولی توسط آلپ ارسلان تورک و معادل فتح‌مسکو توسط امیرتیمور تورک و خیلی از موارد دیگر فتوحات تورکان تاریخ است. این مقالات هم پشیزی ارزش نداره و برای آلام دردهای ضد تورکان نوشته شده است. البته با تزریق کورتون و پردنیزولون هم می شد.
حامد ۲۸ بهمن ۱۴۰۲ | ۱۰:۱۷
90% مقاله در خصوص جمهوری های سابق شوروی می باشد ولی نگارنده بدلیل خصومت و کینه با آذربایجان، عنوان را با علیف شروع کرده است. البته ایشان قبلا هم چنین تحلیلاتی داشته است. پیروزی آذبایجان و آزادسازی قره باغ، متاسفانه موجب ناراحتی و دلگیری عده معدودی از تحلیلگران شده است.
علی ۲۸ بهمن ۱۴۰۲ | ۱۲:۴۳
نویسنده غرق در افکار نژاد پرستی خود، بااینکه در متن نوشته از کشورهای بسیاری نام برده و از کشورهای بسیاری نام نبرده ،که به زعم وی حکومتهای موروثی دارندولی با شیطنت خاصی در تیتر نوشته تنها نام آذربایجان رابرده است که بر آنتی تورک بودن خود تاکید کندوسبب خوشحالی هم فکرهای خود شود که هنوز پس از گذشت سه سال از آزاد سازی سرزمینهای اشغالی آذربایجان از دست غارتگران ارمنی روسی فرانسوی و... نتوانسته اند این مسئله را هضم کنند .
علی ۲۸ بهمن ۱۴۰۲ | ۱۲:۴۳
نویسنده غرق در افکار نژاد پرستی خود، بااینکه در متن نوشته از کشورهای بسیاری نام برده و از کشورهای بسیاری نام نبرده ،که به زعم وی حکومتهای موروثی دارندولی با شیطنت خاصی در تیتر نوشته تنها نام آذربایجان رابرده است که بر آنتی تورک بودن خود تاکید کندوسبب خوشحالی هم فکرهای خود شود که هنوز پس از گذشت سه سال از آزاد سازی سرزمینهای اشغالی آذربایجان از دست غارتگران ارمنی روسی فرانسوی و... نتوانسته اند این مسئله را هضم کنند .
علی ۲۸ بهمن ۱۴۰۲ | ۱۶:۳۱
چه فرقی میکنه ،همینکه لیاقتش رو نشون میده و مردم قبولش دارن کافیه . بالای هفتاد درصد شرکت کننده در انتخابات دارن در حالیکه در کشورهای به اصطلاح دموکراسی به چهل درصد هم نمیرسه . انتخابات ازادی وجود داره اگه مردم تشخیص بدن که فرد لایقی نیست کاندید دیگری رو برای ریاست جمهوری انتخاب میکنن. بهتره نویسنده یه سفر کوچک به اذربایجان انجام بده و محیط اونجا و کارهایی که علیف برای کشور و مردمش انجام داده رو ببینه بعد مطلب بنویسه .
م ۲۸ بهمن ۱۴۰۲ | ۱۸:۳۸
تا پوتین روسیه از هم نپاشد و دمکراسی در روسیه شکل نگیرد در جمهوریهای آسیای مرکزی و قفقاز اگر بخواهند هم نظام دمکراتیک برقرار کنند امکان ظهورش وجود ندارد. چون وجود نظام دمکراتیک در هر یک از این کشورها به معنای عدم اطاعت و سرسپردگی به روسیه است که نظام دمکراتیک این کشورها توان مقابله با فشار و نفوذ و کنترل و ستون پنجم روسیه در آن کشورها را ندارند.
ایران ۲۹ بهمن ۱۴۰۲ | ۱۱:۰۶
آشنا از عجمیان دروغ های پان ترکها رو تبلیغ میکنی
به اشنا از عجمستان ۲۹ بهمن ۱۴۰۲ | ۱۳:۴۸
در منطق پانترکیسم زدن حرفهای منطقی با دلیل و مدرک نااشناست اصولا براساس توهمات و نژاد پرستی و تنفر قومیتی از اقوام غیر ترک بنا شده است .ان میلیون اذربایجانی بدون ابتلا به ویروس پانترکیسم تا الان دوش تا دوش سایر اقوام در راه حفاظت و ابادانی از جان و مال خود گذشتند ولاغیر .البته ویروس نژاد پرستی و تنفر قومیتی پانترکیسم حمایت شده از سوی ترکیه و باکو باعث ایجاد حساسیت شدید حاکمیت و ملت یکپارچه ایران شده و در نتیجه عکس سایر اقوام غیر ترک به دنبال دارد .جان گذشتگی این اقوام در درجه اول به ایرانیت واسلام و ....بوده است نه نژاد و قومیت .تاریخ ایران را خواندم و از حرم سراهای و بذل و بخشش قاجار و...اطلاع پیدا کردم
ابراهیم قدیمی ۲۹ بهمن ۱۴۰۲ | ۱۸:۵۳
دلیل موفقیت ایشان مشخص است۔نفت ،نفت ،نفت۔هم کمپانی های نفتی که روزگاری مخالف انها بودند میخورند ،هم خودش وهم دیگران۔با پول نفت برای خودش موفقیت نظامی وناسیونالیستی هم بوجود اورد۔نفت اذربایجان متعلق به خانواده ایشان است۔
مغول ار ترکستان جعلی ۳۰ بهمن ۱۴۰۲ | ۰۹:۲۰
آخه بچه‌ پانترک تو اگه مثل همین حرفها رو علیه اکثریت در باکو و ترکیه بزنی از روی ساختمون پرتت می‌کنن. اینجا چون کاری به شما تجزیه طلبهای ترکی ندارن گستاخ شدید.
خسرو ۳۰ بهمن ۱۴۰۲ | ۱۲:۳۳
نویسنده محترم ، با سبک و سیاق آذربایجان ستیزی و ترک ستیزی __ منافع ملی ایران را پایمال می‌کند آنجا که از یاد می‌برد سیستم حکومت و فرهنگ دولتمداری در آذربایجان مشابه ایران است بیش از سی سال قریب ۲۰درصد سرزمین آذربایجان در اشغال بود و در حالت نه صلح ونه جنگ بسر می‌برد با این وجود انتخابات برگزار می‌شد فقط مردم آذربایجان هم مثل ایران همیشه بخاطر بقای کشور حاضرند قسمتی از اختیارات خود را به حکومت واگذار کنند ولی امروز به هر دلیل ، الهام علیف از طرف مردم انتخاب کننده با ۹۰درصد تایید شده است وراثت در این حکومت به اندازه حکومت‌های بوش پدرو پسر در آمریکا یا مهاتما گاندی و ایندرا گاندی در هند موثر است
به خسرو ۰۲ اسفند ۱۴۰۲ | ۱۴:۱۲
اینقدر پانترکیسم شما را کور کرده است : قبل از فروپاشی شوروی منطقه قره باغ دارای خود مختاری و مجلس داشت در چار چوب اذربایجان سوسیالیستی اما بعد فروپاشی شوروی به تحریک ترکان جوان و پانترکها ترکیه با زور سلاح قصد تصرف ضمینه کردن ان به باکو و ساقط کردن حکومت قره باغ داشتید که اشتباه محاسباتی نخست وزیر پان ترک باکو ابوالفضل ایلچی بیگ امید به حمایت نظامی سیاسی لجستیکی همزبانان ترک ترکیه خود در مقابل لشکر زرهی شوروی شکست خورد نقل قول ایلچی بیک (حاضر هستم قره باغ به ارمنستان بپیوندد اما از ایران درخواست کمک نکنم ) . انتخاب دیکتاتور به مدت 20 سال با درصد بیش از 90 درصد حتی بدون پیروزی در جنگ قره باغ نشان دهنده ضعف و بینش سیاسی کم مردم باکو و سیاست گذاری و سرمایه گذاری حاکم باکو بر مفاهیمی چون قومیت و نژاد و سرزمین و دشمنان خارجی چون ایران و روسیه و ارمنستان برای پوشش ضعفهای خود دارد . سیستم حکومت و فرهنگ دولتمداری در آذربایجان مشابه ایران نیست . در فرهنگ و سیستم حکومت ایران چنین مسایلی جا ندارد اگر غیر این بود الان ایران تجزیه شده بود . فرهنگ باکو غربی با چاشنی پان ترکی و لاییک است و انها چشم نظر به اذربایجان ایران دارند .در حکومت امریکا و هند مجالس قدرتمند وجود دارد , و مناظره و انتخابات درون حزبی و در باکو نه
خسرو ۰۸ اسفند ۱۴۰۲ | ۲۰:۵۴
قبل از فروپاشی شوروی ، تجزیه طلبی ارامنه در قره باغ و حمله نیروهای ارمنستان به آذربایجان شروع شده بود( خود مختاری و مجلس محلی برای قره باغ به معنی استقلال و جدایی آن از آذربایجان نبود ) و البته جنگ و خونریزی و نسل کشی با اخراج سیصد هزار نفر آذربایجانی مسلمان از زنگه زور از سال ۱۹۸۸ شروع شده بود و حتی در دوره خودمختاری هم ۶۰درصد مردم قره باغ آذربایجانیهای مسلمان بودند و البته که لشکر زرهی شوروی موجود در قره باغ و ارمنستان در کشتار و حمایت از ارامنه نقش پررنگی داشتند اگر ایران یکپارچه مانده است بخاطر فرهنگ شیعی و اکثریت غالب آن است و محور وحدت در ایران اسلام و تشیع است